mércores, setembro 22, 2010

Tom Strong 3



O final de O sulfato atómico, probablemente o gran clásico entre as aventuras protagonizadas por Mortadelo e Filemón, refuta a teima de Francisco Ibáñez por presentar o seu traballo como intrascendente e inmune á penetración do marasmo cultural que o rodea. A imaxe dun exército de parafernalia seudo-nazi enfrontándose a unha invasión de formigas xigantes non só apela ao cinema de serie B ou ás noveliñas de a peso, senón que mesmo nos pode servir para establecer un nexo con Alan Moore.

E é que neste terceiro tomo de Tom Strong (Norma, 2007), título consagrado á reciclaxe do imaxinario fantástico máis desacomplexado, atopamos tamén unha invasión de formigas xigantes, neste caso de orixe extraterrestre, que se propoñen converter o noso planeta nunha enorme reserva alimenticia. O concepto evoca non só as imaxes de xigantismo animal tradicionais nas ficcións de terror e fantasía (de King Kong ás arañas king-size de Tarzán), senón tamén as recurrentes metáforas da Guerra Fría que presentaban as formas de vida colectiva dalgúns insectos como remedo do réxime soviético, cunha especial fixación pola redución do ser humano á faceta de agricultor-colleiteiro. Moore retoma o concepto aínda que opta por presentalo limpo de calquera subtexto político e, probablemente para subliñalo, incorpora á confraría que resiste a invasión a un secundario de orixe rusa (secundaria, para ser máis exactos: Svetlana X).

Outra idea moi propia de certa ciencia-ficción clásica que Moore recupera é a da diferencia física como signo da abducción, do maimiño que non se dobra ás cicatrices na caluga. O de Northampton opta por un terceiro ollo na fronte que só podemos cualificar como pouco sutil, por máis que resulte coherente co ton desenfadado que preside o relato, o mesmo ton que sitúa na vangarda da resistencia a un cowboy espacial que monta un cabalo futurista e fala como John Wayne.

Sorprendentemente, o resultado desta combinación de factores non é tanto unha parodia como unha aventura que non recoñece límites. Moore parece defender a posibilidade de naturalizar calquera extravagancia unha vez que se establece o enfoque fantástico do relato, evitando o ridículo pola vía de non tomarse a si mesmo demasiado en serio. Sáelle ben a xogada ou simplemente vemos con bos ollos calquera texto asinado por el? Difícil responder.

O tomo péchase cun capítulo que contén tres historias de oito páxinas: a primeira debuxada por un Howard Chaykin que coñeceu tempos mellores; a segunda escrita por Leah Moore, filla do barbudo, e debuxada por Shawn McManus; e a terceira, a máis inspirada, na que o equipo creativo habitual desenvolve un argumento tipo Golden Age (Tom Strong atrapado nun tebeo!) que agacha unha divertida reflexión metaliteraria (metatebeística?) sobre a censura nos cómics.

Entradas relacionadas – Tom Strong
Tom Strong 1
Tom Strong 2

Entradas relacionadas – Alan Moore
Promethea 1
Promethea 2
Promethea 3
Promethea 4
Promethea 5
Tomorrow Stories 1
Tomorrow Stories 2
Tomorrow Stories 3
Top 10
Top 10: The Forty Niners
Terra Obscura 1
Terra Obscura 2
Lost Girls
A Cousa do Pantano
O día do xuízo
Watchmen
WildC.A.T.S.
Wild Worlds

Entradas relacionadas – Chris Sprouse
Ocean

venres, setembro 17, 2010

Hellboy: O home retorcido



Dende as primeiras historias protagonizadas por Hellboy quedou establecido que a indagación acerca da orixe e destino do personaxe non sería o único motor argumental da saga. Tan lonxe como á altura da segunda miniserie da cabeceira, Os lobos de santo Augusto, ficaba xa establecido o outro gran principio que rexería as aventuras da creación de Mike Mignola, a de facelo interactuar coas distintas tradicións esotéricas do mundo. A lonxevidade do personaxe, consecuencia dun éxito que non estaba inicialmente garantido, fixo que esta segunda vertente (non incompatible coa primeira, por certo) fose adquirindo importancia, conformando a cabeceira nun lugar no que se nos presentan distintas concepcións do sobrenatural baixo as formas da narración terrorífica e tamén doutros xéneros que van da ficción científica, á serie B cinematográfica pasando polo bélico ou o detectivesco.

