Libra

Reparando nalgunhas das súas produccións culturais (películas, libros, series de TV), da a sensación de que os norteamericanos pensan que máis aló do seu, poucos países hai no mundo que podan considerarse democráticos e civilizados. De feito, tanto insisten en que “América (sic) é un país libre” que un non pode deixar de pensar que máis que ante a constatación dun feito estamos perante un mantra que se repite tanto para fomentar a autoconvicción como para agachar algún complexo ó respecto. Non é de estrañar, xa que logo, que un acontecemento como a morte violenta do presidente Kennedy teña sido obxecto de revisión periódica e constante desque tivo lugar, hai xa máis de catro décadas. O asasinato dun presidente do goberno no seu proprio país e, a falta dunha versión oficial crible, coa participación do proprio aparato do estado, casa mal coa imaxe que de si mesmos difunden os EEUU. Hai que roelo.
Os documentais, películas e libros de investigación sobre a morte de JFK conforman o contexto de Libra, aproximación ós feitos en forma de novela levada a cabo por Don DeLillo en 1988 e que Plaza & Janés ven de publicar recentemente. Sinala DeLillo no epílogo que a súa obra non pretende ser veraz, afirmación que resulta tan certa como falsa. Sendo tantas as incógnitas que ainda hoxe existen verbo daqueles feitos, sería vacuo e absurdo pretender ofrecer ó lector algo que puidera calificarse como verdade histórica (se é que tal cousa existe). Sen embargo, calquera aproximación mínimamente rigorosa debe aspirar, e así o fai Libra, a atrapar outra forma de veracidade: a do contexto, da realidade social e política daqueles anos e mesmo a das coordenadas ideolóxicas e emocionais dos suxeitos implicados.
Malia que, coa súa estructura poliédrica, a novela pretende dar cabida a todos os actores implicados nos feitos, o conxunto atópase cuantitativa e cualitativamente descompensado en favor dun deles: Lee Harvey Oswald. A morea de datos que hoxe se coñecen sobre o personaxe non conduce a unha definición unívoca da súa personalidade. De aí que DeLillo invirta grande parte dos seus esforzos en crear un carácter complexo e contradictorio, capaz de conciliar as versións contrapostas que sobre el se teñen difundido.
O resultado é unha obra capaz de responder ás súas pretensións, menos tendenciosa que outras produccións semellantes máis coñecidas e que presenta en forma sutil unha mensaxe que para a sociedade norteamericana pode resultar especialmente dura. Sen embargo, un non pode acometer este tipo de obra sen que se lle veña á cabeza o inspirado epílogo co que Alan Moore conclúe o seu xenial From Hell: a realidade histórica traza un círculo esotérico en cuio interior os sucesivos investigadores van debuxando unha estrela que cada vez ten máis puntas; chegado certo intre, cada punta é menor que a anterior e a estrela segue medrando pero é imposible que chegue a sobardar a fronteira que a circunda. A verdade é unha gaivota que voou mentres nós mirabamos bailar a unha muller espida.