xoves, decembro 26, 2013

Grandville: Mon amour




















Ao falarmos do primeiro tomo de Grandville salientabamos a beleza do escenario imaxinado por Bryan Talbot, mais xa entón destacabamos  coma o seu grande acerto o de engadirlle un significado ucrónico capaz de levalo máis aló do puramente lúdico e convertelo en pretexto para a elucubración política. Mon amour (Astiberri, 2013), continuación daquela primeira aventura, non se desvía desta premisa, situando de novo na cerna do seu argumento as difíciles relacións entre unha república socialista de Gran Bretaña recentemente emancipada e a súa antiga metrópole, Francia. O punto de partida da trama é a investigación dunha fuga da Torre de Londres, unha penitenciaría tan segura "que se poderían gardar nela as xoias da Coroa se Gran Bretaña fose monárquica". Mais o fuxido non é só un perigoso criminal, senón que tamén foi no seu día unha figura destacada da loita pola independencia británica. A resolución do caso traerá consigo, xa que logo, a impugnación dalgúns dos heroes do movemento de liberación nacional e a posta en cuestión do proceso en conxunto, sementando dúbidas sobre os mitos fundacionais desta nova Gran Bretaña post-colonial. Coma xa fixera no tomo anterior, Talbot debuxa con elegancia e ofrece unha intelixente combinación de acción e aventura, ao tempo que formula preguntas incómodas sobre o seu propio país, na que é unha das series máis inspiradas e orixinais do momento.

Entradas relacionadas
Grandville 

martes, decembro 17, 2013

O regreso de Astérix

Astérix e os pictos
 
As aventuras de Astérix non só é un título fundamental da banda deseñada europea, un clásico contemporáneo que leva décadas engaiolando a nenos e adultos cuns personaxes que hai xa moito que excederon os límites do medio para se converteren en auténtica cultura popular. Ademais, trátase dun dos poucos cómics dos que existe unha tradición de edición en galego, con máis de 20 álbums traducidos dende que en 1976 se publicaran os primeiros títulos en versión galega de Eduardo Blanco Amor. A aldea gala e os seus habitantes forman parte da paisaxe sentimental de varias xeracións de lectores galegos, o que explica o entusismo con que foi acollida entre nós a noticia de que Xerais editaría o novo álbum do personaxe. A aposta polos irredutibles galos da editora viguesa, que se propón ademais publicar as posteriores aventuras do personaxe e reeditar material clásico, chega nun intre crucial para a cabeceira, xa que o álbum que acaba de saír do prelo, Astérix e os pictos, é o primeiro que non conta coa participación de ningún dos seus creadores, Albert Uderzo e o xa falecido René Goscinny.

O propio Uderzo e Anne Goscinny, filla de René, elixiron para darlles novos azos á serie a Jean-Yves Ferri, guionista de sutil vis cómica coñecido sobre todo pola serie Le retour à la terre, e Didier Conrad, debuxante que debe a súa sona a títulos como Les innommables e Tigresse blanche. Aínda que poida parecer un paradoxo, a entrada destes novos autores non trouxo consigo unha nova ollada sobre os personaxes, senón máis ben o contrario. Xa fora por indicación editorial ou por decisión propia, o traballo de ambos revela unha clara vontade de recuperar as esencias máis clásicas da serie, unha opción que posiblemente se comprenderá mellor se lembramos cal foi a evolución da cabeceira nos últimos anos. A decisión e Uderzo de continuar en solitario coas aventuras dos galos tras a morte de Goscinny só deu froitos satisfactorios nos primeiros álbums. A mediados dos anos 90 a serie entrou nunha clara decadencia, tocando fondo en 2005 con Le ciel lui tombe sur la tête, álbum que foi censurado unanimemente e co que moitos lectores entenderon que Uderzo estaba a traizoar o espírito tradicional da serie, valéndose da popularidade das súas creacións para embarcarse en absurdas vendetas persoais. Neste contexto, o retorno ás orixes que propoñen Ferri e Conrad pode interpretarse coma unha restitución, un intento de facer as paces co lector ofrecéndolle unha xenuína aventura de Astérix.

Dende o ritual paseo pola vila gala que abre o relato ata o inescusable banquete final, Ferri e Conrad percorren gran parte dos lugares comúns que se teñen convertido en sinais de identidade do título. Ben expresiva resulta a recuperación da fórmula da aventura-viaxe, utilizada de forma recorrente e con magníficos resultados dende os primeiros álbums, e que desta volta levará a Astérix e Obélix a Caledonia, a actual Escocia, onde descubrirán as peculiaridades culturais dos pictos, trabarán novas amizades e, como é costume, combaterán os romanos. No que atinxe ao apartado gráfico, unha das experiencias máis sorprendentes que ofrece este novo álbum é a de comprobar a exactitude con que Didier Conrad imita o trazo do mestre Uderzo. Traballos previos do mesmo artista permitían emparentalo co debuxante de Astérix, ademais de con outros nomes clásicos do cómic franco-belga, coma Greg ou o primeiro Frank LeGall. Mais lonxe de quedarse nunha simple influenza, o que atopamos nas páxinas de Astérix e os pictos é unha laboriosa réplica do estilo de Uderzo, que encaixa co desexo de presentarlle ao lector o Astérix máis canónico.

