domingo, decembro 30, 2012

O Universo DC de Alan Moore

























O volume titulado O Universo DC de Alan Moore (ECC, 2012) recolle as historias escritas para DC Comics polo guionista británico entre 1985 e 1988 sen incluír Watchmen (que era un cómic DC mais non pertencente ao seu universo de ficción) nin a Saga da Cousa do Pantano (que pola súa extensión adoita compilarse á parte). O tomo está integrado por un conxunto heteroxéneo de relatos, pertencentes a cabeceiras diversas, de extensión variable e no que atopamos títulos que acadaron certa sona (A broma asasina, Que foi do home do mañá?) canda historias que estarían abocadas ao esquecemento de non teren sido escritas por Moore. Constatada esta diversidade e a escasa entidade dalgúns relatos, o sentido do volume non parece ser outro que o de ofrecer unha visión exhaustiva da traxectoria do autor nos anos nos que se produciu o gran salto cualitativo na súa carreira.

Que Moore sexa un autor de talento contrastado non debe levarnos ao erro de crer que todas as súas creacións son mostras de xenialidade, menos aínda no caso de traballos coas características dalgúns dos que recolle este volume, encomendas que polas súas limitacións de espazo, pola falta de continuidade ou de liberdade creativa, requerían de máis profesionalidade que xenio. Así, por exemplo, a historia Olimpíadas nocturnas, relato breve en dúas partes protagonizado por Green Arrow e Canario Negro e publicado orixinalmente na cabeceira Detective Comics, resulta absolutamente convencional e tan só chama a atención o feito de bosquexar sen desenvolver unha das ideas centrais de Watchmen, cando un adversario de terceira afirma e pretende demostrar que os superheroes son "xente normal disfrazada", acusación que a conclusión do relato desmente. A maioría das restantes narracións breves, os relatos dos Green Lantern Corps ou as historias ambientadas en Vega, a galaxia dos Omega Men, foron concibidas xa inicialmente coma secundarias ou complementarias. Moore limítase a ofrecer argumentos enxeñosos supeditados sempre a un twist final, optando por un estilo narrativo que, sumado á brevidade do relato e ao contexto cósmico, lembra moito aos relatos de ciencia ficción que publicaban as revistas británicas da época. Probablemente o máis logrado sexa Mogo non ten vida social, non pasando o resto de discretos. Por un motivo semellante ten interese Barro mortal, historia publicada orixinalmente nun Anual da serie Batman e cuxo protagonista real é Clayface, un dos adversarios do Home Morcego. Por ton e estrutura o relato apenas se axusta ás convencións do tebeo superheroico, asemellándose máis ás historias de misterio e terror que popularizou o cómic norteamericano nos anos 40 e 50 ou, de remontarnos ata os antecedentes, á literatura popular de principios do século XX, con O fantasma da Ópera coma referencia máis obvia. Con todo, a presenza de Batman e as concesións aos tópicos superheroicos desvían o curso do relato restándolle forza e reducíndoo a simple curiosidade.

Á parte das tres historias que teñen a Superman como protagonista, que xa foron comentadas neste blog, completan o volume dous capítulos da cabeceira Vixilante e o coñecido A broma asasina, con Batman e o Joker coma protagonistas. O día do pai, a historia en dúas partes do Vixilante, é a dubidosa contribución de Moore ao tránsito da cabeceira dende o seu natural contorno superheroico cara escenarios de violencia urbana e xustiza pola man. Pouco podemos salvar deste relato cuxo tremendismo, de pretensións realistas, resulta hoxe torpe e ata un tanto inocente, que ademais entra en contradición cada vez que aparece o protagonista con pixama e demais parafernalia. A violencia efectista ten tamén presenza en A broma asasina, obra coa que Moore pretendía ofrecer unha imaxe actualizada da orixe do Joker ao tempo que xogaba a diluír as diferenzas entre aquel personaxe e o seu antagonista Batman. Moi popular no seu tempo, a obra ten sido criticada tanto por instrumentalizar morbosamente a tolledura dun personaxe (Barbara Gordon) coma pola ambigüidade moral coa que se pecha, aspectos ambos que levarían ao propio Moore a renegar dela apenas uns anos máis tarde. A obra data do ano 1988 (a edición de ECC recolle erradamente o ano 1986), o superheroísmo hiperviolento dos anos 90 estaba a chegar e traballos coma este foron determinantes para esta deriva.

Non sendo unha das lecturas máis proveitosas de Moore, o volume ofrece un testemuño completo dunha etapa esencial na súa traxectoria, na que acadaría boa parte do prestixio que lle permitiría desenvolver posteriormente a súa carreira coma autor con maior liberdade.

Entradas relacionadas
Superman: As historias de Alan Moore 

luns, decembro 24, 2012

Teme os teus heroes












"Si su antecesora destacaba por su la sólida estructura y un equilibrado desarrollo argumental, El Señor de la Noche contraataca es una obra extrema, frenética y repleta de excesos hiperrealistas. Miller abandona cualquier contención y suma a un relato descabellado un registro gráfico de trazo duro y caricaturesco, en el que los colores estridentes y unos ostentosos efectos digitales sustituyen al tono sombrío de la primera entrega de la saga. Los parámetros gráficos del género se deforman en la misma medida en que se retuercen sus premisas argumentales. Entre esta obra y su predecesora han transcurrido quince largos años en los que Miller ha experimentado una honda evolución como autor y el propio género superheroico se ha transformado notablemente, en buena medida por la propia influencia de El regreso del Señor de la Noche. Aunque parezca una paradoja, para mantenerse fiel a los principios que inspiraron aquella obra, el autor debe cambiar radicalmente su discurso."

Aproveito que o máis recente número da Revista Ábrete Libro está dedicado a distopías e utopías para escribir unhas liñas sobre The Dark Knight returns e The Dark Knight strikes again, obras que pola súa relevancia e a do seu autor dan para moito máis do que fun quen de recoller no artigo. Malia que o tempo transcorrido suavizou parte da forza transgresora da primeira, unha lectura actual revélaa aínda coma unha obra intensa e inzada de significados; caótica e extrema, a súa secuela segue a ser un artefacto estraño e difícil de manexar, ao que paga a pena achegarse con intención aberta e desprexuizada. Velaí Teme a tus héroes, la Saga del Señor de la Noche de Frank Miller.

venres, decembro 21, 2012

Os Novos Mutantes: Terceira xénese




















Paréceme moi significativo que Panini comezase a súa reedición da cabeceira dos Novos Mutantes pola etapa debuxada por Bill Sienkiewicz no canto de facelo respectando a cronoloxía orixinal. Implicitamente recoñécese que a presenza do ilustrador sería un argumento de maior peso para os lectores que os propios contidos da cabeceira, os personaxes e as súas primeiras aventuras. A cousa debeu de funcionar máis ou menos ben, xa que agora aparece baixo o título (que eu nunca antes oíra) Terceira xénese (Panini, 2012) un tomo que recolle a aventura inaugural do grupo (editada no número 4 da serie Marvel Graphic Novel), os catro primeiros capítulos da cabeceira, a aparición do grupo canda Spiderman, Capa e Puñal nun Anual da colección Marvel Team-Up e un capítulo da mítica Uncanny X-Men.

