sábado, xullo 17, 2010

1963



A editorial Image xurde, nos anos 90, da posta en cuestión das condicións de propiedade intelectual impostas polas grandes compañías e como redución do seu discurso narrativo cara un modelo de violencia descerebrada e anorexia argumental, mais non cuestiona a eficacia da idea tradicional de universo superheroico como espazo para a interacción dos personaxes de cada editorial. Ao contrario, porfía en imitalo malia as dificultades que podía plantexar (e de feito plantexou) ao respecto un dos alicerces sobre os que se edificaba a nova editorial: a conservación polos autores da propiedade sobre as súas creacións.

Xa que logo, o universo Image nacía a principios dos 90 e, como os proprios personaxes que o conformaban, carecía de pasado, cando menos formalmente. Porén, o modelo de superheroe Image non xurdía da nada, senón que continuaba, cando non imitaba desvergonzadamente, os esquemas do xénero predominantes no seu tempo. Dito doutro xeito, os personaxes de Image nacían formalmente a finais do século XX, pero herdaban unha tradición superheroica, a representada maioritariamente Marvel e DC, que partía dos anos 40 e se prolongaba nas décadas sucesivas.


Alan Moore, descontento co modelo legal das grandes compañías e tras un período no que editaría as súas obras a través de firmas independentes, regresaría aos superheroes traballando para Image. O escritor de Northampton viu unha oportunidade no adanismo deste novo universo, consagrando boa parte das súas obras a inventar un pasado que podería ter sido e non foi ou que, para ser máis exactos, foi pero noutro lugar. 1963 (Image, 1993) é unha miniserie de seis capítulos na que Moore imaxina outras tantas cabeceiras que poderían ter conformado o pasado de Image. Cada episodio se correspondería cun número solto dunha serie supostamente editada en 1963 e que, polo tanto, se axustaría aos parámetros materiais e formais do seu tempo. Xuntos conforman unha caste de crossover que remataría nun one-shot posterior que nunca chegou a editarse, no que se consumaría a conexión entre pasado e presente do universo Image. Como poderá intuir calquera que coñeza a traxectoria de Moore en Image e arredores ou a súa posterior indagación na mitoloxía aventureira e superheroica a través da liña ABC, é na imitación do modelo no que o autor de Watchmen se centra. E o modelo viría constituido polo labor de renovación do xénero que supuxeron os cómics Marvel nos anos 60. Así, resulta doado establecer correspondencias entre as seis cabeceiras (re)creadas por Moore e outras tantas series Marvel do momento, acontecendo o mesmo coa práctica totalidade dos personaxes implicados. Stephen Bisette, John Totleben e Rick Veitch reproducen con eficacia unha liña gráfica emparentada con Jack Kirby, mais tamén con outras figuras da época como Steve Ditko, Herb Trimpe ou Gil Kane, mentres Moore remeda a escrita de Stan Lee mediante a expresión hiperbólica, o monólogo teatral ou as apelacións cómplices ao lector.

Non nos trabuquemos, aínda que estamos ante un cómic abertamente referencial, inzado de chiscadelas e con algún exceso humorístico (os tics anticomunistas ou o abuso da xerga sesenteira), o resultado é máis unha réplica que unha parodia. Por pintorescos que parezan, os capítulos desta miniserie reproducen con notable exactitude os rasgos de estilo do tebeo superheroico dos 60, co que Moore, ademáis de indagar na xenealoxía do xénero, vén a confirmar o que virtualmente xa era certo: que os tebeos Image dos 90 terían os seus antecedentes nos cómics da era Marvel (e aínda máis atrás, habendo referencias á Golden Age ou os cómics patrióticos da II Guerra Mundial).


Esta afirmación tería como obxectivo final o de reconducir a deleiba do xénero superheroico, que o mesmo Moore levara (involuntariamente?) ao colapso con Watchmen e que o infantilismo da nova xeración de creadores reducira a unha fantasía militarista. A natureza hiperviolenta e fascistoide das creacións de Liefeld, McFarlane ou Valentino sería, no discurso de Moore, consecuencia directa da súa falta de referentes paternos, polo que o dotalos dunha linaxe contribuiría a conferirlle un novo sentido (ou máis probablemente algún sentido) ás súas accións. Para Moore, outorgarlle un pasado aos superheroes de Image equivalía a humanizalos.

As desavinzas entre os fundadores de Image impediron a publicación do número especial co que concluiría este proxecto, ademáis de bloquear as súas posibilidades de edición internacional. Con apenas cinco minutos de vida, o universo Image comezaba a fragmentarse, o que non impediu que Moore reformulase a súa tese por distintas vías: primeiro mediante a recreación do personaxe de Supreme, coa que tendeu unha ponte entre o superhome noventeiro e o Superman da Silver Age, máis tarde na miniserie O día do xuízo, que cuestionaba explícitamente todo o percorrido previo dos superheroes Image (ou debería dicir Awesome?). Os esforzos rexeracionistas do autor de V de Vendetta foron sempre inútiles, as súas solucións careceron de continuidade e os personaxes afectados amosaron unha teimuda resistencia á redención. O xénero superheroico non asimilaría o legado de Watchmen ata o século XXI, cos Authority de Warren Ellis e os Ultimates de Mark Millar. O superheroe noventeiro, que aspiraba a ser ese seguinte paso evolutivo, lémbrase hoxe con condescendencia e certo rubor.

