mércores, setembro 16, 2009

Maus



A concesión en 1992 do premio Pulitzer ao Maus de Art Spiegelman marcou un fito na historia do cómic e supuxo a consagración definitiva dunha obra que xa colleitara excelentes críticas e importantes premios dentro do medio: un en Angoulême, un Max & Moritz e dous Eisner entre outros. Mais a obra foi tamén, en certo sentido, vítima do seu éxito, ao acadar un pouco favorecedor estatus de intanxibilidade. Recoñezámolo, os afeccionados ao cómic empregamos a Maus como ariete na loita pola dignificación do medio. A maioría das veces que mencionamos a obra facémolo exhibindo o seu premio Pulitzer coma certificación obxectiva da súa calidade e confirmación da validez do medio. Esta totemización, ademáis de demostrar que precisamos do recoñecemento externo para fornecer as nosas conviccións e revelar, xa que logo, unha actitude acomplexada pola nosa banda, impide de feito unha correcta valoración crítica da obra, baseada na súa estricta valía antes que na súa utilidade simbólica.

É máis, no canto de amosar tanto agradecemento á Universidade de Columbia e ao Padroado do Premio Pulitzer, ben poderiamos preguntármonos non xa por que non existe unha categoría dos mesmos adicada con carácter xeral á BD, senón como mínimo por que este é o único cómic que ten recibido o galardón nos máis de 90 anos da súa historia. Dito doutro xeito, non se ten publicado entre 1992 e hoxe ningún outro cómic merecente dun Pulitzer? Tan irrepetible, tan único na súa especie é Maus?

E aínda máis, non me sorprende que fose precisamente unha obra sobre o holocausto a primeira e única BD en romper esta barreira e ser acollida no selecto club dos premiados Pulitzer, confirmando a tendencia a modular a valoración das producións culturais en función da solemnidade do asunto do que se ocupan. Por poñer un exemplo, dubido que un clásico tan inexpugnable como o Príncipe Valente de Foster, en tanto que intrascendente incursión no imaxinario artúrico, tivese a menor oportunidade de obter un Pulitzer.

Co anterior non pretendo devaluar a obra de Spiegelman senón precisamente o contrario: soster que a súa reivindicación pode sosterse en criterios estrictamente artísticos. Veño de rematar a versión en galego (Inrevés, 2008) da obra coa impresión de que amosa unha exemplar resistencia ao paso do tempo. Spiegelman acerta coa renuncia a presentarnos ao seu pai Vladek coma heroe supervivente e engrandecido pola súa xesta persoal, deixando constancia do complexo e contraditorio da súa personalidade (o seu carácter irascible, cicateiro, maniático, voluble…) e da difícil relación entre ambos. O debuxo de Spiegelman, co seu trazo expresionista e a súa economía de medios, mantén tamén unha peculiar modernidade. A día de hoxe o relato no seu conxunto conserva aínda unha forza conmovedora que deriva da perfecta (anque sinxela e prácticamente lineal) narración dos feitos antes que da súa cacarexada veracidade.

Cómpre destacar tanto a moi correcta tradución de Diego García e Olga Amado dun texto nada doado, coma o conxunto da edición de Inrevés. Que fose unha editorial mallorquina a que tomase a iniciativa de publicar en galego unha obra tan significada (e que o fixese ben) debería ser materia para a reflexión.

Ningún comentario: