domingo, abril 22, 2007

Louis Riel – Un cómic biográfico



Un ten unha acentuada tendencia a ilusionarse, especialmente no que ás lecturas atinxe. A pesares diso, poucas son as ocasións nas que a lectura dunha obra de banda deseñada me deixa tan satisfeito como tras rematar este célebre Louis Riel de Chester Brown.

Louis Riel é, como reza o seu título, a biografía do político canadiano que liderou a resistencia da provincia de Manitoba fronte a vontade asimilacionista do goberno de Canadá. Trátase, xa que logo, dunha historia na que a compoñente política ten un peso considerable. Agora ben, apenas se comeza a profundizar na personalidade do protagonista, resulta evidente que o atractivo da súa figura reside en elementos persoais só tanxencialmente vinculados á súa actividade pública. Así, canda o seu valor e carisma xurden axiña actitudes contradictorias ou cobardes, por non mencionar a súa ulterior condición de iluminado, compoñendo unha figura cuio atractivo literario xustifica de seu unha obra como a que nos ocupa.

Pero por riba do interese que suscita o personaxe, a obra é un auténtico portento de capacidade narrativa e gráfica, ainda que nunha primeira aproximación puidera parecer o contrario. Así, a súa considerable extensión non da unha idea da cantidade de acontecementos que se relatan. O ritmo narrativo pode semellar abrupto nun principio: os feitos sucédense sen apenas solución de continuidade, nunha cascada que pode chegar a resultar abrumadora. Sen embargo, esta solución narrativa non só se confirma como áxil e eficaz, senón que mesmo pode reivindicarse como a única viable unha vez que se contempla a cantidade de contidos que compoñen o relato.

Algo semellante pode dicirse da técnica gráfica de Brown. O seu debuxo pode parecer sinxelo, mesmo poden cuestionarse certas desproporcións anatómicas ou a opción por un esquema de páxina baseado nunha estructura repetitiva de seis cadriños por páxina (sen excepcións). Porén, nada do anterior destaca tanto como o seu sentido da narración, capaz de arrastrar ó lector pola páxina, e a cartesiana composición dos cadros. Brown convirte en virtudes as súas limitacións, completando un brillante manual de técnica narrativa, unha obra de primeira liña editada moi dignamente por La Cúpula.

domingo, abril 15, 2007

Como luva de seda forxada en ferro



Fronte a unha obra que aposta decididamente polo absurdo son posibles dúas actitudes: por unha banda, teimar na interpretación racional, rastrexando o texto na procura de claves que permitan a comprensión do seu argumento en sentido tradicional; por outra, deixarse levar pola narración asumindo que a súa resolución nunca será plenamente coherente. Probablemente, esta segunda sexa a actitude axeitada para unha obra como Como luva de seda forxada en ferro de Daniel Clowes, na que un protagonista desorientado e pusilánime se deixa levar por un mundo no que todo se axusta a unha lóxica respecto da cal só el e nós, lectores, permanecemos alleos. Publicada serialmente na revista Eightball, a obra recolle teorías conspiratorias e conductas estrañas ou turbias a cargo dun elenco de personaxes extravagantes que semellan actuar de acordo cun plan que se nos escapa. O debuxo de Clowes resulta, a este respecto, esencial para dar consistencia á narración. O seu acabado deliberadamente tosco e feísta imprime o tono preciso a un relato por outra banda favorecido polo seu indiscutible talento narrativo.

No tramo final, parte dos interrogantes que plantexa a trama obteñen resposta, chegando aquela a unha caste de compromiso entre o convencionalismo e o absurdo extremos. Sen embargo, non podo deixar de pensar que obras como ésta encauzan a súa vontade de transgresión polo camiño máis doado. O distanciamente que impoñen a liña argumental e gráfica tradúcese nun rupturismo inmediato pero superficial, dende o meu ponto de vista, menos eficaz que outras opcións máis arriscadas nos contidos que nas formas.