Entradas relacionadas

xoves, xullo 15, 2010

Kiki de Montparnasse



Picasso, Hemingway, Stein, Apollinaire, Cocteau, Tzara, Matisse, Man Ray, Modigliani, Sartre… son figuras imprescindibles das artes e do pensamento cuxas traxectorias vitais coincidiron no París de principios do século XX. Este escenario, que xa fora retratado por autores como Nick Bertozzi ou Jason, é recuperado por José-Luis Bocquet e Catel Muller en Kiki de Montparnasse (Sins entido, 2007), biografía da modelo, actriz e cantante Alice Prin. Orabén, se en O salón e Non me deixes nunca o que predominaba era unha ollada autorial e distorsionadora dirixida a un fin desmitificador, Bocquet e Muller optan pola literalidade e a fidelidade histórica, ofrecendo un extenso relato sobre a traxectoria vital desta que foi musa de artistas como Soutine, Foujita ou especialmente Man Ray.

Se a vida de calquera dá para unha novela, é doado imaxinar a cantidade de materia narrativa que un pode atopar nas vivencias dunha muller como Prin, que asistiu directamente á fervenza artística do París de principios do século pasado, coñeceu a moitos dos seus protagonistas e actuou cunha liberdade e independencia inusuais para unha muller do seu tempo. É nese obvio anecdotario persoal no que se descansan os autores, que invirten máis esforzos en debullar episodios biográficos supoñemos que veraces que en perfilar psicolóxicamente aos seus protagonistas. Un ten a sensación de que a historia mudaría moito se o lector non fose consciente da relevancia histórica duns actores que aparecen retratados desapaixonadamente, estereotipados algúns deles. Bocquet e Muller emprenden unha viaxe longa pero non profunda, que aspira á trascendencia polo principio de autoridade antes que polos seus proprios valores e remata sendo o contrario do que se podería agardar considerando os seus protagonistas: convencional.

Entradas relacionadas
Non me deixes nunca
O salón

mércores, xullo 07, 2010

O voo do corvo



No primeiro dos dous álbums de O voo do corvo (Norma, 2002, 2005) asistimos a unha longa fuxida dos protagonistas polas azoteas do París dos anos 40. Non se trata dunha simple escena aventureira, o lance demórase o suficiente para comezar a definir aos personaxes e facelos interactuar. Pero sobretodo, asistimos a unha fermosa representación da paisaxe parisina dende unha perspectiva atípica: a dos seus tellados, cornisas e chemineas. Lamentablemente, é esa orixinalidade no ollar o que se bota en falta neste díptico de Jean-Pierre Gibrat, demasiado convencional en todo o seu traxecto. A protagonista, Jeanne, pertence á célebre Resistencia contra a ocupación nazi e é (nominalmente, cando menos) comunista; François, o seu partenaire, é un ladrón. Tan obvia confrontación entre idealismo e compromiso, por unha banda, e materialismo, individualismo e egoísmo, por outra, só pode levar a unha antipatía que, como é obvio, dexenerará axiña cara outra cousa ben distinta. Hai, polo tanto, un guión por debaixo do guión ao que o autor de A prórroga se axusta fielmente pero que, sendo ben coñecido polo lector medio, parece non deixar máis argumentos a prol destes dous álbums que o magnífico debuxo do seu autor.

xoves, xullo 01, 2010

NonNonBa



NonNonBa (Astiberri, 2010) é, como todo retrato de infancia, a historia dunha aprendizaxe. Shigeru Mizuki segue o traxecto habitual das historias protagonizadas por neno, nas que o cativo vai deixando atrás a súa inocencia a medida que confronta as súas primeiras vivencias significativas no emocional. Mizuki fai que o protagonista (el mesmo, non esquezamos a condición autobiográfica do texto) medre físicamente, aínda que dun xeito case imperceptible para un lector entregado, ao longo do relato, en sutil correlación coa súa maduración anímica.

Probablemente, a compoñente fantástica sexa un dos elementos esenciais da obra. O pequeno Shigeru interpreta o mundo integrando pantasmas, espíritus e criaturas fantásticas, pola credulidade propria da súa idade e pola carismática influenza da súa aboa NonNonBa. Esta comunicación interxeracional deixa aos seus pais nunha posición interposta, illada. Alleos a calquera aproximación supersticiosa da realidade, ocupan o plano máis prosaico e materialista, a súa é a preocupación pola supervivencia, polo traballo, os ingresos, o porvir. O cativo escoita os consellos dos seus pais, mais tamén as consignas da aboa. O seu coñecemento do mundo resulta da aplicación das solucións de ambos. O autor parece querer validar as dúas perspectivas, demostrando que se a interpretación da realidade en clave máxica existe e se perpetúa é porque, ao seu xeito, funciona.