É probable que para aqueles que non se acheguen a este volume guiados (coma min) pola nostalxia non atopen nel outro aspecto de interese que constatar as enormes diferenzas entre o tebeo superheroico dos 80 e o actual. A serie foi concibida orixinalmente co propósito, que hoxe nos parece evidente, de ensanchar as marxes dun universo mutante daquela en auxe, mais de dimensións todavía modestas. Esta segunda cabeceira chegaría cando o éxito da serie matriz estaba xa máis que consolidado e tras non poucas reticencias do seu artífice, o escritor Chris Claremont. E coa mesma carrúa parece conducirse o guionista nestas primeiras aparicións dos personaxes. No canto de propoñer un arranque pirotécnico, Claremont prefire consagrar practicamente todo o relato inicial a caracterizar os personaxes, dotándoos dun pasado e mesmo dun trauma orixinal que posteriormente sería explotado de forma recorrente. A idea de que os protagonistas son adolescentes e que, por tanto, as súas aventuras non poden reproducir os esquemas dos tebeos protagonizados por superheroes adultos conduce a que as ameazas que confrontan estes Novos Mutantes nos inicios da súa andaina sexan sorprendentemente modestas, mesmo carentes de espectacularidade. Configúrase así unha cabeceira vocacionalmente secundaria, que opta por centrarse na caracterización dos protagonistas antes que no efectismo dos argumentos. O feito de que a maioría dos personaxes gozasen dunha longa vida posterior e conserven aínda hoxe parte importante do seu carisma confirma o bo facer de Claremont a este respecto.

Consonte estes principios, o elixido para definir o aspecto gráfico dos personaxes e botar a andar a serie foi Bob McLeod, debuxante de trazo agradable aínda que con tendencia a un certo estatismo e cunha anatomía discutible nalgúns casos. E tamén carente de calquera espectacularidade e alleo ás tendencias actuais, como demostra a súa desaparición do mainstream superheroico dende finais dos anos 90. Non debería pasar desapercibida a súa perfecta caracterización dos personaxes protagonistas, aos que foi quen de dotar dun aspecto singular e diferenciado. No cuarto número da serie, co que se pecha este volume, McLeod pasa a entintar os lapis do veterano Sal Buscema, o que conduce a un resultado claramente favorecedor, ao aproveitarse toda a axilidade narrativa do menor dos Buscema suavizando as tintas de McLeod o seu trazo rochoso.

Entradas relacionadas
Os Novos Mutantes: Fillos das sombras
Os Novos Mutantes: A orixe de Lexión

domingo, decembro 09, 2012

Qadriños: A dobre vida de Kaz

 










Na miña máis recente aportación ao blog de banda deseñada do xornal Praza Pública falo de Submundo (Autsaider Cómics, 2012), un extenso volume que recolle as tiras de prensa do mesmo nome elaboradas por Kazimiras Prapoulenis "Kaz". Humor underground e absurdo a cargo dun artista non moi coñecido no noso país, por máis que teña traballado para franquicias de animación tan exitosas coma Bob Esponja ou Phineas & Ferb.

martes, novembro 27, 2012

Rashomon


























Obras coma a recente Rashomon (Norma, 2012) mostran a evolución dun Víctor Santos que, sen renunciar aos que sempre foron os seus sinais de identidade, revélase agora coma un creador moito máis sólido e maduro. Os seus intereses temáticos apenas teñen mudado dende que se dera a coñecer hai máis de dez anos coma membro do colectivo 7 monos. Os seus traballos máis recentes confirman a súa tradicional querenza polo relato de acción nas súas distintas variedades de xénero (da fantasía canónica ao xénero negro, pasando polo pulp, as historias de yakuzas, o western...). Tamén este Rashomon co que se achega ao universo creativo do escritor xaponés Ryonosuke Akutagawa e que mestura o xénero policial cos tradicionais relatos de samuráis. Como fixera Akira Kurosawa coa película homónima de 1950, Santos reinterpreta varios relatos do autor xaponés, nomeadamente o coñecido como "Na fraga", conto breve e dunha singular frialdade formal no que Akutagawa emprega as formas do relato detectivesco (apenas consolidadas daquela, o texto data de 1922) para reflexionar sobre a procura da verdade material ao tempo que retrata a complexa orde social do Xapón feudal.

Os que me coñecen saben que é unha narración pola que sinto debilidade e sobre a que xa teño escrito, o que probablemente faga de min a persoa menos indicada para opinar sobre a adaptación dun Santos que, no canto de cinguirse ás estreitas marxes do texto orixinal, elixe  traducir o conto aos seus propios parámetros artísticos. As diferenzas entre unha e outra versión non son de simple detalle, senón que atinxen a elementos esenciais da arquitectura do relato. Tratándose da investigación dun crime, non parece precisamente accidental que Akutagawa optara por reducir o investigador a unha figura implícita, un xuíz ausente sen voz de seu. O lector accede ás declaracións das testemuñas e dos implicados sen a guía dese observador cualificado que é o detective. Santos, pola contra, introduce un comisario de creación propia, Heigo Kobayashi, acompañado dun arquetípico axudante. Consecuencia directa desta decisión é a perda da equidistancia fronte as versións dos feitos que dan as partes xa que o investigador, como non pode ser doutro xeito, manifesta as súas intuicións, chegando mesmo a suxerirse unha solución ao enigma nun epílogo engadido por Santos. O resultado non só é moito máis convencional que o do relato orixinal que, lembremos, ten xa noventa anos, senón que altera notablemente o efecto que produce a lectura. O texto de Akutagawa invitaba ao lector a ocupar a posición que o investigador (ausente) deixaba libre, calibrando sen intermediarios as declaracións contraditorias dos implicados e aventurando por que varios deles mentirían e non precisamente para seren absoltos, senón para inculparse. Mentres o relato orixinal esbozaba incógnitas e invitaba ao lector a facerse preguntas, a adaptación de Santos ofrece un enigma e insinúa unha solución. A obra conta, xa que logo, coa coherencia que lle dá a persoal visión do autor, malia o cal coido que a súa versión arrédase do seu referente precisamente nos aspectos que lle concedían máis singularidade e forza.

Coido que non debe deixar de salientarse o notable salto cualitativo de Santos coma debuxante. Aínda que as claves do seu grafismo seguen a ser as mesmas (trazo ríspeto e unha narrativa áxil e intuitiva), os seus deseños revelan agora influenzas perfectamente dixeridas, coma a de Michael Avon Oeming (lóxico) ou Mike Mignola. A variedade na posta en páxina, o amplo abano de recursos despregados e o perfecto aproveitamento do branco e negro invitan a recrearse na contemplación das páxinas deste álbum, ao tempo que demostran a madurez acadada polo seu autor.

Entradas relacionadas

xoves, novembro 08, 2012

Qadriños: "Primeiros encontros coa banda deseñada" no Museo de Pontevedra

























Octavio Bares, amigo e veciño deste blog, organiza O cómic no Museo, primeiros encontros coa banda deseñada, ciclo de charlas sobre cómic que terá lugar os días 27, 28 e 29 de novembro no Sexto Edificio do Museo de Pontevedra e que contará con tres conferenciantes de primeira orde: Kiko Da Silva, David Rubín e Pepo Pérez. Unha magnífica iniciativa da que falo polo miúdo en Qadriños e da que se pode atopar máis información no blog de Octavio.

domingo, novembro 04, 2012

As viaxes de Marcopola

Marcopola, a illa remeira. As orixes de Marcopola
 
Xerais vén de publicar As orixes de Marcopola, primeiro álbum da serie Marcopola, a illa remeira de Jacobo Fernández Serrano, que supón ademais a estrea dunha nova colección, Merlín Cómic, consagrada á banda deseñada infantil e xuvenil. Cómpre lembrar que a editorial que dirixe Manuel Bragado levou a cabo no seu día un intenso labor de edición de BD, tanto de tradución coma de produción propia, que viviría a súa etapa máis vizosa nos anos 90 e que foi esmorecendo dende entón ata practicamente desaparecer na actualidade. Agardamos que este renovado interese de Xerais polo cómic permita que os moitos autores de talento que hai no país conten cunha nova canle de publicación para os seus traballos, contribuíndo á mellora das súas posibilidades de desenvolver unha carreira profesional.
 