Entradas relacionadas

Ice Haven

xoves, abril 12, 2007

Catwoman: Final de percorrido



Se o volume anterior da serie de Catwoman amosaba, na miña opinión, un preocupante descenso de calidade, esta nova entrega ven a confirmar a tendencia, sendo ainda máis evidentes os seus defectos. O tomo recolle os números 30 a 33 e 37 da serie orixinal; os tres números que faltan forman parte da saga-crossover Xogos de guerra, á que Planeta decidiu dedicar un volume aparte, o cal xa non é un bo comezo (considero unha falta de respecto que o lector deba escoller entre mercar un volume con números de series que non sigue ou ter incompleta a serie que si sigue).

No primeiro dos capítulos que conforman o volume asistimos á conclusión da historia de Zeiss iniciada no anterior. A resolución, orixe do personaxe incluida, resulta rutinaria e carente de interese. A seguir, unha historia en dous números que probablemente marca o nivel máis baixo de calidade da serie ata o momento. Nela, Selina enfróntase a unha secta exipcia cuio líder quere (¿están sentados?) celebrar un matrimonio ritual con ela, no que supón non só o abandono do tono urbano e noir habitual, senón a asunción duns esquemas argumentais claramente anticuados. Os tres números seguintes poden lerse independentemente, o non teren entre si máis relación que o seu escaso interese: o primeiro céntrase nas relacións persoais entre distintos personaxes (Selina e Bruce Wayne, Holly e Karon, Slam e o seu fillo); o segundo retoma os escenarios habituais da serie, plantexando unha insípida historia de gangsters; o terceiro céntrase nada menos que no cumpreanos de Selina.

Semella que Ed Brubaker, outrora tan inspirado nesta serie, chegou a un punto en que xa non sabe cara onde conducila. Pola súa banda, o debuxo de Paul Gulacy mantén os defectos comentados respecto do volume anterior, ata o punto de que a intervención primeiro dun Sean Phillips non especialmente inspirado e despois dun descoñecido Diego Olmos, resulten un alivio. O decaemento da serie é un feito en todos os seus aspectos; veremos como evoluciona.

Entradas relacionadas

Catwoman: se vas a Roma
Catwoman: Viaxe salvaxe
Catwoman: Baixo presión


martes, abril 10, 2007

Klezmer: A conquista do Leste



Klezmer: A conquista do Leste pretende ser, en verbas do seu autor, un cómic musical, algo de seu complicado dado o carácter mudo da banda deseñada. Sen embargo, o inmenso talento narrativo de Joann Sfar e a súa indiscutible capacidade evocadora fan que o resultado se aproxime asombrosamente ás súas pretensións. O folclore musical xudeu ofrece, na aproximación supericial dun lego coma min, uns rasgos que ben poden atoparse na obra que nos ocupa: vitalidade, ritmo, nervo, sentimento... características que, sendo xa frecuentes na obra de Sfar, están claramente presentes en Klezmer.

Sfar aborda, co seu xeito torrencial de narrar, unha historia en contrapunto protagonizada por un grupo de músicos xudeus, arrastrando ó lector ata un final que non é tal, senón o punto de partida dunha continuación ainda por vir. Polo camiño, unha viaxe pola Europa do Leste, preséntanse uns personaxes vigorosos ó tempo que se sentan as bases das súas futuras interrelacións. Ó igual que na serie de O gato do rabino, hai neste primeiro volume de Klezmer unha constante posta en cuestión da cultura xudía tradicional, neste caso a través duns personaxes de conducta contradictoria ou abertamente herética (e, como o propio Sfar sinala no epílogo, se privamos a un xudeu da súa relixión, ¿que lle queda de xudeu?). Esta visión crítica non chega a impoñerse ó lector, de feito nen sequera resulta ser o discurso dominante, senón un punto de apoio que transmite unha certa carga de profundidade á trama.