Aínda que ambientado en 1958, O home retorcido (Norma, 2010), a máis recente miniserie do personaxe, non pretende afondar na caracterización dun Hellboy cuxa participación apenas excede á dunha mera testemuña. Cunha ambientación propia do gótico americano, o relato suma a unha premisa fáustica (a venda da alma ao diaño) o tópico do soldado retornado (e, como alguén dixo, dende a Odisea, todo soldado que retorna é Ulises), para enfiar unha historia de bruxas e demos sen excesivas pretensións. Aínda que os méritos para ser acredora do Eisner á mellor miniserie poidan ser discutibles, non pode negarse a corrección e coherencia da trama, perfectamente ilustrada por un Richard Corben que non precisa despregar todas as súas facultades para demostrar non só que conserva intacto o seu talento, senón tamén que o seu estilo gráfico acáelle especialmente ben ao universo imaxinado por Mignola. A miniserie engade un novo episodio a unha cronoloxía, a do personaxe, por definición inacabable.

Entradas relacionadas
Hellboy: A escuridade chama

xoves, setembro 16, 2010

Dreadstar



Transcurridos case trinta anos dende que o Dreadstar de Jim Starlin vira a luz por vez primeira, a recente reedición dos primeiros doce números da cabeceira (Planeta, 2010) ofrece a oportunidade de calibrar a vixencia do que pasa por ser un dos traballos máis memorables do seu autor e que foi mascarón de proa de Epic, o selo de creación propia e orientación adulta da Marvel dos primeiros 80. Dende unha perspectiva actual, a proposta de Starlin, acción e aventura nun entorno de ciencia ficción claramente debedor de esquemas superheroicos, non parece precisamente arriscada, aínda que probablemente non era risco o que a liña editorial buscaba, senón diversificar a oferta, abrindo o espectro con productos capaces de captar novos segmentos de mercado sen deixar fóra ao lector-tipo da compañía. Cómpre lembrar que en 1982, ano no que a cabeceira bota a andar, o estándar de aventura futurista establecido pola primeira vaga de películas de Star Wars estaba xa plenamente asentado (as dúas primeiras entregas da saga foran un éxito e a terceira estaba xa en fase de produción) sendo ése outro ronsel no que Starlin semella querer situar a súa obra. De feito, por máis que a elección de dúas potencias galácticas de connotacións tan obvias como a Monarquía e a Instrumentalidade invitaría a pensar que hai en Dreadstar algunha caste de discurso crítico cara Estado e Igrexa, o certo é que non atopamos máis datos que os puramente nominais para sustentar esta tese. Coma nas películas de Lucas, o esencial é a aventura, nin máis nin menos.

Outro dato a salientar, nos 80 o mercado da grapa érao prácticamente todo, non se producía pensando na eventual recopilación en tomo. Consecuencia, a saga de Dreadstar acusa o peso excesivo do episódico en perxuízo do argumento a longo prazo. Starlin artella os seus guións pensando ante todo na coherencia do capítulo-número, facendo que en cada un deles se sustancie de maneira completa e pechada un evento determinado, por máis que esa acción inmediata sirva para mover unhas engranaxes máis lonxanas. Cómpre recoñecer que, aínda que pode lastrar a lectura global, o dominio de Starlin da cadencia episódica tradúcese en momentos brillantes, capítulos resoltos con mestría e golpes de efecto notables.

Outro punto forte, a caracterización dos protagonistas. Concedéndolles alternativamente a voz narrativa en distintos capítulos, integrando no relato os seus respectivos pasados e apoiándose en estereotipos moi empregados no tebeo de superheroes (a estrutura dos Dreadstar e compañía aseméllase e moito á dos grupos superheroicos), Starlin define aos seus protagonistas cunha concisión e coherencia envexables.

Polo demáis, Starlin foi sempre un debuxante de trazo clásico, ben acomodado no canon superheroico no que se moveu (e segue moverse) durante a maior parte da súa carreira. A boa resistencia que os seus deseños (especialmente os escenarios e a maquinaria futurista) presentan ao paso dos anos non só proba ese clasicismo, senón que demostra que estamos ante un dos seus mellores traballos como debuxante.

mércores, setembro 15, 2010

París, oito artes na novena



Na nova Paisaxe de papel, París, oito artes na novena, fago un repaso á representación da capital francesa na obra de autores como Pellejero, Bertozzi, Jason, Tardi ou Peeters. Como sempre, fico abraiado polo magnífico labor da redacción de Cultura Galega na procura e selección das imaxes que acompañan o texto. Dende aquí, a miña gratitude cara eles.