A elección do título inaugural parece acertada, dada a longa traxectoria de Fernández Serrano no eido, xa sexa coma autor de banda deseñada (Os amigos de Archimboldo Roque), coma ilustrador (A filla do ladrón de bicicletas, As aventuras de Nunavut) ou mesmo coma escritor (Mil cousas poden pasar). Debuxante sutil e narrador experto, Fernández Serrano desenvólvese con comodidade no xénero infantil, cuxos códigos domina ata o punto de incorporalos a obras dirixidas a outro perfil de lector, caso de Aventuras de Cacauequi. As orixes de Marcopola foi publicado orixinalmente en castelán en 2009, sendo concibido xa inicialmente coma o primeiro dunha serie de álbums cuxa continuación, Os piratas da lúa, anuncia Xerais para a primavera do ano próximo.
 
A protagonista da historia, a illa Marcopola, aborrece da súa vida sedentaria no medio do océano e devece por viaxar e ver mundo. A súa sorte mudará o día que, tras desprenderse do fondo mariño, comeza a desprazarse polo mar coa axuda dun remo. Na súa andaina coñecerá xente e fará amigos, recibirá e dará axuda, saberá do perigo e confrontará os seus medos. A súa é a historia dunha aprendizaxe, a de alguén que quere abrirse ao mundo, medrar, e que no camiño termina recoñecendo o valor da amizade e da axuda mutua. Fernández Serrano envolve nunha engaiolante poética visual un relato que reborda imaxinación e sentido lúdico. No seu esforzo por facer a obra accesible aos lectores máis novos, o autor simplifica sensiblemente o seu trazo sen restarlle unha miga ao seu persoal carácter, completando uns deseños tan sinxelos coma atractivos. A viveza das cores, a linearidade do relato e unha narrativa gráfica perfectamente engraxada fan deste álbum un agasallo idóneo para rapaces que comezan a ler e no que os seguidores do autor atoparán moitos dos elementos que caracterizan a súa obra.
 
O presente volume pode considerarse representativo da produción recente de Fernández Serrano, cuxa madurez e calidade converten ao artista vigués nunha das voces máis persoais e interesantes da BD galega actual. Motivos para felicitarnos pola tradución ao galego desta primeira aventura de Marcopola e para agardar coas mellores expectativas o seguinte álbum da serie.
 

domingo, outubro 21, 2012

Escenas dun matrimonio inminente

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

Breve e de pequeno tamaño, cun acabado gráfico sinxelo, próximo ao bosquexo, Adrian Tomine parece asumir que Escenas dun matrimonio inminente (Sin sentido, 2012) é un traballo menor, que cómpre servir case cru, sen moita cociña. A obra recolle un feixe de anécdotas sobre os preparativos do casamento do autor, visitando todos os lugares comúns deste tipo de eventos (os invitados, o lugar, a música, as flores...) e participando desa corrente tan actual na que o autor se sitúa a si mesmo no centro do relato, combinando o cotián co autobiográfico e procurando a identificación dun lector que se recoñece nas experiencias narradas. Poderiamos preguntarnos o porqué desta vaga de obras que abalan entre a autoficción e o exhibicionismo, relacionala coa sobreexposición da esfera privada nos medios e tamén coas modas e os novos perfís dos lectores de banda deseñada, mais non parece concibido este traballo para provocar profundas reflexións, senón para unha aproximación directa e unha dixestión inmediata. Dado o ton amable e o perfil lixeiro dos contidos, o protagonismo trasládase ao debuxo, cun Tomine que adopta un rexistro moi afastado do que predomina na súa traxectoria previa. Páxinas espidas, cun debuxo mínimo, de trazo urxente, todo un contraste coa cerebral planificación e o sobrio detallismo que nel resulta habitual. Aínda que a comicidade da maioría das situacións descritas revela case sempre un certo absurdo, Tomine abstense de adoptar unha perspectiva abertamente crítica, completando un traballo que non desentoaría en ningunha lista de vodas.
 
Entradas relacionadas

martes, outubro 16, 2012

Aventuras no planeta Zakfart

Sálpock. O val dos Cegos


Demo Editorial estreaba hai uns meses a colección Häinös, unha nova liña de publicacións consagrada á fantasía e a ciencia ficción. O primeiro título publicado dentro deste selo é Sálpock: O val dos cegos (Demo, 2012), obra que resultou finalista na edición de 2011 dos Premios Castelao de Banda Deseñada que convoca a Deputación da Coruña. Dificilmente podería imaxinarse unha elección máis atinada, xa que este álbum escrito por Álvaro López e debuxado por Luís Sendón aposta decididamente polo xénero futurista na súa versión máis aventureira e xuvenil.

Sálpock, o protagonista do relato, cae do ceo ao planeta Zakfart, onde vivirá a súa infancia e mocidade baixo o xugo dun réxime tiránico. De neno escravo pasará a gladiador na mocidade, antes de fuxir e retornar para derrocar o tirano no poder. Os autores mostran a súa paixón polo xénero da ficción científica adheríndose a unha tradición de relatos que ten sido cultivada repetidamente dentro do mesmo, aquela na que un personaxe de perfil mesiánico encontra o seu destino liderando un pobo sometido na conquista da liberdade. A súa proposta invita ao lector a unha aproximación directa e sen prexuízos, que goce da aventura e a épica polas que os autores apostan con convicción, mais tamén da capacidade do relato para evocar outras sagas solidamente instaladas no imaxinario colectivo.

As primeiras páxinas do cómic, que os autores compartiron na rede coma adianto editorial, abondan para constatar a personalidade e a fluidez narrativa do debuxante Luís Sendón, pero permiten tamén poñer en relación os seus deseños cos de pezas clave do xénero, coma as sagas cósmicas de Jack Kirby, a versión Marvel do John Carter de Edgar Rice Borroughs ou mesmo clásicos da BD galega de ciencia ficción, coma Reimundo Patiño. Sendón consegue asimilar este caudal referencial integrándoo no seu persoal estilo, tan propio do cómic independente onde desenvolveu a parte máis significativa da súa carreira.
 
Malia que a extensión do álbum (60 páxinas) impide que algúns personaxes e situacións reciban toda a atención que poderían merecer, Sendón e López completan un traballo consistente e ben equilibrado, que ten nos lectores novos o seu destinatario natural pero que gustará tamén a calquera afeccionado á fantasía futurista. Como agasallo, o álbum contén un código que permite descargar da rede un xogo de rol inspirado na serie. Cómpre recoñecer, xa que logo, o labor de Demo Editorial, que non só segue a apostar pola produción propia e a edición en galego, senón que ademais se dirixe a segmentos de mercado ata o de agora pouco atendidos.

xoves, setembro 27, 2012

O código do cempés




















Unha obra das características de O código do cempés (De Ponent, 2012), de autores pouco coñecidos e sen os rasgos externos que a farían destacar de seu (zombis, vingadores...), corre o risco de pasar desapercibida dentro do catálogo de novidades que se publica cada mes. Unha mágoa, xa que Joaquín Rosado, Rocío Estepa e Víctor Araque desenvolven un traballo sólido e que ben merece máis atención da que probablemente recibirá. Coma en gran parte das súas publicacións, De Ponent opta neste caso por un formato grande, próximo á tradicional feitura dos álbums europeos, algo que favorece claramente o labor gráfico de Araque e tamén de Rocío Estepa, responsable das cores, decisión a agradecer dada a crecente popularidade de formatos máis compactos. 

