sábado, setembro 29, 2007

¿Por que matei a Pierre?



Coido que non estrago nada se adianto que ¿Por que matei a Pierre? é unha historia sobre o abuso a menores. Vaia por diante que non adoito gostar deste tipo de historias, básicamente porque os dilemas que plantexan déixanlle ó lector pouca capacidade de elección. ¿Que actitude se pode manter fronte un caso de pederastia que non sexa a de noxo e rexeitamento? ¿Que retrato dun maltratador se pode levar a cabo que explique unha atrocidade tan inxustificable? É por iso que a miña achega a esta obra contaba con certas reservas.

Debo dicir que a vontade de Alfred e Olivier Ka de alonxarse do camiño doado é patente dende o inicio da historia, plantexada máis coma reconstrucción psicolóxica que coma narración pura. Os autores eluden con eficacia tanto a tentación dun dramatismo excesivo coma a descripción maniquea dos feitos, sen caer nunha equidistancia que tampouco semella posible ou desexable. Por outra banda, a figura da víctima preséntase como tal, pero o suficientemente enteira e complexa para non reclamar para si unha compaixón ou paternalismo excesivos. O equilibrio resultante semella complicado e, por tanto, meritorio.

Resulta especialmente salientable a constante procura de solucións gráficas orixinais, próximas á experimentación, como vehículo que permite a exteriorización da traxectoria interior do autor/protagonista. É precisamente esa busca de expresividade, traducida nunha utilización sensata e planificada de recursos narrativos, o que máis me fixo disfrutar da lectura desta obra.

martes, setembro 25, 2007

Tintín e o segredo da literatura



Plantéxase Tom McCarthy en Tintín e o segredo da literatura se a obra de Hergé pode considerarse ou non literatura. O mero plantexamento non deixa de ser retórico xa que o feito de levalo a cabo (e non propoñer, por exemplo, se pode considerarse cinema ou pintura) denota que o autor pensa que si o é. E mal porvir para a lectura cando o lector, neste caso eu, se nega mesmo a entrar no debate mantendo a postura contraria.

É obvio que Tintín, agromando todas as influenzas literaria que se queiran, non é literatura. É cómic, tebeo, historieta, bd, chámese como se queira. Éo debido á conxunción de recursos literarios e gráficos con fins narrativos. Só mantendo un concepto desmesuradamente difuso do que é literatura pode ésta comprender a un cómic. E iso é o que fai McCarthy, apelando arbitrariamente a unha definición de literatura extraída do S/Z de Roland Barthes que, descontextualizada (Barthes non fai mención á cuestión formal porque a da por suposta: o que se propón é desentranar por que as instruccións dun aspirador non poden considerarse literatura), semella definir máis ben “narración” ou “relato”, de xeito que caben nela cómics, películas e mesmo videoxogos. Primeira trampa.

Segunda trampa, McCarthy ábrelle a porta literaria a Tintín e péchaa unha vez que éste pasa. Recoñece que outras moitas obras e autores reúnen características equivalentes ás das aventuras do reporteiro do mechón (de cara á súa inclusión nese magma literario que el mesmo desparramaou) pero mantén (sen explicarse) que a obra de Hergé “non foi ainda superada” o que, nos seus vaporosos parámetros, abonda para excluir a calquera outra bd (ou película, ou serie de TV, ou...) da condición magmático-literaria.

E como dirían Hernández e Fernández, eu ainda diría máis: a tese de McCarthy pretende dignificar a obra de Hergé, liberala dunha categoría que o autor considera infantil e menor (así se deduce de certos comentarios que o autor deixa aquí e acolá) e elevala a unha instancia que el contempla como superior. ¿Complexo, ignorancia, as dúas cousas?

O reduccionismo do autor faise especialmente palmario cando comprobamos que, en toda a extensión da súa obra, resulta imposible atopar un só comentario relativo ó labor de Hergé como ilustrador, unha soa referencia ó aspecto gráfico da serie. Lóxico, só cunha venda nos ollos pode manter a súa tese.

