Eduardo Haro Ibars: os pasos do caído

Debo confesar que non coñecía a Eduardo Haro Ibars antes de ler esta obra. Fillo do coñecido xornalista e escritor Eduardo Haro Tecglen (recentemente falecido), Haro Ibars exerceu como poeta, novelista, letrista de bandas diversas (sobranceiramente da Orquesta Mondragón) e columnista nos anos da movida oitenteira. Persoalmente, cultivou unha imaxe transgresora e rupturista que lle valeu a consideración de maldito. Morreu de sida con apenas coarenta anos.

A vida de Haro Ibars, tal e como a expón J. Benito Fernández, só se diferencia da de calquera outro cadáver exquisito no continxente; o esencial coincide. Criado nunha familia da alta burguesía, educado “en liberdade” (expresión coa que Haro Tecglen expresa a escasa adicación que lle prestou ó seu fillo), culto, cosmopolita, Haro Ibars levou unha vida caótica, salvaxe e autodestructiva. Como acontece con todos os malditos, o excesivo do seu periplo persoal conduce a conclusións mínimas e de relevancia escasa.

A obra, finalista do Premio de Ensaio da Editorial Anagrama, presenta como rasgo máis salientable a súa exhaustividade. A extensión do libro contrasta coa curta vida do seu protagonista, a cantidade de anécdotas e avatares persoais relatados dan idea do ánimo completista con que se abordou a biografía. E aínda o autor remata a obra sinalando que desbotou boa parte das anécdotas relativas a Haro Ibars que lle relataron, debido á súa escasa fiabilidade. Non embargantes, non podo deixar de manifestar o meu escepticismo fronte a este tipo de traballos e fronte ó xénero biográfico en xeral. ¿Sei eu, despois de ler este libro, quen foi este señor? ¿Podo afirmar que o coñezo, que teño unha idea de como foi?

Alén diso, teño a sensación que o indiscutible celo que o autor puxo en averiguar ata o máis intrascendente feito da vida do biografiado non se viu acompañado dunha preocupación equivalente pola escrita. Efectivamente, a biografía de Haro Ibars non só non se aborda dende un tempo verbal único ou predominante, senón que o autor se amosa incapaz de manter a coherencia temporal sequera nun mesmo parágrafo. O uso indistinto de presente histórico e dos pretéritos imperfecto ou anterior no relato dunha mesma narración demostran un palmario desinterese do autor pola coherencia narrativa do seu texto.

Non deixa de resultarme estraño, por outra banda, que un traballo que ensalza tan decididamente o talento literario do seu protagonista, adique tan pouco espacio á súa obra: apenas uns poemas soltos, un texto en prosa e algunha canción. Curiosamente si se reproducen cartas enviadas por Haro Ibars a familiares e amigos, de escaso ou nulo valor literario, aínda que expresivas da súa peripecia vital.

A obra ofrece un retrato interesante do que foi a célebre “movida madrileña”. Varios actores da mesma (Ceesepe, Luis Antonio de Villena, Jaime Urrutia, Javier Gurruchaga, Alaska, Jesús Ordovás...) compartiron episodios diversos con Haro Ibars. O que habitualmente se nos presenta como un fenómeno colectivo semella máis ben froito do labor duns poucos, iso si, estratéxicamente situados.

Éme difícil chegar a unha conclusión respecto da obra que veño de ler. Como xa adiantaba, non considero interesante este modelo de conducta, máxime cando grande parte dos comportamentos presuntamente transgresores que se amosan resultan inocuos, cando non abertamente pueriles. Nunca fun partidario do complexo de Peter Pan; fronte a infantil negación do mundo adulto sempre considerei máis revolucionario asumir que todos contribuimos a manter este mundo horrible: uns con traballos de oficina; outros con transgresións baleiras.