Ambientado nunha vila do interior de Estados Unidos, o relato está protagonizado por un fato de rapaces que forman o típico club xuvenil, “Os Cempés”, cos seus ritos de acceso, un estrito código de conduta, un refuxio secreto e tamén un can. Os autores parten, xa que logo, dos ingredientes propios dunha aventura xuvenil, enfatizados polo debuxo de Víctor Araque, que se move sempre dentro dun rexistro amable, moi propio dun produto orientado a lectores novos. Mais cómpre non deixarse guiar polas aparencias, xa que a trama incorpora elementos sobrenaturais e macabros, valéndose da inocencia da ollada infantil para establecer un contraste cos aspectos máis desagradables do mundo adulto. O cruzamento de códigos é mais aparente que real, xa que a narración desemboca axiña e de forma decidida na tradición de relatos sobre pobos malditos. Malia a compoñente fantasiosa de boa parte da trama, o seu desenlace resulta coherente e a obra no seu conxunto acerta a transmitir unha sensación desacougante, sendo moi notable o equilibrio que os autores acadan entre a conveniencia de suxerir e a necesidade de amosar propia do xénero terrorífico.

Celebramos, xa que logo, a lectura desta obra orixinal e intensa, e anotamos o nome dos seus autores coa esperanza de que o mercado, sempre complicado, lles conceda futuras oportunidades de edición.

venres, setembro 21, 2012

Loura de verán





















 As catro historias que compoñen Loura de verán (La Cúpula, 2011) están protagonizadas por personaxes emocionalmente complexos. Todos eles amosan dificultades na súa relación cos demais, mais ningún deles renuncia á afectividade, o que os conduce inevitablemente a sentírense frustrados e adoptaren estratexias defensivas coma o engano, a agresividade ou a submisión. Adrian Tomine parte de estereotipos ben consolidados do imaxinario americano (o bloqueo do escritor, a angustia pola aceptación no instituto, a competencia entre o sedutor e o inadaptado social...), mais consegue sobrevoar os tópicos e darlle vida aos relatos. As súas historias retratan personaxes comúns en situacións cotiás pero, ao contrario que en versións máis extremas do slice of life, a acción conduce sempre a un momento crucial que transforma os protagonistas. Se algunha crítica se pode facer á súa obra non é a da irrelevancia do acontecido.

Peza esencial na construción de significados é o debuxo, frío e elegante, de trazo fino, coidadosamente planificado. A perfecta orde das viñetas, en sucesión case monótona, o cerebral sentido da composición e o predominio do branco transmiten unha certa asepsia, en sintonía co espírito melancólico dos relatos. Fálase sempre da raíz carveriana das historias de Tomine e da influenza gráfica de Clowes ou Burns. A min véñenseme á cabeza tamén Hopper (Edward) e Solondz. Seguro que hai máis. Coma outros tantos grandes autores, Tomine recolle unha longa tradición previa, pero non se limita a reproducila cegamente senón que a reconstrúe dende as súas propias coordenadas. O resultado é xenuinamente persoal, inconfundible.

luns, setembro 17, 2012

A imposible Patrulla X 2


Sabemos que Uncanny X-Men foi un dos títulos clave do tebeo superheroico na década dos 80. Chris Claremont, guionista da cabeceira practicamente dende o inicio da súa segunda andaina, non só redefiniu o universo mutante e deu lugar a unha das franquicias máis rendibles do cómic norteamericano, senón que desenvolveu un persoal estilo narrativo, baseado na caracterización dos personaxes, as relacións interpersoais e un intelixente encadeado de argumentos, que marcaría a tendencia a seguir para outros autores do seu tempo. Malia que os primeiros números brillaron pola súa frescura e axilidade sería a chegada de John Byrne ao apartado gráfico o que daría lugar a un indiscutible salto de calidade. Perfectamente complementado polas tintas de Terry Austin, o debuxo de Byrne representaba a modernidade, con deseños novidosos e unha narrativa máis arriscada e espectacular, en contraste co clasicismo do seu predecesor, Dave Cockrum. Pero, como se ten salientado recorrentemente, a súa aportación non se restrinxiu ao debuxo sendo igualmente importante a súa contribución aos argumentos da serie. Xa que logo, a estadía de Byrne no título introduciu un cambio de rumbo que tería importantes consecuencias na caracterización dos personaxes e no establecemento dos sinais de identidade da serie.

O segundo tomo de Marvel Gold: A imposible Patrulla X (Panini, 2012) recolle a maior parte da etapa Claremont-Byrne (os números 122 a 143 da cabeceira) e sen dúbida as historias máis significativas, xuntamente cos Anuais 3 e 4 (debuxados por George Pérez e John Romita, respectivamente) e algúns números extra pertencentes a outros títulos. Nel atopamos aventuras xenuinamente superheroicas, como o enfrontamento con Arcade, a viaxe ao mundo de Arkón ou o descenso ao inferno de Rondador Nocturno. Sen embargo, relatos coma os que enfrontan os mutantes con Proteo ou co Club Hellfire marcan un ton diferente, máis escuro e intenso, nunha escalada de dramatismo que desembocará na coñecida Saga de Fénix Escura e máis concretamente coa morte do devandito personaxe. Sabemos que estes capítulos foron un auténtico acontecemento, con gran repercusión entre os lectores mais tamén con grande influenza creativa durante moitos anos. O material extra que recolle esta edición explica que a morte de Fénix foi decidida, como en tantas outras ocasións, pola dirección editorial e non estritamente polos autores. O que hoxe resulta máis sorprendente, case revolucionario, é que a motivación final da decisión non fose comercial senón un certo sentido da ética e da responsabilidade fronte os lectores. E malia que non se respectou a vontade inicial dos autores de indultar a Jean Grey, ninguén dubida hoxe da forza do relato nin do magnificamente que o desenvolveron Claremont e Byrne. Atopámonos, xa que logo, cuns capítulos que deberían constar en calquera canon do xénero superheroico e cuxa lectura actual ilustra perfectamente os principios sobre os que se erguía a industria, ao tempo que expón un revelador contraste coa deriva actual do mesmo.


Pero a contribución do tándem Claremont-Byrne non se esgota nesta saga xa que inmediatamente chegaría Días do futuro pasado, relato en dúas partes que resultaría esencial na construción do universo mutante. Hoxe identificamos o rexeitamento dos humanos cara o homo superior coma un dos elementos esenciais da mitoloxía mutante, pretexto para numerosos fíos argumentais e durante moito tempo sinal distintivo das cabeceiras X. Sen embargo, esa idea non sempre estivo aí; durante todo o primeiro volume da cabeceira aparece apenas suxerido e foi a chegada de Claremont ao título a que a trouxo a un primeiro plano. Mais non é ata esta historia que o lector asiste a unha representación completa da cuestión levada ao extremo, coa presentación dunha distopía futurista na que os mutantes e superhomes en xeral son cazados, recluídos en campos de concentración ou executados polos humanos. O feito de presentarse coma un futuro posible, case inexorable, marca un novo xeito de abordar a relación entre humanos e mutantes tanto polo propio Claremont como polos autores que o sucederían. Mais a influenza deste díptico non se esgota na caracterización da cabeceira mutante xa que, de feito, coa introdución da desconfianza do ser humano respecto dos seus “protectores” superpoderosos está a prefigurarse unha idea que máis adiante atoparemos en obras tan determinantes na evolución do relato superheroico como Watchmen ou Dark Knight returns e que máis recentemente pasarían das marxes á corrente principal do medio con eventos como a Guerra Civil.