É certo que, na procura da coherencia co pasado da cabeceira, Ferri e Conrad agochan a súa propia personalidade e asumen convencións alleas, mais iso non lle resta méritos ao seu labor. Coido que debe salientarse a perfecta caracterización de todos os personaxes que circulan polas páxinas do álbum, comezando pola parella protagonista, que os autores retratan máis aló do tópico, cun perfecto coñecemento do seu pasado e chegando a acadar momentos especialmente inspirados. E o mesmo acontece cos habitantes da aldea gala, secundarios clásicos aos que Ferri e Conrad conceden unha extensa participación nas primeiras páxinas do álbum.

Sen posuír a maxia das mellores historias da cabeceira, Astérix e os pictos revélase coma un traballo consistente, que reúne todos os ingredientes que debe conter toda boa aventura de Astérix e do que poderán gozar tanto os vellos afeccionados coma os novos lectores. O álbum trae de volta a dous Astérix, o Astérix clásico e o Astérix que fala galego, un retorno dobre que merece ser celebrado.
 

xoves, decembro 12, 2013

Powers: Dioses

























Os primeiros números de Powers respondían á idea de contemplar un xénero altamente formalizado, o dos superheroes, dende as claves formais doutro, o dos relatos policiais con parella protagonista. O primeiro arco argumental da cabeceira, Quen matou a Retro Girl?, era un whodunnit clásico, a resolución dun asasinato a cargo dunha parella de policías que se relacionaban seguindo os esquemas das buddy films. Sen facer historia, Brian Michael Bendis e Michael Avon Oeming desenvolvían unha premisa atractiva pola súa orixinalidade e eficaz dende o punto de vista narrativo, ao tempo que contribuían á cada vez máis nutrida deconstrución dos universos superheroicos. Os creadores mantiveron este esquema durante algúns ciclos argumentais máis, pero axiña comezaron a introducir cambios. Xa no primeiro volume da serie, Deena Pilgrim era suspendida do seu posto por ser sospeitosa dun crime, desfacéndose (cando menos formalmente) a parella de policías. Máis adiante, tanto ela coma o outro protagonista, Christian Walker, adquirirían superpoderes de forma sucesiva, consumando a transformación do título en algo sutilmente distinto do que era inicialmente.

Con Dioses (Planeta, 2013), o novo tomo da cabeceira, parece culminarse unha caste de volta ás orixes tras este delongado desvío. Por unha banda, o argumento recupera a centralidade da investigación criminal co caso dun asasino en serie de figuras seudo-divinas, unha crime story que, pola implicación de figuras superpoderosas, acada proporcións globais. Por outra, Deena retorna ao seu rol de investigadora, desta volta coma axente do FBI que actúa en paralelo con Walker e a súa nova compañeira. No remate da aventura, mesmo esa mínima distancia fica liquidada e ambos pasan de novo a traballar xuntos. Diríase que os autores pecharon un círculo e os personaxes están de novo nas posicións de saída.

Estamos perante un retroceso, o recoñecemento de que a reorientación da cabeceira non funcionou? O que está por vir confirmará en que medida podemos falar de volta ás orixes, pero polo lido ata agora coido, por unha banda, que unha cabeceira deste tipo non pode perpetuarse indefinidamente mediante unha acumulación de casos. A trama no seu conxunto debe dirixirse cara algún lugar e para que iso aconteza o escenario ten que transformarse e os personaxes evolucionar. Son partidario do cambio mais, por outra banda, é probable que a recuperación do enfoque inicial veña a demostrar de feito que as mudanzas introducidas non melloraban a proposta orixinal. Están os moitos cometidos de Bendis dentro do mainstream a pexar a súa produción máis persoal? Non o sei, mais si penso que, malia que os personaxes principais conservan en boa medida o seu carisma, o título perdeu hai moito tempo gran parte da súa frescura inicial.

