venres, xaneiro 27, 2006

Eduardo Haro Ibars: os pasos do caído

Image hosting by Photobucket

Debo confesar que non coñecía a Eduardo Haro Ibars antes de ler esta obra. Fillo do coñecido xornalista e escritor Eduardo Haro Tecglen (recentemente falecido), Haro Ibars exerceu como poeta, novelista, letrista de bandas diversas (sobranceiramente da Orquesta Mondragón) e columnista nos anos da movida oitenteira. Persoalmente, cultivou unha imaxe transgresora e rupturista que lle valeu a consideración de maldito. Morreu de sida con apenas coarenta anos.

A vida de Haro Ibars, tal e como a expón J. Benito Fernández, só se diferencia da de calquera outro cadáver exquisito no continxente; o esencial coincide. Criado nunha familia da alta burguesía, educado “en liberdade” (expresión coa que Haro Tecglen expresa a escasa adicación que lle prestou ó seu fillo), culto, cosmopolita, Haro Ibars levou unha vida caótica, salvaxe e autodestructiva. Como acontece con todos os malditos, o excesivo do seu periplo persoal conduce a conclusións mínimas e de relevancia escasa.

A obra, finalista do Premio de Ensaio da Editorial Anagrama, presenta como rasgo máis salientable a súa exhaustividade. A extensión do libro contrasta coa curta vida do seu protagonista, a cantidade de anécdotas e avatares persoais relatados dan idea do ánimo completista con que se abordou a biografía. E aínda o autor remata a obra sinalando que desbotou boa parte das anécdotas relativas a Haro Ibars que lle relataron, debido á súa escasa fiabilidade. Non embargantes, non podo deixar de manifestar o meu escepticismo fronte a este tipo de traballos e fronte ó xénero biográfico en xeral. ¿Sei eu, despois de ler este libro, quen foi este señor? ¿Podo afirmar que o coñezo, que teño unha idea de como foi?

Alén diso, teño a sensación que o indiscutible celo que o autor puxo en averiguar ata o máis intrascendente feito da vida do biografiado non se viu acompañado dunha preocupación equivalente pola escrita. Efectivamente, a biografía de Haro Ibars non só non se aborda dende un tempo verbal único ou predominante, senón que o autor se amosa incapaz de manter a coherencia temporal sequera nun mesmo parágrafo. O uso indistinto de presente histórico e dos pretéritos imperfecto ou anterior no relato dunha mesma narración demostran un palmario desinterese do autor pola coherencia narrativa do seu texto.

Non deixa de resultarme estraño, por outra banda, que un traballo que ensalza tan decididamente o talento literario do seu protagonista, adique tan pouco espacio á súa obra: apenas uns poemas soltos, un texto en prosa e algunha canción. Curiosamente si se reproducen cartas enviadas por Haro Ibars a familiares e amigos, de escaso ou nulo valor literario, aínda que expresivas da súa peripecia vital.

A obra ofrece un retrato interesante do que foi a célebre “movida madrileña”. Varios actores da mesma (Ceesepe, Luis Antonio de Villena, Jaime Urrutia, Javier Gurruchaga, Alaska, Jesús Ordovás...) compartiron episodios diversos con Haro Ibars. O que habitualmente se nos presenta como un fenómeno colectivo semella máis ben froito do labor duns poucos, iso si, estratéxicamente situados.

Éme difícil chegar a unha conclusión respecto da obra que veño de ler. Como xa adiantaba, non considero interesante este modelo de conducta, máxime cando grande parte dos comportamentos presuntamente transgresores que se amosan resultan inocuos, cando non abertamente pueriles. Nunca fun partidario do complexo de Peter Pan; fronte a infantil negación do mundo adulto sempre considerei máis revolucionario asumir que todos contribuimos a manter este mundo horrible: uns con traballos de oficina; outros con transgresións baleiras.

