martes, agosto 23, 2011

Planetary



Entre 1998 e 1999 viron a luz dúas cabeceiras esenciais na produción de Warren Ellis e cuxo ascendente no cómic comercial norteamericano merece pouca discusión, The Authority e Planetary. Coa primeira, continuadora da tradición máis heterodoxa do tebeo superheroico, propuxo unha actualización dos códigos do xénero nunha dirección (hiperreal, maximalista, moralmente ambigua) que, reinterpretada por autores como Mark Millar e Ed Brubaker, chegaría a contaminar hoxe boa parte do mainstream superheroico. Á segunda referiríase explícitamente o propio Ellis coma “un tebeo de superheroes”, afirmación que non ten sentido negar pero que si merece algúns matices.

Hai en Planetary un substrato superheroico evidente: a estrutura do relato, tanto no nível macro (as dúas grandes liñas argumentais, debulladas sucesivamente) como micro (cada episodio), axéitase ás formas do tebeo de heroes enmascarados; a caracterización do trío protagonista (habilidades, uniformes, reparto de roles) é un espello claro dos supergrupos de tebeo; moitas das referencias que contén o texto implican a heroes de cómic; a obra, en definitiva, diríxese a un lector coñecedor da mitoloxía superheroica, cando non consumidor directo e actual do xénero. Porén, cómpre engadir que Planetary participa da menos superheroica das tradicións superheroicas. Non é casual que do extenso catálogo de citas e chiscadelas que a obra incorpora, a referencia máis presente e relevante en termos do relato sexa precisamente a que constitúen os 4 Fantásticos, familia de aventureiros antes que grupo superheroico que, para máis señas, xurdiu como recreación doutros personaxes tamén coherentes co imaxinario de Planetary, os Challengers of the Unknown.


Os membros de Planetary serían, na definición que o propio relato recolle, arqueólogos do descoñecido, investigadores que pretenden descubrir a historia secreta do mundo, é dicir, aqueles aspectos marabillosos (máxicos, fantásticos, científicos) do noso planeta dos que a maioría da humanidade non ten coñecemento. A súa procura énos relatada en termos de aproximación a diferentes manifestacións da cultura popular, dende as grandes bestas do cinema xaponés ao relato de espionaxe, pasando polo pulp, Julio Verne, o tebeo de superheroes, o Hong Kong cinema ou o relato de ciencia ficción. A resolución do siloxismo parece doada: a cultura popular do século XX conforma un auténtico catálogo das marabillas, unha visión do mundo que desafía calquera límite e que se nutre da imaxinación e da creatividade de autores escasamente recoñecidos, cando non esquecidos ou anónimos.

A recente reedición en tomos a cargo de Norma recolle os 28 capítulos da cabeceira repartidos en dous tomos. O primeiro (2° Ed., 2010) abrangue os 12 primeiros números, nos que o leit motiv fundamental é a revelación da identidade do cuarto membro de Planetary, aquel (ou aquela) que dirixe a organización dende as sombras. Esta primeira etapa caracterízase pola considerable autonomía dos capítulos, cada un deles adicado a unha faceta da cultura popular, aspecto éste especialmente subliñado polas cubertas, e autoconclusivo no esencial, aínda que con dosificadas informacións acerca da cuestión do “cuarto membro”. Ellis sobrevoa o que podería ter sido unha simple acumulación de préstamos e referencias para debullar un imaxinativo inventario de xéneros de ficción presentados segundo os seus códigos narrativos, perfectamente capturados na faceta gráfica por un John Cassaday que se situaría en primeira liña de popularidade tras este traballo e polas cores dunha Laura Depuy cuxo labor sería merecidamente premiado. No tramo final deste primeiro acto Ellis recupera as pingas de información con que fora salferindo o relato, resolvendo o misterio con elegancia.


Aínda manténdose, o xogo referencial perde forza na segunda etapa da cabeceira, recollida nun segundo tomo (Norma, 2010). Ellis concédelle maior relevancia á narración principal, centrada na confrontación entre Planetary e os seus adversarios, os aludidos como “os catro viaxeiros”, así como á revelación do pasado dos principais actores. O escritor consegue manter o sentido de marabilla dos capítulos anteriores e conducir a trama a unha conclusión que non só non desmerece respecto a todo o traxecto previo, senón que chega a resultar sorprendente polo seu inxenuo optimismo.

Aínda habería un terceiro tomo, o editado baixo o título Mundos cruzados (Norma, 2008), que recolle os tres crossovers nos que Ellis implicou á súa creación. O primeiro, debuxado por Phil Jiménez, parecería o menos suxeito á lóxica comercial que xustifica estes cruces, ao unir nunha mesma historia a Planetary e The Authority, dúas creacións simultáneas de Ellis que ademais comparten universo. Porén, a aventura que protagonizan, centrada na figura e obra de H.P. Lovecraft, carece de forza. O mesmo acontece co segundo, debuxado por Jerry Ordway e coa trinidade de DC (Superman, Batman e Wonder Woman) como protagonistas. Si merece unha lectura o derradeiro cruce que contén este volume, debuxado de novo por John Cassaday e que reúne aos tres membros de Planetary con Batman, nun sinxelo relato baseado nas mutacións que ao longo do tempo sufriu a figura do Home Morcego, elevado agora á condición de icona da cultura popular.

Final menor para unha obra maior, unha ollada sobre o século XX que é xa un dos cómics máis relevantes do século XXI.