Este tomo recolle, xa que logo, un feixe de relatos que son xa historia do tebeo de superheroes e que deberían interesar a calquera afeccionado ao xénero. A edición complétase con algúns capítulos soltos doutras cabeceiras (como Marvel Team-Up ou Bizarre Adventures) que, non sendo excesivamente relevantes, concordan co espírito completista desta compilación. Ademais, cubertas, textos dos autores, algún artigo de Raimon Fonseca e unhas poucas ilustracións extra. Un volume que ben merece o espazo que ocupa nos andeis, que non é pouco.

Entradas relacionadas
A imposible Patrulla X 1

domingo, setembro 09, 2012

Moscova, memoria da Unión Soviética


Nova Paisaxe de papel, desta volta centrada en Moscova. Sabemos que o cómic non foi ben visto pola oficialidade soviética e, consecuentemente, apenas atopamos representacións da ex-capital da URSS a cargo de autores rusos, sendo a recente Los hijos de octubre de Nikolaï Maslov unha das poucas excepcións. As restantes obras seleccionadas, todas elas co réxime soviético no cerne dos seus argumentos, comparten a orixe exterior da ollada, mais pretenden ser diversas tanto en procedencia coma en perspectiva. En Moscova, memoria da Unión Soviética atopamos paisaxes de André Juillard, Nick Abadzis, Dave Johnson e Killian Plunkett. A prancha que acompaña estas liñas pertence á excelente Lo que el viento trae de Jaime Martín, obra que non menciono no artigo por non casar tematicamente coas restantes.

sábado, setembro 08, 2012

Contrato con Deus


Ninguén discute hoxe a significación histórica dunha obra como Contrato con Deus e menos aínda a relevancia do seu autor, Will Eisner, polo que a recente publicación da mesma por parte de Rinoceronte Editora (2012) é un motivo de ledicia, máis aínda se consideramos a magnífica tradución de Eva Carrión. A historia deste título é ben coñecida e, de non ser así, os dous prólogos do autor que recolle esta edición aportan a información esencial. O volume xurde dun propósito ambicioso de Eisner, o de demostrar a lexitimidade da BD coma medio de expresión cultural homologable a calquera dos que no momento de publicación orixinal (1978) gozaban de prestixio social. Tratábase de rachar as barreiras implícitas que reducían o cómic á condición de mero entretemento xuvenil e para iso, Eisner pretendía ofrecer un tipo de narración diferente, dirixido a un novo tipo de lector e tamén a un novo mercado. Sen entrar en máis detalles sobre a sorte inmediata da obra, si podemos dicir que o tempo rematou por darlle a razón a Eisner no esencial: malia que subsisten algunhas posicións resistentes, a lexitimidade cultural da BD asúmese hoxe maioritariamente.

Conforman o volume catro relatos: a parábola relixiosa da que o conxunto toma o título; O cantante da rúa, unha historia de perdedores; a lixeiramente ambigua e probablemente misóxina O súper; e a costumista Cookalein. Aínda que independentes entre si, todas elas representan un mesmo escenario, os tenements neoiorquinos dos anos 30, territorio da mocidade de Eisner que retrataría en varios traballos da súa produción. Mais esa coherencia de fondo non é o único elemento que vincula as historias entre si. Ademais, todas elas teñen en común o seu ton decididamente dramático e as fondas implicacións morais dos argumentos, aspectos que non podemos deixar de relacionar coas intencións últimas do autor. Diríase que á hora de reclamar respecto para o medio, Eisner decide ofrecer a versión máis solemne de si mesmo, desbotando outros rexistros que tamén soubo cultivar con mestría, como a sátira ou relato de xénero, e asumindo implicitamente a idea de que os argumentos dramáticos adoitan ser mellor tratados pola critica.


Se consideramos que o que Eisner reclamaba era a homologación cultural do cómic pode mesmo resultar paradoxal o diferente que Contrato con Deus resulta respecto das obras relevantes da literatura ou o cinema norteamericanos do seu tempo (lembremos, finais dos 70), atopando un encaixe moito máis doado entre os clásicos das dúas décadas anteriores. Talvez o imaxinario de Eisner reflicte as influenzas propias de alguén da súa xeración (non esquezamos que contaba xa máis de sesenta anos cando deu esta obra ao prelo) ou pode que o autor buscase deliberadamente darlle unha apariencia clasicista á súa obra, de novo coa respectabilidade coma obxectivo. Se cadra non hai nada disto e estamos ante o resultado dun simple acto de liberdade creadora.Como ilustrador, Eisner mantivo sempre unha actitude inquieta, reflexiva e mesmo próxima ao experimental. Toda a súa produción está repleta de achados gráficos e non menos interesantes son as súas opinións e teorías sobre a narrativa gráfica. En Contrato con Deus atopamos o despregue dun amplo abano de recursos que en ningún caso resulta ostentoso nin racha coa unidade formal da obra: enmarca as imaxes ou non, emprega globos de texto ou prescinde deles integrando o texto na imaxe, alterna entre splash pages a páxinas de cinco ou seis viñetas. O sentido funcional con que as distintas opcións son empregadas consegue que a narración flúa ata facer invisible a técnica narrativa. O debuxo de Eisner sempre demanda a participación dun lector que debe complementar a información, moitas veces deliberadamente escasa, que se lle presenta: siluetas, liñas que suxiren, bosquexos inacabados, ambientación teatral ou mediante detalles illados...

En definitiva, unha obra que xa é historia do cómic e que vén a sumarse ao aínda escaso catálogo de clásicos da BD dispoñibles en galego. Un pequeno paso para o home, un grande paso para a humanidade.

domingo, agosto 26, 2012

Soterrado en pedra



"Si hay algo que una lectura conjunta de la obra demuestra es que Chadwick madura como autor al tiempo que la desarrolla. Su dibujo es cada vez es más limpio, narrativamente más fluido, el carácter de los personajes se va redondeando con cada nuevo capítulo, el tono de la cabecera y los propósitos del autor están cada vez mejor definidos. Aunque las buenas historias afloran ya desde los primeros números, es en los arcos argumentales más recientes donde llegan los momentos más brillantes. En Piensa como una montaña y El dilema humano, dos de las últimas series limitadas del personaje, la cabecera alcanza probablemente su mejor momento."

Con Enterrado en piedra, artigo sobre o Concrete de Paul Chadwick, participo (collendo un desvío, confésoo) no monográfico da Revista Ábrete Libro sobre o xénero fantástico.

xoves, agosto 02, 2012

Qadriños: A estraña cita de Castelao e Tezuka


Breve anotación en Qadriños para falar dun encontro imaxinario, o de Castelao e Osamu Tezuka nas páxinas de In memoriam, un pequeno cómic elaborado por Kike Benlloch e Fonso co que a libraría Alita Cómics, que cumpre dez anos, leva uns meses agasallando aos seus clientes.

sábado, xullo 28, 2012

Na procura de Ed o Riseiro


Como xa dixen nalgures, a inclusión deste Na procura de Ed o Riseiro (Rinoceronte, 2012) engade unha nota de cor aos títulos escollidos por Rinoceronte Editora para iniciar a súa liña de BD. Malia a súa longa traxectoria e unha notable produción, o seu autor, Kim Deitch, non é moi coñecido no noso entorno e nin sequera adoita citarse entre os “imprescindibles” do underground norteamericano no que poderiamos encadralo. Calquera comparación en termos de difusión ou popularidade entre esta obra e Contrato con Deus, Persépole, Palestina e as restantes obras do catálogo de Rinoceronte resulta absurda. Estamos, xa que logo, perante a aposta arriscada dentro da aposta arriscada que é esta liña editorial, á que lle desexamos toda a sorte do mundo.