martes, xaneiro 17, 2006

Zero Girl

Image hosted by Photobucket.com

Sam Kieth é un deses autores norteamericanos que alternan traballos no mainstream con obras de vocación minoritaria. Zero Girl viría sendo un punto intermedio entre estas dúas esferas aparentemente lonxanas. Planeta acaba de editar os catro primeiros números da serie, publicada orixinalmente nos Estados Unidos dentro do selo Homage. A rapaza que lle da nome ó cómic é o típico bicho raro que sufre a marxinación e o desprezo das súas compañeiras de instituto. Se, sendo esa a premisa, engadimos que a rapaza en cuestión goza de estraños poderes, a aproximación ó cómic comercial americano é evidente. Cómpre matizar, porén, que tales poderes consisten na emisión dun líquido viscoso polos pés ó verse sometida a situacións stress, o que da unha idea da vocación de extravagancia que guía ó autor no seu traballo.

Penso que a procura de orixinalidade debe ser esencial para calquera autor. Quen queira calificarse de artista debe buscar unha voz e unha ollada propias, que o fagan recoñecible entre a morea de productos que asulagan o mercado. Agora, tal orixinalidade debe ser a ferramenta que forneza un traballo apreciable de seu. Quero dicir que de pouco valen os excesos argumentais ou gráficos se a historia de fondo, reducida ás súas liñas mestras, non só non aporta nada orixinal, senón que ademáis carece de maior interese.

A estrafalaria batalla entre círculos e cadrados que plantexa Zero Girl pérdese nese mar de inanidade. As recalcadas solucións gráficas de Kieth semellan especialmente forzadas nun contexto no que todo pretende ser unha idea xenial sen selo realmente. A historia, concebida para satisfacer a dous mundos, remata perdida en terra de ninguén.

En USA xa saiu a recopilación en tomo dun segundo arco argumental que, moito me temo, non seguirei.

venres, xaneiro 13, 2006

Os segredos de Connaught Square

Image hosted by Photobucket.com

A literatura “de xénero” (ou con apelidos, como a chamaba Cela) sempre foi considerada menor. As obras de ciencia ficción, de xénero negro, mesmo as de aventuras, non digamos xa a literatura romántica, adoitaban ser minusvaloradas de seu, pola súa mera pertenza a cadanseu xénero. As cousas non teñen mudado excesivamente, malia que hai tempo que certos críticos e escritores asumiron o deber de dignificar certas obras e autores “de xénero”.

Así, cinguíndonos ó xénero policíaco, voces autorizadas teñen gabado notablemente o traballo de autoras coma Ruth Rendell, Patricia Cornwell ou P.D. James, por mencionar tan só ás que teño lido ata agora. E debo dicir que a miña modesta aproximación á obra destas escritoras (linlle unha novela a cada unha) rematou sempre en decepción. Se sempre se tratou de novelas ben escritas e con tramas resoltas de xeito máis ou menos eficaz, non é menos certo que en nengún caso atopei elementos trascendentes que permitisen cualificar as obras devanditas como algo mellor que entretidas.

E malia iso sigo coa miña (vagarosa) política de achegamento a este tipo de literatura, dende a idea de que, sendo como son consumidor habitual e entusiasta de cultura popular noutros eidos, debería ser capaz de atopar unha certa literatura de consumo cuio sabor me resultase igualmente satisfactorio.

Veño de rematar Os segredos de Connaught Square de Anne Perry, autora dunha serie de novelas de misterio ambientadas na Inglaterra victoriana e protagonizadas polo detective Thomas Pitt. Recoñezo que non ten demasiado sentido acometer a lectura dunha serie de novelas por un punto intermedio e escollido aleatoriamente. Se cadra iso explica algúns dos motivos polos que esta obra supuxo una nova decepción.

