mércores, novembro 30, 2016

Un mes, tres viñetas: Novembro 2016

Manara e Cho, freedom fighters.

















1 de Novembro. Intelligentsia cuñada. Retranca ou cuñadismo en grao máximo, algo hai que recoñecerlle a quen fose que tivo a idea de organizar no Festival de Banda Deseñada de Lucca unha mesa redonda sobre "a muller" e levar de relatores a Milo Manara e Frank Cho. Segundo eles, debuxar a unha señora co cu mirando a Betanzos é "loitar contra a censura", toda unha lección de vida para xente coma Musa Kart, historietista detido recentemente en Turquía por opoñerse ao réxime de Erdogan. Manara e Cho están a converterse nos intelectuais orgánicos da cabana da árbore, ese derradeiro reduto de liberdade no que os homes poden ler cómics e xogar á Play sen ter que aguantar a mulleres dando a brasa cos seus dereitos. Está por ver canto dura a súa heroica resistencia. O cerco feminazi estréitase e todo indica que axiña serán desafiuzados e guindados a ese terrible mundo real no que as mulleres toman o que lles pertence sen pedilo por favor.

Como home, síntome discriminado por este debuxo de Joëlle Jones


















2 de Novembro. As mulleres xa teñen as novelas. Unha das grandes vitorias do Exército Cuñado de Liberación foi conseguir que Chelsea Cain abandonara Mockingbird tras unha intensa campaña de acoso nas redes. Comprensiblemente, a escritora dá por finalizada a súa breve incursión no mundo do cómic, do que leva unha impresión que empeora os peores tópicos, que xa é empeorar. O acontecido colleume lendo Mockingbird, que me pareceu superficial, desnortada e tan aburrida como a maioría das series Marvel actuais. Feminista? Polo que a min respecta, o famoso feminismo que tanto molestaba aos onagros da cabana da árbore aparece por primeira e última vez na portada do número 8 (vid. supra), o derradeiro da serie. Entre as perlas do pensamento machirulo que este suceso deixa para a historia escintila a cadea de tweets dun pandorco canadense (disimulen os canadenses, desboto calquera relación de causa-efecto) dicindo que os cómics son "o derradeiro espazo seguro para os homes", que as mulleres "xa teñen as novelas" e que non teñen que ocuparse dos cómics tamén. Animaliño!

The Question, debuxo de Denys Cowan

















25 de Novembro. Trinta anos. Colin Smith lembraba onte que en novembro de 1986 DC Comics estaba a publicar Watchmen, Batman: Dark Knight Returns, Batman: Year One, o Superman de John Byrne, o The Question de Denny O'Neill e Denys Cowan, o Swamp Thing de Alan Moore, a Wonder Woman de George Pérez... Magníficos cómics, algúns canonicamente superheroicos, outros gloriosamente heterodoxos. Foi un breve período de clarividencia (e sorte?) por parte de DC, que foi quen de incorporar aos autores máis inspirados do momento e poñer as condicións para que crearan unha serie de títulos memorables que, de feito, cambiaron o cómic comercial norteamericano. Eu, que vivín a publicación daqueles cómics en tempo real (un ano máis tarde, que é aproximadamente o que tardaba a edición en castelán), lembro ter conciencia de estar a degustar algo xenuinamente bo, aínda que non pensaba moito no futuro. A adolescencia é un presente continuo. Agora e dende certa distancia, pregúntome cantos cómics publicados por DC (ou Marvel) neste novembro de 2016 serán lembrados dentro de 30 anos. Teño a sensación de que poucos, aínda que é probable que sexa de novo a miña idade a que explica tanta negatividade.

venres, novembro 25, 2016

Cómic digital hoy



















A Asociación de Críticos e Divulgadores de España (ACDCómic) vén de publicar Cómic digital hoy, una introducción en presente, unha extensa monografía na que se aborda o fenómeno do cómic dixital dende unha perspectiva plural que abrangue a aproximación histórica e o achegamento teórico, inclúe entrevistas e tamén a análise dalgúns títulos salientables. O obxectivo é ofrecer un feixe de reflexións verbo do impacto que as novas tecnoloxías e ferramentas dixitais tiveron na banda deseñada, nos novos xeitos de produción e tamén de consumo. O volume ve a luz grazas ao inmenso labor de Pepo Pérez, de quen partiu a iniciativa e que foi quen bosquexou a estrutura do título e coordinou o traballo dos participantes, máis de vinte membros da Asociación. Coido que o feito de ter colaborado modestamente nel non me inhabilita para poñer de relevo o seu valor, polo interese que de seu ten o tema obxecto de análise, pola entidade dos autores entrevistados e das obras reseñadas, e mesmo tamén polo rigor e amenidade dos articulistas. O libro pode descargarse de balde, ben nun único arquivo, ben en artigos independentes. Agardemos que non sexa un feito illado e que no futuro veñan outros.

venres, novembro 04, 2016

Elipses e Sombras: Un submarino nazi na ría de Vigo

Lobada

Seis anos despois de O burato do inferno, Xosé e Ramón Trigo presentan Lobada, un relato de espionaxe que toma como pretexto o comercio de volframio entre Galicia e a Alemaña nazi durante a Segunda Guerra Mundial.