Non é difícil atopar semellanzas entre esta obra e O bulevar dos soños rotos (La Cúpula, 2007), única monografía do autor publicada en castelán ata a data. Aquel traballo ofrecía unha desacougante perspectiva sobre a animación infantil actual situando o lector perante as orixes do xénero, fitas de animación tan exentas de corrección política coma alonxadas dos estándares que hoxe caracterizan os produtos dirixidos aos cativos. De xeito semellante, Na procura... toma coma pretexto os programas infantís da TV norteamericana dos anos 50 para mergullarnos unha vez máis no particular universo do seu autor, un circo de pesadelo habitado por personaxes alucinados, gatos suburbiais e criaturas grotescas. O realmente fascinante é constatar que ese submundo labiríntico e estraño que Deitch retrata con detallismo obsesivo non é o resultado dunha pura fabulación do autor, senón que parte de referentes ben reais. E así, se en O bulevar... a materia prima eran os filmes dos precursores da animación infantil, o Smilin’ Ed que aperece en Na procura... existiu realmente, e tanto a escasa información coma os poucos vídeos que se poden atopar na rede demostran que a imaxe que difunde Deitch ten máis de retrato que de caricatura. O paso do tempo e sobre todo o devir da industria do entremento para nenos fannos contemplar hoxe como bizarros e extravagantes uns produtos que non eran menos inocentes que calquera dos seus equivalentes actuais, de xeito que a obra no seu conxunto se nos revela, baixo a apariencia dun puro delirio, coma unha lúcida reflexión sobre o pasado e presente de certas manifestacións da cultura popular.

Sobre a presente edición coido que cómpre salientar, en primeiro lugar, o labor de Rafael Salgueiro na tradución dun texto que se intúe difícil e cheo de matices. Algo semellante acontece coa tipografía e rotulación, que Deitch incorpora como parte esencial do seu grafismo e que na presente edición é obxecto dun coidadoso tratamento para aproximarse ao máximo ao acabado orixinal. Por último, recoñecer tamén o acerto que supón manter o limiar de Bill Kartalopoulos, presente xa na edición de Fantagraphics (pode descargarse de balde aquí), unha perfecta introdución ao autor e a súa obra que, coma o resto do libro, merece unha atenta lectura.

Entradas relacionadas

venres, xullo 20, 2012

Qadriños: Indignádevos (ou non)


Ás veces, vendo as reaccións que se dan no microverso dixital dos afeccionados e lectores de cómic teño a sensación que o movemento indignado inventámolo nós. É certo que normalmente hai motivos ou, dito doutro xeito, hai xente por aí que vai provocando, cometendo erros graves, tendenciosos e que revelan un gran descoñecemento desta disciplina que nos gusta. Nesta nova anotación en Qadriños suxiro unha actitude máis zen pola nosa banda, ao interpretar que sucesos como o asunto da RAE e o vocablo "manga" ou o recente Premi Nacional de Cómic de Catalunya a un non-cómic son efectos colaterais do avance da banda deseñada e a súa apertura a novos espazos. Ou polo menos quero pensar que así é.

xoves, xullo 12, 2012

Cerebus: Alta sociedade


Resulta complicado achegarse a unha obra como Cerebus de Dave Sim sen un bo feixe de xuízos previos. O título chegou a converterse nun mito, alimentado non só polas súas boas críticas, senón tamén polo xeito en que foi publicado orixinalmente (paradigma da autoedición, froito dun desexo de manter a independencia creativa por parte do seu autor), polo bloqueo da súa edición internacional (relacionado tamén coas arelas de Sim de manter o control absoluto sobre o seu traballo) e polo peculiar carácter e mesmo a ideoloxía do autor, presentes na súa obra e expostos torrencialmente en entrevistas e reportaxes. Difícil, xa que logo, deixar de lado a antipatía persoal, o recoñecemento que merece o seu éxito contracorrente ou as moitas achegas críticas á súa obra.

Hai que dicir que malia a súa pretensión de situarse á marxe da industria editorial, Sim non tivo outra opción que a de publicar inicialmente a súa obra no único formato que daquela resultaba viable en termos de mercado, o comic-book. Dende unha perspectiva actual pode parecernos obvio que se o seu propósito a partir dun certo intre foi o de crear un macrotexto (os célebres 300 capítulos, desenvolvidos ao longo de 25 anos de carreira) subdividido en relatos dunha extensión notable, resultaría máis acaída unha publicación en formato libro (xa me entenden) que unha secuenciación episódica mensual ou bimestral. Mais como dicía, esta opción non era sostible en 1977, cando arranca o proxecto, e non o sería ata moito despois: as primeiras compilacións chegarían a finais dos 80 e a reedición sistemática en tomos a mediados dos 90.


Aclaro todo isto porque unha lectura conxunta do primeiro volume traducido ao castelán, Alta sociedade (Ponent Mon, 2010), revela que a forza do relato, cando menos nesta primeira etapa, non reside precisamente no equilibrado da súa estrutura, senón no efecto acumulativo que provoca a sucesión de capítulos. De feito, se atendemos aos primeiros episodios non está nada claro que a intención inicial do autor fose a de tecer a densa fábula política que remataría sendo. Sim crea un escenario no que se introduce timidamente ata derivar cara os xogos de poder como elemento temático central. A sensación é de certa improvisación e parece relacionada coa planificación a curto prazo que implica a edición en formato comic-book. Mais como adiantaba, a aposta de Sim é outra, a lenta creación dunha atmosfera mediante a constante suma de acontecementos. A deliberada densidade dalgúns episodios unida ao requintado de certos recursos visuais parecerían agochar unha vontade de impresionar ao lector por riba dos valores reais do texto, que os ten e abondo.

Sim posúe ademais un trazo fino e de beleza pouco discutible, que lembra a un Neal Adams (mencionado na dedicatoria) estilizado. O seu debuxo daría para unha longa análise, pola súa brillante posta en páxina e o despregue de recursos narrativos ben visibles (chegando a caer na ostentación, como dicía), a integración da tipografía na imaxe ou o aproveitamento das posibilidades do branco e negro. Ao meu entender, o máis interesante é a mestura de diferentes rexistros gráficos nunha síntese persoal, de xeito que un protagonista extremadamente caricaturesco e de expresividade cartoon (o personaxe de Cerebus xurde como parodia de Conan, seica) convive con secundarios de acabado realista nun entorno de aspecto tamén realista dentro do fantástico. Entre estes dous rexistros habería aínda un terceiro, o representado por Cascuda Lúa, parodia do Cabaleiro Lúa (e de novo chiscadela a Neal Adams, lembremos que o personaxe foi a resposta Marvel ao Batman de Adams e que o seu primeiro debuxante foi un Bill Sienkiewicz que imitaba sen apenas disimulo o estilo daquel) que Sim retrata cun estilo deformante diferente. A perfecta convivencia destes distintos estilos ilustra o difícil de etiquetar que resulta esta obra, na que superpoñen aventura, humor, fábula política, romance e parodia.


Non podemos dicir que non pasara o tempo para Cerebus. Moitos dos seus valores están ligados á súa condición de obra adiantada ao seu tempo (coido que ninguén pode discutir que o foi) e o impacto da súa lectura tería sido maior, sen dúbida, de ter chegado a nós hai unha década. Porén, coido que o seu interese vai máis aló do simplemente histórico e que segue a pagar a pena achegarse a ela hoxe.

martes, xullo 10, 2012

Case completo



Case completo
(La Cúpula, 2012) permite comprobar que as semellanzas entre o debuxo de Joost Swarte e o de Hergé van moito máis aló da simple sintonía entre dúas das figuras máis salientables da liña clara (termo debido ao primeiro, lembremos). Se o relato As aventuras de Hergé hai 50 anos, recollido neste volume, recoñece explicitamente a débeda, o exemplo máis paradigmático da mesma sería a figura de Jopo de Pojo, a creación máis popular de Swarte, que gasta pantalóns de golf e cuxa figura lembra a Tintin en todo menos no rostro. Pero hai moito máis: recoñezo nos debuxos de Swarte rostros, acenos, liñas cinéticas, escenarios, obxectos... que podería rastrexar, mutatis mutandi, nos álbums de Tintin. O labor de Swarte sería o de cartografar e reconstruír o debuxo de Hergé segundo unha visión non menos persoal que a orixinal, e consagralo a fins novos e distintos.