Entradas relacionadas – Warren Ellis
The Authority 1
Desolation Jones: Made in England
Ocean
Global frequency

Entradas relacionadas – John Cassaday
Son lexión
Astonishing X-Men: O don
Astonishing X-Men: Perigoso
Astonishing X-Men: Esgazada
Astonishing X-Men: Imparable

luns, agosto 22, 2011

Ibicus, las muchas vidas de Simeón Nevzorof



"(...) Rabaté no parece interesado en hacer de Nevzorof una figura agradable. Por el contrario, lo que se nos muestra es un hombrecillo soberbio, pretencioso, egoísta y mezquino. El alto concepto que demuestra tener de sí mismo le hace parecer ridículo; su frialdad emocional le lleva entablar relaciones (sentimentales, de amistad) en las que nunca se compromete realmente y que interrumpe cuando le conviene; su cobardía resulta, en distintos momentos, manifiesta. ¿Es menor la injusticia de la guerra cuando quien la padece no es un ser bondadoso? ¿Es posible que la falta de valores de Nevzorof esté relacionada con su capacidad para sobrevivir? Esas parecen ser algunas de las encrucijadas en las que Rabaté intenta situar al lector sin ofrecerle una respuesta clara."

Anaco de Las muchas vidas de Siméon Nevzorof, texto sobre Ibicus de Pascal Rabaté escrito para o monográfico sobre Rusia da Revista Ábrete Libro.

domingo, agosto 07, 2011

Superman: As historias de Alan Moore


O volume Superman: as historias de Alan Moore (Planeta, 2008) recolle, como o seu nome indica, os relatos protagonizados polo Home de Aceiro que escribiu o autor de Watchmen, apenas tres historias repartidas en catro cómics, todos eles do ano 1985. A coincidencia na data non é casual, como se nos indica en varios dos textos que acompañan a edición. Ante a inminencia das Crises de Wolfman e Pérez, DC entendeu que Moore, daquela só o brillante guionista de A Cousa do Pantano, era a persoa axeitada para poñer fin a unha liña de continuidade que se había de extinguir.

A primeira das historias que escribiu Moore, contando con Dave Gibbons nos lapis, foi a correspondente ao Anual número 11 do personaxe. Se algo chama a atención desta aventura é a caracterización luminosa, totalmente canónica, do kryptoniano, a cargo dos mesmos autores que o ano seguinte ofrecerían en Watchmen unha visión sórdida e desmitificadora dos superheroes. Moore parte dunha premisa argumental propia dun relato da Silver Age (Wonder Woman, Batman e Robin lévanlle a Superman un agasallo polo seu aniversario) para enfrontar ao Home de Aceiro con Mongul, liorta que se sustanciaría no plano interior do superheroe e que desembocaría, no que supón unha constante nos achegamentos de Moore a Superman, nunha reflexión sobre a razón de ser do personaxe, a súa orixe, a súa historia, o papel que lle corresponde.

O relato principal do tomo sería o que vén a seguir, o coñecido Que foi do home do mañá?, dividido en dúas partes que porían fin a senllas cabeceiras do personaxe (Superman e Action Comics) antes do seu relanzamento nunha nova serie, a célebre The Man of Steel de John Byrne. Moore propón unha derradeira aventura de Superman que formalmente se insire na continuidade do personaxe, por máis que lembre a esas aventuras dos anos 50 e 60 que se esquecían dun mes para outro. Nun relato de ton melancólico e debuxado polo artista que canonizaría a imaxe do personaxe durante décadas, Curt Swan, Moore situaba ao Home de Aceiro na encrucillada dun cambio de época. Algúns dos máis estrafalarios e inofensivos adversarios de antano (Bizarro, o Bromista, o Xogueteiro) reaparecían en versións violentas, potencialmente asasinas. O ataque definitivo viña das tradicionais némeses de Superman, Lex Luthor e Brainiac, aínda que finalmente se demostraba que quen estaba detrás da conspiración (penso que non estrago nada revelando este dato, estamos a falar dun cómic que ten máis de 25 anos) era o estrafalario Mxyzptlk, personificación a tradición máis inxenua do tebeo de Superman, un concepto de vilán e de aventura superheroica que a mediados dos 80 estaban totalmente desfasados. A transformación deste anano interdimensional tocado con borsalino nunha figura máis acorde cos tempos suxire o cambio de paradigma que supostamente sairía das Crises, aínda que, pasados os anos, pode interpretarse máis acaídamente como unha anticipación do que acontecería nos 90, anos nos que o tebeo superheroico sufriu un andazo violento e infantiloide, con viláns reconvertidos en máquinas de matar e heroes que esquecían os seus sempiternos principios morais. Paradoxalmente, a orixe desta deleiba non estaría nas Crises, senón nunha mala dixestión de Watchmen e outras obras como The Dark Knight returns.

O tomo péchase cunha aventura publicada na cabeceira DC Comics presents, ilustrada por Rick Veitch e na que o Home de Aceiro comparte protagonismo coa Cousa do Pantano. Pouco que salientar, agás a volta de Moore ao personaxe co que se deu a coñecer nos USA e a repetición da visión introspectiva do kryptoniano.

A produción de Moore con Superman como protagonista é, xa que logo, curta e non especialmente significativa, sobretodo no contexto da obra do de Northampton. Orabén, quen queira coñecer máis fondamente as ideas do autor de Watchmen sobre o Home de Aceiro só ten que achegarse a Supreme, onde diseccionaría vagarosamente todos e cada un dos elementos que conforman o imaxinario desta icona do século XX.