Os irmáns Xosé e Ramón Trigo publicaron en 2010 O burato do inferno, un relato escuro que recuperaba para a ficción a figura dos raqueiros, piratas de terra que provocaban o naufraxio dos buques que circulaban preto da costa para se apropiar da súa carga. A obra tivo unha boa acollida crítica, aínda que a súa repercusión nos medios foi escasa, como adoita acontecer na banda deseñada galega a excepción duns poucos nomes. Con igual discreción está a ser recibido o seu novo traballo, Lobada (Deputación da Coruña, 2016), unha narración ambientada no Vigo de 1943 que xira arredor do comercio do volframio entre as autoridades franquistas da época e unha Alemaña nazi que dependía do mineral galego para manter en marcha a súa mastodóntica industria bélica. A versión que agora ve a luz é a reelaboración dun antigo proxecto chamado Kartoffel co que os autores quedaron finalistas do Premio Castelao de Banda Deseñada en 2009.

Nunha equilibrada combinación de elementos históricos e ficticios, os irmáns Trigo imaxinan unha misión de espionaxe que non só ten como obxectivo eliminar as redes de contrabando de volframio senón tamén obter unha fórmula curativa dunha menciñeira do País. Os autores espallan polo texto referencias documentais, algunhas auténticas e outras abertamente falsas, que contribúen tanto a subliñar a veracidade do marco histórico como a reforzar a complicidade co lector. Esta premisa válelles para imaxinar unha ría de Vigo visitada por submarinos alemáns, para retratar a xerifaltes nazis paseando polo porto da cidade e, en definitiva, para incorporar a Galicia a un imaxinario, o da Segunda Guerra Mundial, recreado de forma masiva por ficcións de todo tipo pero inexplicablemente ausente da nosa propia tradición ata hai pouco. Lobada súmase deste xeito a novelas recentes como Febre de Héctor Carré, Izan o da saca de Xabier Quiroga ou Cabalos e lobos de Fran P. Lorenzo, que tiran do fío da memoria colectiva para amosar un pasado incómodo de conivencia entre a Galicia do franquismo e o réxime nazi.

Xurdido da escena fanzineira de Vigo dos anos 80, Ramón Trigo é ben coñecido como ilustrador, faceta na que ten obtido recoñecementos coma o Premio Isaac Díaz Pardo ou o Premio Lazarillo. Debuxante conciso e excelente narrador, caracteriza o seu estilo unha falta de definición deliberada, próxima ao bosquexo, que lle confire ás súas pranchas unha peculiar capacidade evocadora. Trigo levaba ao extremo as súas claves artísticas en O burato do inferno, onde se valía de enormes masas negras para retratar a Galicia bretemosa do século XIX, antes da chegada da luz eléctrica. En Lobada aquel negror expresionista é substituído por tons ocres máis acaídos para retratar un Vigo que se abría á industrialización tras a Guerra Civil. É a única diferenza salientable co seu traballo anterior. Mantense a concisión verbal, a redución do texto ao mínimo imprescindible para descansar o peso narrativo no debuxo. A forte personalidade artística de Ramón Trigo termina por apropiarse do relato por completo.

Con só dous títulos elaborados en conxunto, os parámetros creativos delimitados polos irmáns Trigo comezan a estar ben definidos. Por unha banda, é moi clara a súa vontade de procurar na nosa historia un contexto suxestivo no que ambientar os seus relatos. Se detrás desa elección hai un propósito divulgativo, este semella estar encamiñado a ofrecer unha imaxe de Galicia afastada dos tópicos da docilidade e a submisión ao poder. Os protagonistas de O burato do inferno e de Lobada son raqueiros, contrabandistas e fuxidos, xentes que habitan nas marxes da sociedade, que infrinxen a lei para a súa supervivencia ou se rebelan contra un poder inxusto. A Galicia dos irmáns Trigo é unha terra dura habitada por xente brava, un territorio propicio para a intriga, a aventura e tamén para a reflexión acerca do noso propio pasado.