O peor é que a cuestión literaria de Tintín ocupa apenas as 40 primeiras páxinas do texto. De aí en adiante McCarthy emprégase nunha orxía deconstruccionista repleta de citas a Derrida e Freud que lle vale para extraer interpretacións pintorescas do universo de Tintín: ó capitán Haddock, descendente ilexítimo de Luis XIV (?), como o propio Hergé que podería tamén descender da realeza (??), gústalle realmente como canta Bianca Castafiore (???), muller que adoita deitarse cos seus admiradores a cambio de xoias (????) e cuia esmeralda representa o seu clítoris (?????). O delirio remata cunha descripción autocompracente dun proxecto de ópera baseado n’As xoias da Castafiore. Bravo.

Unha mágoa que a agradable edición de El tercer nombre se desperdicie nun libro tan escaso de rigor como abondoso en verborrea valeira.

luns, setembro 24, 2007

Crise Infinita



Resulta evidente que, falando da construcción coherente (non digamos xa interesante) dun crossover, a dificultade é maior cantos máis series e personaxes se vexan involucrados nel. De igual xeito, que o evento se ordene a unha finalidade que vai alén da propia historia (por exemplo, redefinir ou, cando menos, remodelar un universo) supón igualmenmte una dificultade engadida. É por iso que o, dende o meu punto de vista, incontestable fracaso creativo de Crise Infinita pode xustificarse en boa medida nas súas propias características.

Agora ben, é probable que o meirande erro deste crossover radique na súa apelación constante ás Crises en Terras Infinitas de Wolfman e Pérez. E é que aquela maxiserie dos 80 afrontaba unhas limitacións semellantes e conseguía sair triunfante das mesmas, dando lugar a unha serie que, nas súas características, non foi superada ata hoxe. A explicación deste resultado é tan simple como o talento dos seus creadores, un Marv Wolfman nos seus mellores anos e un George Pérez en estado de gracia. Pode engadirse un factor que falta na serie que agora nos ocupa, o espacio: Wolfman e Pérez tiveron todo un ano, doce números, para definir a súa historia, fronte os escasos seis capítulos da actual.

O feito de ser a conclusión daquelas “Crises” a premisa inicial desta nova “Crise” da lugar a unha comparación constante e inevitable, acentuada por certos paralelismos deliberadamente establecidos polo escritor desta caste de secuela, Geoff Johns, (anque pode tratarse dunha imposición editorial) e mesmo pola elección como artífice gráfico da mesma a Phil Jiménez, debuxante cuio trazo resulta debedor de George Pérez.

Xa que logo, a Crise Infinita reclama constantemente unha comparación que o único que fai é poñer de relevo as súas eivas. A mutación dos caracteres dos personaxes que inician a crise (Alexander Luthor, o Superman de Terra 1 e o Superboy de Terra Prima) é evidente; xurde de aí unha trama que repite os puntos clave da crise referente pero sen chegar a desenvolvelos, descansándose nos acontecementos das series regulares e, por tanto, descapitalizando a serie matriz; o desenvolvemento é confuso e, sobre todo, aburrido; a conclusión carece de dramatismo e case de interese. Nen sequera se puido manter a unidade no apartado gráfico, no que houbo que recurrir a varios debuxantes ademáis de Jiménez, algúns deles, por certo, cunha calidade inferior ás pretensións deste evento.

Por se fose pouco, a edición de Planeta intercala en cada número un capítulo dalgunha serie que non é a da cabeceira principal, no que supón unha palmaria falta de confianza no propio producto, ademáis dunha falta de respecto cara os lectores.

Entradas relacionadas
Crise de identidade

venres, setembro 14, 2007

Sleeper: O longo camiño a casa




Conclúe neste cuarto tomo a serie Sleeper, que Ed Brubaker e Sean Phillips conduciron con pulso firme ó longo de 24 números, e o mellor que se pode dicir é que o punto final sinala un dos puntos álxidos dunha cabeceira que mantivo un índice de calidade envexable durante a práctica totalidade da súa traxectoria.