Ocórrense moitos motivos que explican que un artista cunha débeda tan clara goce dun recoñecemento tan amplo e unánime. O primeiro, Swarte era quen de adoptar outros rexistros gráficos e de novo a presente compilación ofrece exemplos; ademais, malia as semellanzas o seu debuxo presenta tamén rasgos propios: un sentido do espazo único, o gusto pola experimentación formal ou a relevancia da tipografía entre outros. Se ademais reparamos no aspecto argumental, as distancias son aínda maiores. Fronte a un Hergé que se moveu sempre nas estreitas marxes da estrutura narrativa tradicional (plantexamento-nudo-desenlace), os relatos de Swarte exploran continuamente outras posibilidades, cando non se deixan levar directamente polo absurdo ou o caos, iso sen mencionar a insistencia con que introduce tópicos inéditos na obra do pai de Tintin: o sexo, a violencia e unha visión do mundo moito máis atípica e vertixinosa que a do seu referente. Os relatos escolmados neste volume revelan un autor que se sitúa constantemente na fronteira do coñecido, que abre camiños e busca novas formas de expresión, dirixíndose a un lector cuxa existencia sería probablemente dubidosa no tempo en que moitos dos traballos foron publicados orixinalmente. Malia recoñecerse como incompleto, estamos perante un compilatorio imprescindible.

mércores, xullo 04, 2012

Criminal: O último dos inocentes



A contraposición entre big city e small town é un tópico moi frecuentado pola ficción norteamericana. As pequenas vilas adoitan representarse coma o espazo no que ten lugar o tránsito da infancia á primeira idade adulta e no que o individuo comeza a definir a súa personalidade e formar a súa moral. A gran cidade é o destino ao que conduce a ambición e o desexo de madurar; representa as oportunidades, a posibilidade de medrar, mais tamén os perigos, a proximidade do pecado e o risco de dexeneración. É probable que esta visión recorrente, que tampouco é exclusiva da cultura norteamericana, reflicta a influenza dos relatos bíblicos (lembremos a Babilonia do Apocalipse) e en calquera reproduce ideas que veñen de antigo (pensemos no Beatus ille... de Horacio).

O último dos inocentes (Panini, 2012), a máis recente entrega da serie Criminal de Ed Brubaker e Sean Phillips, ofrece unha nova versión deste tópico, cun protagonista que retorna á vila natal (Brookview) tras un longo período na gran cidade (Nova York). Aínda que os autores elixen amosarnos o pasado dos personaxes na vila seguindo o rexistro gráfico dos cómics de Archie, a realidade reflectida afástase decididamente dos parámetros da comedia teen que a devandita cabeceira representa. Brubaker e Phillips matizan os tópicos sobre cidade e vila demostrando que a inocencia dos protagonistas comezara a esvaerse xa na primeira adolescencia e que a decadencia moral non é exclusiva do personaxe que viaxou á big city. Esta utilización de diversos códigos gráficos introduce unha notable novidade nunha cabeceira que ata de agora mantivera unha homoxeneidade formal absoluta, o que explica a grande atención que se lle ten prestado en críticas e recensións. Sen tratarse dun recurso totalmente novidoso (os mesmos autores fixeron algo semellante en Sleeper, onde Phillips se aproximaba ao rexistro gráfico do tebeo superheroico para narrar a adquisición de superpoderes polos personaxes, ou no uso paradigmático que Alan Moore e Rick Veitch lle deron en Supreme), a discordancia entre forma e fondo consegue darlle un xiro irónico coherente cunha trama que Brubaker pecha cun aquel cínico e descrido, moi propio do noir contemporáneo, pero non excesivamente habitual na cabeceira.

Entradas relacionadas
Criminal: Covarde
Criminal: Lawless
Criminal: Os mortos e os moribundos
Criminal: Mala noite
Criminal: Os pecadores

xoves, xuño 28, 2012

Qadriños: A Biblioteca Nodal da Coruña estrea Comicteca



Efectivamente, despois duns meses que pareceron eternos, a Biblioteca Miguel González Garcés da Coruña pon de novo os seus fondos de BD para adultos a disposición dos lectores. Se chamamos as cousas polo seu nome, diremos que a tal Comicteca está nos corredores do segundo andar, fóra de calquera lugar que poidamos considerar Sala. Malia iso, entendemos que se fixo un esforzo por mellorar o servizo e aprezamos especialmente a recatalogación dos fondos que, ao contrario que antes, están agora ordenados baixo un criterio. Tanto que se fala de "compartir" bens culturais, reivindico aquí e sempre esta rudimentaria forma de descarga legal. Unha opinión máis detallada sobre a Comicteca, aquí.

*O debuxo é de Joost Swarte, autor da obra coa que inaugurei esta nova andaina da Comicteca.

xoves, xuño 21, 2012

Vertixe en Nova Orleáns



Na máis recente Paisaxe de papel refírome á pouco casual conivencia entre o selo Vertigo de DC Comics e a cidade de Nova Orleáns. Jazz, vudú e vampiros, Mardi Gras, o Katrina, cemiterios e o barrio francés. Todo aquí, Vertixe en Nova Orleans.

mércores, xuño 20, 2012

Qadriños: Breve refutación de Méndez Ferrín




















Unha lonxana afirmación de Méndez Ferrín sobre as lecturas da súa infancia ofréceme o pretexto para volver a Qadriños cunha anotación na que repaso as orixes de Superman e o Capitán Marvel, o litixio entre National (hoxe DC Comics) e Fawcett a propósito do suposto plaxio e a posterior "reconciliación" de ambos personaxes.

sábado, xuño 16, 2012

Nick Furia, axente de SHIELD




















Como é sabido, en 1965 Marvel cómics optou por transformar a Nick Furia, ata entón rudimentario soldado da Segunda Guerra Mundial, en axente secreto hipertecnoloxizado, mudanza que se presta a proveitosas análises en clave sociolóxica (como retrato dunha sociedade cuxo interese polo belicismo convencional decae na mesma medida en que aumenta a súa fascinación pola espionaxe sofisticada), pero vale tamén para explicar a política editorial dunha Marvel sempre disposta a se reciclar ventando os cambios nas preferencias do público.

Planeta reeditaba recentemente (2010) os capítulos da cabeceira Strange Tales na que se introducía a este Furia renovado canda algún dos seus secundarios habituais (caso de Dum Dum Dugan), ao tempo que se presentaba a organización SHIELD e a súa oposta Hydra, cun líder supremo na sombra coma némese. Malia que os primeiros capítulos da serie correron a cargo de Stan Lee e Jack Kirby, o nome que invariablemente se emparella con estes cómics é o de Jim Steranko, que asumiría primeiro o acabado dos lapis de Kirby e finalmente pasaría a ser guionista e debuxante do serial. Nunha lectura actual, non sorprende a escasa trascendencia dos capítulos producidos por Lee e Kirby, limitándose o seu labor a establecer o novo escenario e limitándose a cumprir asepticamente nos argumentos trazados.