Por outra banda, o estilo gráfico de Sfar alcanza unha síntese expresionista máxima dentro da súa obra. As formas, inacabadas e difusas en grao máximo, vense completadas por un intelixente uso das cores, no que constitúe un exemplo paradigmático de como ó lector lle corresponde unha participación activa no proceso de lectura, completando o labor do debuxante cando éste sabe dirixir a súa ollada. A este respecto, resulta imprescindible unha planificación narrativa tan eficaz como á que este autor nos ten afeitos.

Probablemente, Sfar podería darlle ás súas historias un acabado gráfico máis asequible; de igual xeito, podería coidar algo máis as súas historias, a costa de ser menos prolífico. Pero semella que un e outro rasgo, a súa incontinencia creativa e o seu grafismo directo e descoidado, veñen a conformar unha personalidade artística tan sumamente orixinal como fértil. Dito doutro xeito, son eses os rasgos que caracterizan a Sfar, os seus poderes, non as súas eivas.

Non quixera deixar de salientar a edición de Norma. Deixando aparte a consabida cuestión do prezo, o coidado con que este volume foi elaborado (prólogo e notas finais, traballos preparatorios, traducción, acabado…) é digno de eloxio.

Entradas relacionadas

O gato do rabino: a bar-mitzva
Profesor Bell: o mexicano de dúas cabezas

domingo, abril 08, 2007

Historia social do cómic



De Terenci Moix é ben coñecida a súa faceta como consumidor entusiasta de cultura de masas, fundamentalmente de cinema nortamericano. Tamén foi, porén, lector e estudioso dos cómics, recollendo as súas inquedanzas ó respecto na obra que agora nos ocupa, a Historia social do cómic. Publicado orixinalmente en 1968 baixo o título Os cómics, arte para o consumo e formas pop, este ensaio participa da corrente que, a finais dos 60, pretendía reivindicar a dignidade da historieta (e outros medios e linguaxes, como os productos televisivos, a canción popular ou a publicidade) como vehículo de expresión artística equiparable a outras formas inequívocamente asumidas como tales. Nese senso, resulta imposible achegarse ó texto que nos ocupa sen evocar outras obras da mesma tendencia, especialmente a célebre Apocalípticos e integrados que Umberto Eco publicara apenas tres anos antes.

Son moitas as obxeccións que se poden facer a esta obra, as máis delas condicionadas polo contexto en que foi concebida. Así, moitas das categorías empregadas caeron en desuso ou foron abertamente desbotadas. O autor emprega, por outra banda, excesivas enerxías na defensa de postulados que a día de hoxe poden resultar obvios. Igualmente, malia a vontade dignificadora que preside o estudio, certas apreciacións do autor semellan derivar dun certo complexo de inferioridade verbo da capacidades do medio. Por último, boa parte do contido da obra ficou obsoleto polo simple transcurso do tempo.

Sen embargo, o catálogo de virtudes da obra e o seu innegable interese actual resultan igualmente innegables. A axilidade da prosa de Moix, a súa clarividencia expositiva ou a concepción progresista e adiantada que explican a elaboración deste ensaio veñen a xustificar o valor do mesmo máis aló do meramente arqueolóxico. Irreprochable resulta tamén a análise de grande parte das obras, personaxes e autores estudiados. É digno de mención, a este respecto, o acertado exame ó que o autor somete á chamada “escola Bruguera”, tanto polo merecido recoñecemento que fai dos autores que a integraron, como pola correcta interpretación da carga ideolóxica e motivacional das súas obras, máxime se consideramos que ainda a día de hoxe está por levarse a cabo tanto o estudio definitivo daquela etapa como a posta en valor dos que a promoveron.