Apunta Brubaker no epílogo que dende a súa concepción, a historia de Sleeper non estaba pensada para durar indefinidamente. Explica a seguir que o segundo ano da mesma permitiulle explorar máis detidamente aspectos que quedaran sen desenvolver nos 12 primeiros números. E ese é, con toda probabilidade, un dos acertos da serie, que a súa extensión resultou ser o suficientemente longa para tirarlle todo o partido a un núcleo de personaxes perfectamente definidos sen chegar a prolongar en exceso as tramas.

O longo camiño a casa retoma o tono inicial da serie, logo do cambio de orientación co que comezara o segundo ano da mesma. Voltamos á indefinición do axente doble, incapaz de escoller entre o malo e o peor, envolto nun novelo de intereses, sentimentos e ideais contradictorios do que non é posible sair indemne. Só que agora a trama se precipita cara a súa conclusión, situando ó autor no compromiso de desfacer congruentemente o que se ensarillou concienzudamente. E aí é onde, máis outra vez, Brubaker demostra non só que é un dos mellores escritores do momento, senón ademáis que o xénero negro non ten segredos para el. O desenlace resulta plenamente coherente coa liña descrita pola serie, tanto no argumental coma nas intencións, situándose nunha irónica equidistancia entre o final feliz e o seu oposto. Ademáis, e malia terse manifestado noutro sentido, Brubaker deixa os xoguetes no armario perfectamente accesibles por se algún día quere volver xogar con eles. Brillante.

Non podo deixar de gabar, como fixen nos tomos anteriores, o traballo de Sean Phillips, cuia imprescindible cooperación no apartado gráfico fai posible que todo, tamén o visual, encaixe á perfección.

Entradas relacionadas – Sleeper
Sleeper: Todo é mentira – Unha liña borrosa
Sleeper: Á súa sorte

Entradas relacionadas – Ed Brubaker
Gotham Central: Corrigan II
Gotham Central: Robin morto
Gotham Central: O alquimista
Gotham Central: Corrigan
Gotham Central: Caso sen resolver
Gotham Central: A vida está chea de decepcións
The Fall

luns, setembro 10, 2007

O bulevar dos soños rotos



Curiosísima e altamente recomendable esta obra de Kim Deitch que ven de publicar La Cúpula. O bulevar dos soños rotos achégase ó mundo da animación infantil, tan inocente e políticamente correcto a día de hoxe, cunha óptica distorsionante e vitriólica que pode entenderse como crítica pero que despide igualmente unha indiscutible tenrura. A presenza fantasmal dun gato falcatruán, unha caste de reverso maligno do Gato Félix e demáis felinos animados da época, constitúe o fío conductor dunha trama na que se analiza a evolución dos estudios de animación de Norteamérica dende as orixes da animación infantil ata os anos 90.

Un primeiro argumento a prol desta obra é o seu espléndido debuxo. Deitch parte da síntese propria da animación da época, aqueles debuxos en branco e negro nos que Mickey se chamaba ainda Mortimer, e engádelle un acabado próximo ó underground americano de Crumb ou Clowes. O resultado consegue ser duro e tenro a un tempo, un escenario repleto de achádegos visuais sutilmente desacougantes, no que as figuras fantasmagóricas exceden os límites das viñetas e invaden a realidade dos personaxes mentres éstes semellan facer o propio respecto do lector.

Así funciona esta obra, coma metáfora da súa propria tese e demostración de que, como plantexa a trama, a animación hoxe hexemónica é continxente, resultado dun proceso histórico no que se desbotaron outras opcións. Deitch personifica no gato Waldo a súa alternativa, alternativa que resulta ser suicida, ó conducir ó fracaso e mesmo á neurose a aqueles nos que se deixa sentir a súa influenza.

Acerto indiscutible de La Cúpula coa publicación desta obra, máxime se consideramos a correcta calidade da edición. Agardemos que non sexa a derradeiro traballo deste autor que vexamos publicado.