Entradas relacionadas
Powers: Para sempre
Powers: Identidade secreta
Powers: Os 25 superheroes mortos máis molóns de todos os tempos
Powers: Z

venres, novembro 08, 2013

Qadriños: Marcinelle en galego, Xil Pupila

















Sigo a repasar en Qadriños os cómics da chamada Escola de Marcinelle que gozaron de edición en galego. Desta volta é o turno de Xil Pupila, a creación máis célebre dun dos autores clásicos da revista Spirou, Maurice Tillieux, do que se publicaron dous álbums en galego a principios dos 90: A luva de tres dedos e O chinés das dúas rodas. Ao contrario que outras cabeceiras da mesma época, Xil Pupila foi reeditado integramente en castelán hai poucos anos, así que está dispoñible para quen quede con ganas de máis. Como aperitivo este Marcinelle en galego: Xil Pupila.

venres, outubro 25, 2013

Esenciais ACDCómic - Primeiro semestre de 2013
















ACDCómic vén de facer publico o seu listado de Esenciais correspondente ao primeiro semestre deste ano, trinta obras (25 novidades, 5 clásicos) que destacan, en opinión dos membros da asociación, entre o conxunto das publicadas entre xaneiro e xuño de 2013. Trátase dunha das primeiras actuacións con transcendencia pública desta entidade constituída en 2012 e que, por motivos ben comprensibles, estivo especialmente concentrada ata o de agora na súa propia organización interna. Actualmente, diversos grupos de traballo están xa a desenvolver proxectos diversos que, agardemos, axudarán a cumprir a finalidade fundamental da asociación: contribuír a mellorar e dignificar a divulgación de banda deseñada.

Xa que logo, convídovos a que botedes unha ollada a este primeiro listado de Esenciais, que non pretende ser un canon nin unha lista pechada, senón unha mostra aberta e plural da mellor banda deseñada que se está a editar na actualmente. Unha curiosidade, a imaxe que acompaña este texto pertence á obra que obtivo máis respaldos na votación.

luns, outubro 14, 2013

Qadriños: Xulia Vicente e as cidades que esbirran















Na máis recente anotación en Qadriños falo de Xulia Vicente, que vén de gañar o Certame Benito Losada de BD na súa segunda edición co cómic As cidades tamén esbirran. Coido que o traballo de Vicente é de seu valioso e merece difusión, pero ademais podemos identificar nela a toda unha xeración de autores novos e talentosos que teñen claro que queren facer BD. O mercado editorial non está para moitas festas. Haberá espazo para eles? Oxalá que si. 

mércores, outubro 09, 2013

Los Nuevos Mutantes: La niña oscura

























A Chris Claremont abondoulle cun capítulo, 24 páxinas, para meterlle sete anos no corpo a Illyana Rasputin. Foi no Uncanny X-Men 160, número no que a Patrulla X se enfrontaba ao diaño Belasco e no que uns segundos de tránsito interdimensional levaron a irmá pequena de Coloso dos 6 aos 13 anos, o suficiente para facer dela un personaxe aproveitable en termos narrativos. Que ninguén fale de Deus ex machina, no cómic de superheroes as cousas fanse así. Claremont escribiría posteriormente unha serie limitada de catro números, Storm and Illyana: Magik, na que se relataba o acontecido neses segundos/anos que Illyana permaneceu no Limbo, a dimensión habitada por Belasco e a súa caterva. Despois incorporaría o  personaxe aos Novos Mutantes, o que explica que Panini decidira incluír a devandita miniserie no tomo Los Nuevos Mutantes: La niña oscura (2013), que recolle ademais os derradeiros capítulos que quedaban sen reeditar antes da etapa de Sienkiewicz (tamén reeditada). Aínda que igual de necesario para a correcta comprensión do relato, fica fóra deste volume o mencionado Uncanny X-Men 160, probablemente por non encarecer o produto.

Gardaba un recordo grato da serie limitada de Magik, recordo moi mediatizado pola distancia (lino a mediados dos 80 na extinta Colección Extra Superhéroes de Fórum, un produto editorial, por certo, claramente adiantado ao seu tempo) e, sobre todo, pola actitude apaixonada que caracterizaba a miña aproximación ao universo mutante naqueles anos. Hoxe atopo nestes catro números un relato irregular e falto de ritmo, no que Claremont impón unha pomposa voz narrativa e no que as tintas de Tom Palmer chegan a ser tan preponderantes que conseguen uniformizar o traballo dos tres debuxantes implicados, John Buscema, Ron Frenz e Sal Buscema. A estratexia de Claremont para facer de Illyana un personaxe atractivo non só pasaba por facela medrar, senón tamén por dotala dun lado sombrío, recurso que o propio escritor explotara con éxito con personaxes coma Lobezno ou Fénix Escura. Mais non contento con adornala cun perfil demoníaco, Claremont  fai que asasine a dous membros da Patrulla X (en versión alternativa, iso si), nuns lances dunha violencia rechamante, especialmente para os canons da época. O certo é que, na súa nova definición, o personaxe gañaría en potencialidade, malia o cal é probable que nin o propio Claremont nin ningún dos autores que o escribiron posteriormente foran quen de tirarlle todo o partido posible.