A lectura actual deste ensaio resulta, xa que logo, grata e valiosa por igual, polo que cómpre felicitar a iniciativa da editorial Bruguera ó recuperala nesta súa nova andaina.


venres, abril 06, 2007

Gotham Central: O Alquimista



Greg Rucka é un autor de cuio talento e profesionalidade ninguén dubida. É probable que non goce do prestixio doutros guionistas, pero a calidade media da súa longa traxectoria no medio resulta pouco discutible. Entre os seus méritos máis recentes está o de ter creado, xunto con Ed Brubaker, unha das mellores coleccións DC da actualidade, Gotham Central.

Rucka guioniza en solitario os cinco capítulos que compoñen o cuarto volume da serie que publica Planeta, concretamente os números 28 a 32 da serie orixinal. A premisa inicial parece acertada, ó propoñer Rucka unha investigación que obriga a cooperar ás centrais de policía de dúas cidades emblemáticas do Universo DC: Gotham e Keystone City. En concreto, Allen e Montoya traballan cóbado con cóbado con dous personaxes recentemente creados por Geoff Johns na serie de Flash, Fred Chyre e Jared Morillo, no interrogatorio e escolta do Doutor Alquimia, inimigo de segunda do supervelocista.

Sen embargo, as posibilidades que xurden destes antecedentes son obxecto dun aproveitamento escaso. Por unha banda, a presencia de Chyre e Morillo é puramente testemuñal, sen que se produza unha interacción real entre eles e os seus colegas da Central de Gotham. Por outra, a trama carece de maior interese, transcurre por camiños previsibles e resólvese de maneira intrascendente. As aparicións de Batman, probablemente por prescripción editorial, comezan a resultar rutinarias e prescindibles. Exemplifica a mediocridade deste volume o interrogatorio de Allen e Montoya ó Doutor Alquimia en Iron Heights, que pretende ser homenaxe a O silencio dos cordeiros e fracasa dada a absoluta falta de carisma do interrogado.

O tomo complétase cunha historia autoconclusiva centrada en Poison Ivy. Breve e irrelevante, nela aparece de novo Jim Corrigan, un policía corrupto de nome familiar para os afeccionados a DC que, en boa lóxica, acadará máis protagonismo próximamente.

Pola súa banda, Stefano Gaudiano e Steve Lieber cumplen discretamente nos lápices, malia o baile de entintadores.

Entradas relacionadas

Gotham Central: Corrigan
Gotham Central: Caso sen resolver

luns, abril 02, 2007

Catwoman: baixo presión



Lembro pefectamente a primeira vez que vin os debuxos de Paul Gulacy, concretamente nun número da serie Shang-Chi, Master of Kung Fu publicado a finais dos 70 pola editorial Vértice. A súa liña gráfica, claramente debedora de Jim Steranko, destacaba polo seu dinamismo, por unha sabia utilización do claroscuro e pola sensualidade das figuras femininas. Tres décadas máis tarde, Gulacy pasa a ser debuxante da serie regular de Catwoman, no que supón un cambio drástico na liña gráfica da colección, ata entón presidida por un estilo cartoon con acabado noir. Que o seu estilo resulte plenamente recoñecible sen ter quedado desfasado ven a demostrar o que xa se sabía, que no seu día foi un adiantado. Agora ben, malia que as súas virtudes seguen a ser considerables, certos defectos resultan tamén bastante evidentes: problemas nas proporcións, falta de profundidade, fondos descoidados (esa inverosímil escaleira de caracol no capítulo 28). Semella que boa parte da responsabilidade a este respecto correspóndelle ó entintador, un Jimmy Palmiotti cuio prestixio profesional, parece demostrarse, deriva doutras habilidades que van alén das estrictamente artísticas.