xoves, setembro 09, 2010

Freddy Lombard



Nos extras deste Freddy Lombard – Obra Completa (Glénat, 2007) atopamos un testemuño de Yves Chaland no que recoñece que a primeira aventura do personaxe, O testamento de Godofrío de Bouillon, foi debuxada directamente, sen guión, e que a conclusión da mesma xurdiu espontáneamente cando ía aproximadamente pola metade. Ese espíritu de improvisación está presente non só nese primeiro álbum, senón en todas as aventuras do personaxe. Probablemente porque os seus obxectivos son outros, Chaland non sente a necesidade de dotar ás súas obras dunha estrutura equilibrada nin de xustificar excesivamente as súas eleccións argumentais. As aventuras xorden da nada e envolven aos personaxes polos motivos máis exóticos, especialmente no primeiro álbum e no seguinte, O cemiterio dos elefantes. A partires de aí, a incorporación de Yann Lepennetier aos guións tradúcese nunhas tramas máis convencionais e equilibradas. Malia iso, a personalidade dos tres protagonistas da cabeceira muda dun relato a outro coa mesma facilidade que a súa ocupación. Concluidos os cinco álbums que compoñen os dous recopilatorios de Glénat, non podemos afirmar con seguridade quen son Freddy, Dina e Sweep, cales son as súas motivacións, os rasgos da súa conducta, entroutros motivos porque se prescinde de calquera historicidade, facendo tabula rasa ao final de cada historia. Así, en O cometa de Cartago, terceiro álbum da serie, temos a primeira e última noticia de que Dina está namorada de Freddy (aínda que se cadra non é así e todo é consecuencia do ton onírico que tinxe o relato). Vacacións en Budapest semella o intento de construir unha aventura ao xeito da tradición franco-belga que deriva directamente de Tintin, cunha viaxe ao estranxeiro e a interacción en sucesos históricos, neste caso a desestalinización de Hungría. Finalmente, en F.52 atopamos unha historia ambivalente, que mistura situacións abertamente humorísticas con cuestións tan delicadas como os nenos con discapacidade, o secuestro de cativos ou o suicidio (fermosísimo suicidio, por certo).

A indolencia de Chaland como escritor (ou co-escritor) contrasta co seu perfeccionismo como debuxante. As páxinas dos cinco álbums compilados amosan a un artista metódico, minucioso e plenamente convencido da súa opción gráfica. Se tomamos como estándar da liña clara o establecido por Herge ou Jacobs, Chaland optaría por un debuxo menos realista, máis caricaturesco, probablemente tamén máis dinámico e plano, con resultados moi semellantes a Daniel Torres, o primeiro Max ou a Mique Beltrán. O vizoso colorismo de Isabelle Beaumenay-Joannet é o complemento perfecto para as súas pranchas. Entre o primeiro álbum e o derradeiro pode percibirse unha evolución, mais nunca un cambio de coordenadas e moito menos unha relaxación na súa esixencia. As páxinas de Freddy Lombard aportaron unha visión renovadora da liña clara e demostraron que nos anos 80 (os cinco álbums foron publicados entre 1981 e 1990) o estilo era aínda viable. Como así foi ata hoxe.

xoves, setembro 02, 2010

O Rei das Moscas: Hallorave



“Europeo” é só un xentilicio, pero coido que nos entendemos se digo que a sensibilidade de Mezzo e Pirus neste O Rei das Moscas: Hallorave (La Cúpula, 2009) ten pouco de europea e moito de norteamericana. Como conxunto de narracións breves, relacionadas entre si por máis que carezan dunha continuidade exacta, de tema cotián e ton ácido, a referencia fundamental pode ser o realismo sucio estadounidense; o onirismo morboso que tinxe a obra no seu conxunto lembra a David Lynch; os escenarios (as casas con xardín, o barrio residencial, os restaurantes de estrada con camareiras uniformadas) evocan unha Norteamérica de cinema antes que os territorios franceses dos que supostamente se trata; pero sobretodo, o trazo groso e feísta de Pirus e a ollada surreal e doente de Mezzo confirman a Charles Burns coma a principal influencia da obra.

Dada a importancia que a atmósfera ten para o relato, cómpre salientar o labor dun Pirus que mantén un magnífico pulso gráfico ao longo de todo o volume. As súas pranchas presentan un peculiar uniformismo xeométrico, enfatizando as arestas das viñetas mediante a utilización recurrente de caixas de texto, bocadillos de diálogo rectangulares e mesmo unha fonte na que os “o” con til son cadrados. Esa regularidade transmítese tamén á transición entre viñetas (son frecuentes as sucesións de enfoques frontais e cenitais, os plano/contraplano frontais ou a aplicación dunha caste de zoom que leva dun plano medio a un primeiro plano e de aí a un plano detalle) e mesmo a cada viñeta (cuns personaxes de fronte e outros de perfil nunha mesma viñeta, isto é, en ángulo de 90º entre si). Completan a coidada definición visual do álbum unhas cores amortecidas que nos levan de novo a Burns e á cuberta do “Brick by brick” de Iggy Pop.

Os personaxes de Mezzo e Pirus (irresponsables, covardes, incurablemente egocéntricos, incapaces de empatizar cos demáis) semellan moverse nunha adolescencia perpetua adubada cun nada desprezable catálogo de neuroses. É de agradecer que, malia o sórdido da trama, os autores manteñan unha certa contención e non incurran en excesos morbosos ou nun tremedismo epatante estilo Chuck Palahniuk. Este primeiro tivo xa unha continuación inédita, esperemos que non por moito tempo, en España.