X-Statix: Buenos presagios

Xa en 1992 houbo quen entendeu que a evolución natural do superheroe era a superestrela. Foi Rob Liefeld, quen quixo que os seus Youngblood fosen, ademais de xusticieiros superpoderosos, fenómenos mediáticos cun departamento de marketing na súa organización, adorados por unha lexión de fans e sometidos a constantes compromisos publicitarios. Non valoraremos a finezza con que o artista californiano explorou esta premisa (ou calquera outra) na súa rudimentaria serie estrela, mais recoñezámoslle que soubo facer unha lectura correcta do tempo que estaba a vivir e  trasladala ao cómic de superheroes. O cambio tecnolóxico de finais do século XX trouxo consigo unha multiplicación do alcance dos medios de comunicación de masas e isto traduciuse nun crecemento da dimensión das figuras populares. As estrelas (actores e actrices, cantantes, modelos, presentadores de TV, artistas...) pasaron a ser superestrelas, máis coñecidas, máis influentes, máis ricas e tamén máis expostas ao público. De aí que resulte lóxico supoñer que, de existiren nun mundo así, os superheroes estarían na cerna do foco mediático.

O seguinte paso chegaría á volta duns anos, cando a popularidade deixou de ser consecuencia para converterse en causa. Os medios pasaron de falar de estrelas a crear estrelas. O mérito previo que xustificaba a exposición mediática esvaeceu, a xente deixou de saír nos medios por ser coñecida e pasou a ser coñecida por saír nos medios. Hoxe o crucial xa non é facer senón facer coma quen, representar. A resposta a como encaixarían os superheroes nesta nova realidade atopámola naqueles primeiros X-Force de Peter Milligan e Mike Allred e, con máis intensidade aínda, na que foi a súa continuación, X-Statix. Os integrantes do supergrupo (?) concibido por Milligan e Allred non son heroes xa que carecen do elemento definitorio por excelencia do superheroe tradicional, o seu inexpugnable sentido ético. A súa incorporación ao grupo prodúcese mediante un casting ao que concorren por motivos pouco altruístas (fama, diñeiro) e no que o que se valora non son nin as súas habilidades extraordinarias nin moito menos a súa vontade de servizo ao ben común, senón a súa capacidade para seducir a audiencia. Lóxico se consideramos que as incursións supostamente heroicas do grupo están amañadas e non perseguen outro fin que o de seren difundidas polos medios para divertir a audiencia. No capítulo 3 da serie, o personaxe coñecido coma o Anarquista confesa: "No luchamos contra nadie. No salvamos el mundo. No hacemos el bien". Cando o Orfo lle pregunta que é o que fan entón, contesta: "Entretener". Con esta verbalización probablemente innecesaria, Milligan define os seus X-Statix coma un reality-show, un espectáculo que se ofrece á audiencia como auténtico cando se trata de simple representación. A xustificación heroica non é máis que unha premisa argumental coma o son a procura de talento ou as vivencias extremas (illamento, supervivencia...) nos realities televisivos.

Malia parecer unha dexeneración extravagante do xénero superheroico, X-Statix é un cómic que fala do presente e describe a realidade con maior fidelidade que calquera serie convencional de superheroes. Case quince anos despois de que Milligan e Allred abriran este burato nas marmóreas convencións do xénero, as grandes compañías seguen sen deixarse caer por el. Os motivos coñecémolos todos, hai xeitos máis sinxelos de facer diñeiro. Mais a costa, iso si, ceder a outros a posición de vangarda do xénero superheroico. E cada día máis.

Elipses e sombras: Beleza fóra de canon

Episodios lunares

 

Martín Romero regresa con Episodios lunares, unha escolma de relatos cheos de misterio e onirismo que o autor publicou en cabeceiras diversas entre 2007 e 2012.

Miguelanxo Prado, David Rubín, Emma Ríos, Manel Cráneo ou José Domingo, todas as grandes figuras da banda deseñada galega promoveron ou colaboraron con fanzines e revistas non profesionais nun momento ou outro das súas carreiras. Existe, xa que logo, un corpo de traballos destes autores espallado en cabeceiras diversas, con tiraxes escasas, esgotadas ou mal distribuídas e, non poucas veces, editadas con escaseza de medios. Un material que ás veces pode chegar a ser bastante extenso e que non resulta estraño que posúa valor de seu, alén do éxito posterior dos seus creadores. Títulos coma El circo del desaliento de David Rubín ou Cousas de mortos de Manel Cráneo demostran que estes materiais poden dar lugar a excelentes volumes de compilarse con intelixencia.

Isto é o que acontece con Episodios lunares, libro que recolle oito relatos que Martín Romero publicou entre 2007 e 2012 en cabeceiras coma a revista Argh! ou o Fanzine Enfermo e que agora recuperan nunha edición conxunta Reino de Cordelia e Vidas de Papel. Tenros e desacougantes ao mesmo tempo, estes contos constitúen unha excelente porta de entrada ao particular universo do seu autor, un mundo repleto de onirismo e tamén de fantasía, mais sempre cun aquel amargo. Romero reconstrúe dende as súas propias claves creativas o imaxinario de mitos e fábulas. Nas páxinas de Episodios lunares atopamos xigantes, lobishomes, pantasmas, monstros do pantano e mortos que volven á vida, personaxes de conto que o autor recrea contemplando as fórmulas clásicas do relato fantástico e terrorífico dende unha certa distancia. Historias cheas de arestas e cun aire de fábula nas que Romero exerce coma un moralista singular, irónico, que prefire convidar ao lector á reflexión denantes que impoñerlle unha aprendizaxe.

A ollada infantil, que xa ocupaba o centro do relato no seu traballo anterior, o moi notable Las fabulosas crónicas del ratón taciturno (2011), aparece de novo tinxida de melancolía e misterio. Os nenos de Romero non son felices e os seus xogos case nunca son inocentes. Do pequeno voyeur que fecunda unha flor á cativa que sofre polo pai ausente pasando polos sucesivos encontros de nenos con monstros, o percorrido de Romero pola infancia fai sempre parada no suceso traumático que deixa unha pegada no carácter e condiciona a vida adulta.

É probable que a maior novidade deste volume sexa o tratamento das cores, ausentes en moitos dos traballos previos de Romero e mesmo na versión orixinal dalgún destes contos. Os tons esvaecidos aos que recorre o autor contribúen a crear atmosferas narrativas, eludindo a exuberancia e acadando unha beleza afastada dos canons tradicionais. Permanecen, iso si, a minuciosidade do trazo e o gusto pola composición ordenada que lle confiren ás páxinas unha aparencia de miniatura. A poética visual de Romero pertence a esa longa estirpe de debuxantes (Edward Gorey, Kim Deitch ou mesmo Maurice Sendak) que extraen o que de sinistro e inquietante hai nos códigos da ilustración infantil.

Non sendo un dos nosos artistas máis populares, Romero é un autor ben valorado no estranxeiro, especialmente no mercado francófono. Estes Episodios lunares foron publicados orixinalmente en Suíza e Las fabulosas crónicas del ratón taciturno contou tamén no seu día cunha edición en francés, mentres que o que será o seu próximo libro, Lost horizon, sairá axiña en Canadá. Algo hai, xa que logo, na súa lúcida distorsión da realidade que o fai accesible a lectores de todo o mundo. Tome nota o lector galego, non sexa que teñamos diante dos ollos unha pequena alfaia e non sexamos capaces de recoñecela.

 

[Publicado en Galicia Confidencial Tendencias o 17 de maio de 2015]