Gulacy chega á colección de Selina Kyle cando ésta retoma o tono que a presidira dende os seus inicios, tras o breve paréntese que supuxo o arco anterior. Catwoman regresa ó East End de Gotham coa pretensión de se constituir en protectora do mesmo, liberando ós seus habitantes das mafias locais. Nesta guerra, os mafiosos recurren a Zeiss, un asasino que pretende resultar temible e cuia definición gráfica e persoal resulta vulgar e un tanto ridícula. A trama, xa que logo, resíntese desta falta de carisma e da a sensación de prolongarse máis aló do necesario. O papel desenvolvido por Slam Bradley (ó que Gulacy, afeito a tomar modelos do cinema, caracteriza inspirándose claramente en Robert Mitchum) semella rutinario, tanto como a aparición dun Batman cuia presencia parece só xustificada por motivos comerciais.

Xa que logo, o guionista Ed Brubaker non parece excesivamente inspirado, se ben o arco argumental non remata neste volume que ven de publicar Planeta e que recolle os números 25 a 29 da serie orixinal. Haberá que agardar ó tomo seguinte para emitir un xuízo máis completo.

Entradas relacionadas

Catwoman: viaxe salvaxe
Catwoman: se vas a Roma

domingo, abril 01, 2007

Sandman Mystery Theatre: A Néboa



Matt Wagner e Steven T. Seagle conseguiron en Sandman Mystery Theatre un equilibrio complicado. Por unha banda, a serie ten un sabor deliberadamente clásico que se percibe na ambientación (os EEUU dos anos 40), na presentación formal (cunha estructura gráfica tradicional, repetitiva e a imitación dos caderniños pulp daqueles anos) ou no esquema dramático (que se axeita ó das narracións policíacas da época). Por outra, os escritores foron quen de sobardar o que podería ter quedado nun mero exercicio de estilo, nunha homenaxe nostálxica ou mesmo nunha revisión en clave irónica e posmoderna, e crearon unha obra paradóxicamente moderna e arriscada. Wesley Dodds é un heroe atípico, no que os rasgos dunha identidade civil prudente e un tanto anodina predominan sobre a audacia da identidade enmascarada. Pola súa banda, a personalidade de Dian Belmont ven a cuestionar o rol tradicional da muller nas narracións da época, e o feito de ser a súa a voz narrativa non só ofrece unha distancia valiosa respecto da figura heroica, senón que consigue equilibrar a relevancia dos dous personaxes principais. Ademáis, a fondura do amor que Dian sinte polo seu pai e a configuración de Dodds como personaxe máis paternal que sexualmente atractivo ofrece como resultado unha singular relación triangular cuia interpretación en termos freudianos non me sinto capacitado para levar a cabo.

Polo demáis, o fundamento das tramas xurde dos recantos máis escuros do contexto descrito. O volume que agora comentamos, que contén os números 37 a 40 da serie orixinal, aborda cuestións como distintas formas de racismo, a presencia de grupos filonazis en Estados Unidos, as prácticas mafiosas de certas unións sindicais da época, etc., de xeito semellante a como con anterioridade se tratara o odio racial, as orientacións sexuais minorizadas ou a prostitución.

Por outra banda, con este volume ven a demostrarse de novo que o cruce entre personaxes é un recurso susceptible dun uso elegante e intelixente. Neste arco Dodds atópase cun Ted Knight inmerso nas investigacións que o levarán a convertirse no Starman orixinal, de xeito semellante a como con anterioridade aparecera outro heroe da Idade Dourada, Hourman. A interacción entre ambos carece de calquera efectismo, ata o punto de que a futura identidade heroica de Knight podería pasar desapercibida para calquera lector que careza de datos previos a este respecto.

Pola súa banda, Guy Davis segue co seu estupendo labor no debuxo, ainda que neste caso se ve en boa medida desmerecido pola pésima calidade da reproducción na edición a cargo de Planeta, probablemente debida a problemas cos materiais orixinais.

Entradas relacionadas

Sandman Mystery Theatre: Pitón
Sandman Mystery Theatre: A noite do carniceiro - Hourman
Sandman Mystery Theatre: Dr. Morte
Sandman Mystery Theatre: O Escorpión