domingo, xaneiro 23, 2011

Strange Suspense. Os arquivos de Steve Ditko. Vol. 1



Agradécese a edición en castelán deste Strange Suspense (Diábolo, 2010), recopilación dalgunhas das historias producidas por Steve Ditko nos seus primeiros pasos como profesional, traballando para distintas cabeceiras da extinta compañía Charlton. En primeiro lugar, porque nel atopamos un artista notablemente alonxado do estilo gráfico co que se daría a coñecer anos máis tarde, cando acadou sona como co-creador de Spiderman ou o Doutor Estraño. Aínda que a maioría dos relatos recopilados pertencen a cabeceiras de suspense e terror, atopamos tamén historias románticas, de vaqueiros ou de ciencia ficción, o que nos permite comprobar como Ditko vai modificando o seu rexistro artístico, axeitándose aos parámetros estilísticos de cada xénero. A ascendente sobre o seu debuxo dos grandes referentes do seu tempo neste tipo de publicacións (Wally Wood, Joe Orlando ou Harvey Kurtzman, entre outros) resulta evidente e comprensible, non só por tratarse dos seus primeiros traballos como profesional, mais tamén porque as distintas editoriais do momento buscaban mimetizar ao máximo os produtos que situaba no mercado a exitosa e pioneira EC Comics. Ese é un segundo motivo polo que a lectura deste volume resulta agradecida. A produción máis significativa da compañía EC xa foi editada no noso país, o que nos permite comprobar agora como se deixaba sentir o seu liderado nas publicacións daquelas editoriais que, coma Charlton, se dirixían ao mesmo público con produtos semellantes.

Cómpre salientar que Ditko exerce como autor completo, escribindo argumentos perfectamente esquecibles dende unha perspectiva contemporánea, pero cuxo valor se atopa precisamente na súa capacidade para mimetizar os referentes que toma. Estamos nun tempo no que o tebeo é, máis que nunca, un produto de consumo que se dirixe a un mercado amplísimo. O sistema produtivo das editoriais obriga aos autores a producir masivamente, case de xeito irreflexivo, ventando os cambios no mercado e ofrecendo ao lector o que quere case de xeito inmediato. Nese contexto, Ditko revélase coma un supervivente, capaz de presentarlle aos editores historias perfectamente homologables ás ofrecidas por outras compañías e, ademais, cun acento autorial no debuxo que comezaba a resultar perceptible.

É ben sabido cal foi o destino destas publicacións. Dende unha perspectiva actual, atopamos nelas moita previsibilidade e, aínda que poda resultar paradóxico, unha vocación moralizante bastante inxenua. Tamén hai achados formais notables e unha evidente traslación á BD de formas e contidos propios da literatura e o cinema. En canto a Ditko, as páxinas deste tomo deixan constancia do seu instinto creador e dunha personalidade artística que o convertiría en figura esencial do cómic ianqui dos anos 60. Motivos máis que suficientes para devecer pola publicación do seguinte volume.

venres, xaneiro 14, 2011

Zona templada



Un dos nomes literarios do pasado ano 2010 foi o do escritor norteamericano Jonathan Franzen, cuxa aparición na portada da revista Time seica debe considerarse garantía da excelencia da súa recente novela, Freedom, omnipresente nas consabidas listas co mellor do ano que agroman nestes días. Por este motivo, pode resultar interesante traer á memoria Zona templada (Seix Barral, 2005), un traballo probablemente menor (ou non?) dentro da súa obra, pero que atinxe a un tema que interesa neste blog, o cómic.

Zona templada é un breve exercicio de memoria persoal e familiar que foi publicado orixinalmente en The New Yorker e The Guardian e que sería recollido en 2005 na prestixiosa antoloxía anual The Best American essays. Seix Barral publicaría a versión castelá en 2005, nun libriño de apenas 80 páxinas, integrado na colección Únicos e que conta cun extenso prologo por Gustavo Martín Garzo. A narración está ambientada nos 70, anos nos que a fervenza contracultural e o seu modelo de vida adxunto puxeron a proba os alicerces da institución familiar en Norteamérica. Franzen relata como, con dez anos, comezou a tomar conciencia da imperfección do seu entorno: as rifas entre os seus pais, a rebeldía dun dos seus irmáns, a rivalidade cos seus compañeiros de escola... Non estamos perante o retrato dunha infancia dura nun ambiente inhóspito, senón fronte a simple constatación de que o mundo non é perfecto para ninguén e que a sensación de seguridade que todo cativo precisa para medrar cun certo equilibrio psicolóxico non deixa de se soster nun espellismo cando non unha mentira coidadosamente tecida polos pais. Para expoñer a súa desorientada percepción infantil, Franzen toma coma contrapunto as tiras de Charlie Brown das que era lector entregado, identificándose intuitivamente coas coñecidas angustias e insatisfaccións que padecía o seu protagonista.