A entrada de Steranko supón unha inxección de forza e unha certa viraxe argumental. Finaliza o ciclo de Hydra e comeza a introducir variantes de xénero, con elementos de ciencia ficción ou o célebre pastiche holmesiano (recreación apenas disimulada de O can dos Baskerville) que pecha este volume. Porén, é na faceta gráfica onde o traballo de Steranko resulta máis salientable. No momento en que pasa a ser responsable único do debuxo abandona a liña discreta que mantivera cando remataba os bosquexos de Kirby para optar por un grafismo moito máis enérxico e innovador. Coma o seu antecesor, aposta por uns deseños de maquinaria e demais gadgets tecnolóxicos espectacular e rupturista, pero é nas solucións narrativas onde o seu labor resulta máis imaxinativo. Ademais dos recursos máis obvios (collages ou dobres pranchas espectaculares), Steranko experimenta constantemente na estrutura de páxina, descompoñendo a moi conservadora planificación que predominara ata ese intre. En ocasións, as  fronteiras das viñetas desintégranse, con imaxes que se superpoñen limpamente; noutros casos, o artista xoga co tamaño dos cadriños para producir efectos de ritmo; hai anacos de narración sen texto, algún deles ben coñecido; tamén perspectivas extremas, deformación expresionista, xogos de cor... Steranko desbota a narrativa invisible e desafía constantemente ao lector. O arriscado da súa aposta, así coma a forza e elegancia do seu debuxo explica a popularidade que acadaría o artista malia a súa escasa produción, ao tempo que xustifica a vixencia dunha cabeceira que, doutro xeito, tería moitos menos motivos para ser reivindicada hoxe.

martes, maio 29, 2012

Clase maxistral de David Rubín na Coruña













Chégame o aviso de que o vindeiro xoves 31 ás 19:00 David Rubín dará unha clase maxistral baixo o título O proceso de creación dunha novela gráfica: El héroe no Corte Inglés da Coruña. O acto terá lugar no 2ª andar con entrada gratuíta ata encher o aforo. Máis información aquí. Eu non podo asistir pero seguro que paga a pena. Animádevos (e comentade)!

luns, maio 28, 2012

Elixir o esquecemento














O recente monográfico da Revista Ábrete Libro adicado a Latinoamérica ofréceme a oportunidade de me achegar de novo a Perramus, obra de Juan Sasturain e Alberto Breccia que se atopa entre as miñas favoritas, ademais de ser un clásico indiscutible do tebeo suramericano. Nesta nova achega non vou moito máis aló da que xa dixera aquí, aínda que me deteño algo máis no personaxe de Borges, aunténtica pedra angular do relato. Velaí Elixir o esquecemento.

xoves, maio 24, 2012

A explosión Marvel. Historia de Marvel nos 70




















Sabemos que a Marvel moderna renace nos anos 60, cando a visión de Stan Lee coincide co talento gráfico de autores como Jack Kirby ou Steve Ditko, dando lugar a unha serie de creacións (Spiderman, Hulk, os Catro Fantásticos, o Doutor Estraño...) que lle permitirían á compañía facerse un oco de mercado cada vez maior grazas a un xénero que recuperaba o favor do público, os superheroes. A explosión Marvel. Historia de Marvel nos 70 (Dolmen, 2012), de José Joaquín Rodríguez, céntrase na etapa inmediatamente posterior a esta, cando a posición da editorial se consolida e comeza a medrar ata disputarlle o liderado no mercado a DC comics. Nun periodo que abrangue aproximadamente a década dos 70, Marvel non só experimentou un notable ascenso en ventas, senón que foi quen de marcar as tendencias creativas a seguir, facendo que as historias de superheroes se arredaran da pétrea estrutura dos tebeos DC da época, ao tempo que cómics doutros xéneros (Conan, Star Wars, Drácula, Sang-Chi) acadaban un éxito de público notable.

Segundo Rodríguez, este despegue foi posible grazas ao o talento dos autores que naqueles anos traballaron para Marvel, algúns novos e cun longo percorrido posterior, outros máis veteranos pero que asinarían algún dos seus traballos máis salientables. Pero outro factor se cadra aínda máis importante foi a vontade de ofrecer un retrato da sociedade máis aproximado ao mundo real ca o dos cómics da competencia. Determinados conflitos sociais propios daquel tempo (antibelicismo, a drogadicción, racismo...) foron aparecendo como telón de fondo, ao tempo que xurdían personaxes negros e as mulleres gañaban forza e carácter. Rodríguez apunta a Stan Lee como un dos principais responsables de que os tebeos Marvel adoptaran esta tendencia. Lee pasara de escribir practicamente todos os títulos da compañía a exercer labores de editor, seleccionando autores, propoñendo novas publicacións e marcando liñas a seguir. Sen embargo, Rodríguez destaca que o control editorial durante aqueles anos foi de feito moi livián, gozando os autores dun notable grao de liberdade. Lee abandonou o cargo de editor xefe para adicarse a outros labores de representación e os seus sucesores (Roy Thomas, Len Wein, Marv Wolfman, Archie Goodwin, todos eles por períodos moi breves) non se arredaron excesivamentge do seu estilo pouco intervencionista. Este contexto de liberdade daría como resultado historias como a Saga do Imperio Secreto, a morte de Gwen Stacy ou a Guerra Kree-Skrull, ao tempo que xurdirían produtos estraños e adiantados ao seu tempo como Omega o Descoñecido ou o Pato Howard. Sen negar o que de certo pode haber nesta tese, bótase en falta un certo contraste coa etapa inmediatamente posterior, na que Jim Shooter pasaría a exercer un férreo control creativo dende a súa posición de editor xefe e que, aínda que con demisións e abandono de autores, daría lugar a obras non menos memorables.

O relato de Rodríguez non se alonxa en exceso do retrato da compañía que xa coñeciamos por outras obras semellantes. Ademais de por ser moi completo, o traballo destaca por recoller abundantes testemuños dos autores que protagonizaron esta etapa, algúns tirados de entrevistas en medios escritos ou dixitais, outros de blogs persoais dos propios autores e non poucos de cómics da época (como a columna Stan's Soapbox). O esforzo do autor por darlle soporte documental ao seu texto resulta evidente e dá o seu froito. As maiores críticas a esta obra apuntan a aspectos formais, concretamente a un deseño e maquetación que lle dan ao libro un aspecto amateur. Coincido, pero coido que resulta bastante menos grave que os abundantes erros tipográficos (incontables palabras mal separadas ao final de liña) e as grallas, que aínda que en menor cantidade, hainas tamén. Aspectos a mellorar  pola editorial de cara a futuras obras. 

martes, maio 15, 2012

Búsola: Banda Deseñada galega, vinte títulos para unha Historia




















Acaba de saír o número correspondente ao ano 2011 de Búsola, a revista da Casa da Cultura do Concello do Valadouro, no que pode lerse o artigo que escribín a proposta do seu director, Suso Rubio, titulado "Banda Deseñada galega, vinte títulos para unha Historia". Os que me coñecen saben o pouco partidario que son de facer listaxes, que sempre parecen concibidas para disentir. Como non pode ser doutro xeito, a selección dos títulos foi un exercicio de funambulismo no que tentei (inutilmente?) equilibrar as inevitables preferencias persoais co contrapeso do recoñecemento público, a difusión, a representatividade. O resultado, que se lle vai facer, non pretende ser un hit parade, senón un catálogo (incompleto) de obras que poden dar unha idea da evolución a BD galega entre os anos 70 e a actualidade. Disimulen os ausentes.

Vaidades aparte, paga a pena botarlle un ollo á revista, na que pode atoparse un magnífico dossier sobre a cultura galega deste século elaborado por Inés Beliscos pequenos Liste, unha historieta de Kike Benlloch e Yago García, creación literaria a cargo de Ledicia Costas e Miguel A. Alonso e outros contidos que ben merecen unha lectura demorada. Pode descargarse de balde aquí.

E un incentivo para morbosos. Hai foto.