Os segredos... non é unha novela tan ben deseñada nen tan pulcramente redactada coma as que mencionaba anteriormente. Á trama, aparentemente ben documentada (¿e qué sei eu da Inglaterra victoriana e da descolonización de Exipto?), sóbralle tanto academicismo como emoción lle falta. O feito de deseñala como dúas investigacións que arrancan en contrapunto (Thomas Pitt por unha banda e a súa dona pola outra) para despóis xunguírense nunha réstalle verosimilitude. A viaxe a Exipto do protagonista, excepcional e significativa para a época, solvéntase coma unha excursión a Greenwich, sen que quede claro a súa función no argumento. Os personaxes carecen de calquera carisma, se cadra porque éste derivará do acontecido en novelas anteriores. Por último, o estilo literario da autora amosa evidentes limitacións, sendo o máis salientable o abuso dos diálogos: prácticamente o cen por cen da información relevante pasa por boca dos protagonistas; a novela podería entenderse lendo só os diálogos.

En suma, novela básica, lixeira e defectuosa en moitos sentidos. Terei que seguir buscando.

luns, xaneiro 09, 2006

Y, o último home: palabra clave

Image hosted by Photobucket.com

Agora que abundan as adaptacións do cómic ó cine, non deixa de resultarme estraño que non exista un proxecto para levar Y, o último home ó celuloide. Se atendemos tanto ós textos que se adaptan como ás películas que resultan, parece bastante obvio que a calidade non é unha preocupación fundamental para os que se adican a esta actividade. A serie creada por Brian K. Vaughan non só destaca polo seu nivel de excelencia, senón que ofrece unha estructura típicamente cinematográfica, o que facilitaría notablemente unha eventual adaptación. En calquera caso, só manifesto a miña curiosidade ó respecto; que tal adaptación se leve a cabo algún día é algo que non me preocupa en absoluto. A magnífica historia tecida por Vaughan, en colaboración esencialmente con Pia Guerra, merece aprecio de seu, independentemente de que chame ou non a atención dos productores de Hollywood.

Planeta ven de publicar o seu primeiro tomo desta serie, contendo os números 18 a 23 da serie orixinal americana (lembremos que os números anteriores foron publicados en tomos por Norma). Para quen non coñeza a serie, ésta parte dunha premisa de ciencia ficción clásica: a morte repentina e non explicada de todos os varóns e animais macho do planeta e a insólita supervivencia dun mozo chamado Yorick e o seu mono Ampersand. De aí arranca unha trama que leva ó protagonista a comezar unha viaxe cara a Australia, na procura da súa moza, e durante a cal se vai presentando a dificultosa reestructuración da sociedade (feminina) trala catástrofe.

O presente tomo recolle dous arcos argumentais. No primeiro, titulado Palabra clave, Yorick vese sometido por unha muller a un episodio de dominación sadomasoquista. Que se aproveite o incidente para afondar na personalidade de Yorick e extraer algunhas conclusións acerca da súa identidade (especialmente da súa identidade sexual) non deixa de semellar unha mera excusa. Prima, pola contra, a compoñente morbosa do encontro, sendo o arco un dos máis frouxos de toda a serie. Non así o segundo arco que contén o tomo, titulado O bloqueo das viúvas, no que Yorick reanuda a súa viaxe en compaña da axente 355 e a doutora Mann, e que ven a recuperar o interese habitual da serie.

Os tres primeiros números do tomo contan con Pia Guerra na parte gráfica. Esta artista debuxou prácticamente todos os números da serie desde o seu inicio ata este punto, sendo patente a súa evolución neste tempo. A un maior dominio da figura humana cómpre engadir unha notable mellora na expresión emocional dos rostros. Perdura, ainda así, o que é o seu defecto principal: o estatismo das figuras, a súa falta de vida e a dificultade para transmitir sensación de movemento. Os restantes números son debuxados por un discreto Goran Parlov, máis vistoso se cadra no retrato de personaxes, pero limitado no deseño de fondos e na súa capacidade narrativa.

Anque pareza unha contradicción, como seguidor entusiasta que son desta serie, o meu desexo fundamental é que chegue axiña á súa conclusión. E é que, se ata o de agora o nivel de calidade se mantivo, non deixa de ser certo que a prolongación excesiva de calquera historia tende a resultar negativa. E é evidente que esta trama non foi deseñada para durar eternamente. En calquera caso, eu xa estou desexando que Planeta siga coa publicación da serie.