Sen agachar a súa admiración por Schulz, Franzen recoñece tanto o dano que na percepción popular da súa obra causou a sobrexplotación comercial das súas creacións coma unha certa decadencia no período máis serodio da súa produción. Porén, a identificación do escritor-neno co personaxe de Charlie Brown demostra que as tiras de Schulz non trasladan a un universo infantil as neuroses proprias da idade adulta, senón que en boa medida retratan os medos e inseguridades dos propios nenos ata o punto de resultaren recoñecibles por eles mesmos.

venres, xaneiro 07, 2011

Ex Machina: Abaixo co vello



Ex Machina achégase paseniño ao seu final. Abaixo co vello (Norma, 2010), noveno e presumiblemente penúltimo volume da serie, introduce algún elemento que dá idea da inminencia do peche, mais tampouco pode dicirse precisamente que os acontecementos estén a precipitarse. Abren o tomo dous números autoconclusivos. O primeiro é apenas unha broma que se esgota na súa premisa: Mitchell Hundred fai un casting para seleccionar aos autores que escribirán un cómic protagonizado por el, o que é utilizado por Brian K. Vaughan e Tony Harris para moquearse de si mesmos metendo por medio a outros artistas. No segundo, pouco máis trascendente, recupérase unha historia do pasado da Gran Máquina para facer unha reflexión superficial sobre o custo ecolóxico da industria do cómic. Resultan agradecidos os lápices de John Paul Leon que, aínda que axeitándose ao estándar marcado por Harris, ofrece un resultado moito máis persoal e dinámico ca o do artista habitual e co-creador da cabeceira.

A seguir, o arco de catro números que dá título ao volume retoma o fío principal da serie e introduce algún modesto avance no seu argumento. A tal efecto, Vaughan recupera a figura do antagonista da Gran Máquina e imprime á trama un verniz de ciencia ficción que sorprende ao asomar por vez primeira a estas alturas da narración. Esteamos ou non perante unha solución improvisada de cara ao peche, a perda de fol do equipo Vaughan-Harris resulta máis que evidente e as posibilidades de salvar os mobles pasan necesariamente por lle dar á historia un final acaído. Axiña saberemos se son quen de superar ou non o reto.

Entradas relacionadas – Ex Machina
Ex Macina: Xogo sucio

domingo, xaneiro 02, 2011

Os Superheroes e a Filosofía



Os mesmos motivos que xustificaban unha aproximación ao imaxinario superheroico dende a óptica da fe relixiosa xustifican tamén unha explicación en termos filosóficos dos moitos elementos que compoñen esta mitoloxía contemporánea, construída en torno á perpetua loita entre o ben e o mal e con referencias tan constantes coma irremediables ao concepto de xustiza. Tom Morris e Mat Morris recollen en Os Superheroes e a Filosofía (Blackie Books, 2010) unha vintena de ensaios breves nos que se analizan as moitas tanxencias entre os argumentos protagonizados por heroes en pixama e os grandes asuntos que teñen sido durante séculos obxecto de preocupación e estudio por parte da Filosofía. A maior parte dos autores dos textos son profesores universitarios de filosofía, británicos ou estadonidenses, aínda que os primeiros ensaios veñen asinados por nomes tan familiares para os lectores de cómic como Jeph Loeb, Denny O'Neil ou Mark Waid. Os asuntos tratados xiran primordialmente en torno ás ideas de deber e xustiza, aínda que no tramo final da obra se analizan con interese cuestións relacionadas coa identidade, igualmente relacionadas co xénero e moito menos estudadas que as anteriores.

Como resulta habitual en obras destas características, o interese dos distintos textos é desigual. Algúns deles exemplifican diferentes dilemas filosóficos a partires de personaxes ou obras significadas do xénero, conxugando un correcto coñecemento do medio cun agradecido didactismo; outros resultan decepcionantes, ben pola superficialidade da achega ao xénero (nalgúns casos resulta evidente que o autor coñece só os superheroes polas súas recentes versións cinematográficas), ben pola incapacidade para tomalo como materia que conduza a reflexións interesantes. Debo dicir que, sorprendentemente ou non, os textos de Loeb, O'Neil e Waid se atopan, ao meu entender, entre os de menor interese e profundidade.

A edición de Blackie Books é máis que correcta, non só polo agradable do seu formato, senón tamén por unha tradución que, con algún problema puntual, toma en consideración no esencial a nomenclatura tradicional do noso país para os personaxes e obras mencionados.