O tomo complétase cos números 14 a 17 da cabeceira dos Novos Mutantes, nos que, nunha xogada cargada de lóxica, Claremont traslada a idea do equipo xuvenil á escola rival, a Academia Massachusetts que dirixe Emma Frost e que depende do Club Hellfire. Malia que os Infernais estaban chamados a ser os adversarios por excelencia dos Novos Mutantes, esta primeira aparición non pasa de discreta, e non só por cinguirse ao previsible esquema de presentación-contenda, senón tamén e especialmente porque Claremont non estivo moi inspirado no deseño dos personaxes, como proba o feito de que, a excepción dun par deles, todos tiveron un escaso percorrido posterior. A mesma atonía atopamos no apartado gráfico, cun Sal Buscema amolecido polas tintas de Tom Mandrake. Como xa sinalamos, a chegada de Bill Sienkiewicz sería un revulsivo tan potente coma breve. Tras a súa marcha, a cabeceira iría perdendo azos ata caer de novo na mediocridade. Reeditará Panini tamén a lánguida etapa post-Sienkiewicz?

Entradas relacionadas
Los Nuevos Mutantes: Tercera Génesis
Los Nuevos Mutantes: Nueva Roma
Los Nuevos Mutantes: Hijos de las sombras
Los Nuevos Mutantes: El origen de Legión

martes, setembro 24, 2013

Saga 2

























Decepcionoume no seu día o tomo inaugural de Saga, a nova e moi premiada serie de Brian K. Vaughan con Fiona Staples. Como sinalei na entrada correspondente, a premisa pareceume tópica e o desenvolvemento plano, cun Vaughan que nin sequera destacaba nos seus habituais puntos fortes (os diálogos, os xiros argumentais) e unha Staples de trazo áxil e suxestivo mais, ao meu entender, de acabado artificioso. A lectura do segundo volume (Planeta, 2013), integrado polos capítulos 7 a 12 da cabeceira, ofrece unha imaxe máis completa da mesma e permite chegar a algún tipo de conclusión persoal, aínda que sexa provisional, acerca de se Saga é a grande obra que salientan uns, un hype de signo maior ou, se cadra, unha terceira cousa.

Coido que ninguén pode negar a estas alturas que Saga é unha serie de pretensións máis ben escasas. Se as liñas mestras do relato, trazadas xa nos primeiros capítulos, reservaban a orixinalidade para o ornamental (deseños e algún concepto de fondo) e se nutrían no esencial de tópicos abondo explotados é porque, finalmente, todo é un pretexto para a acción, a aventura e o folletín. Coas relacións afectivas e familiares coma ingrediente principal, Vaughan constrúe un relato unidireccional, moi centrado nos personaxes, dinámico e alleo a calquera complicación. Á altura deste segundo volume comezan a agromar as sorpresas, os cliffahngers e demais xiros argumentais marca da casa. O mesmo acontece cos diálogos, que recuperan o burbullar de obras precedentes.

Eficaz coma entretemento, a falta de complexidade da narración fai que resulte satisfactoria só a cambio de renunciar a calquera outra aspiración. Hai aventura e diversión, pero máis aló do gozo inmediato, a obra resulta oca. Nin os personaxes están ben definidos, nin a trama parece gardar segredo algún, nin hai indicios da existencia dun gran plan detrás da narración. Pola contra, todo indica que, como acontece con moitas series de televisión, formato ben coñecido por Vaughan, estamos perante unha fórmula que se prolonga no tempo e que, presumiblemente, seguirá facéndoo na medida en que o público a apoie e o autor vaia atopando saídas creativas.

Entradas relacionadas
Saga 1

venres, setembro 20, 2013

Unha fábula obreira

Operario

Aínda que menos coñecido que outros historietistas da súa xeración, Jano (Alejandro Viñuela) conta cunha extensa produción espallada en fanzines, revistas, obras colectivas e títulos propios. Un breve repaso á mesma abonda para comprobar como o seu grafismo foi evolucionando dende uns primeiros traballos nos que predominaba unha liña sinuosa, moi propia do underground, cara formas máis simples e esquemáticas. Este cambio afectou tamén aos textos, que foron ocupando unha posición cada vez máis subordinada ao debuxo ata desapareceren totalmente en obras coma Ratoon (Bang!, 2010) ou na súa recente contribución ao volume colectivo Verde (Autsaider, 2013). Tampouco hai texto no seu novo título, Operario (Demo, 2013), unha fábula sobre as relacións de traballo e a xustiza social coa que Demo Editorial inaugura Demográfica, unha nova colección consagrada a obras en pequeno formato (14x21) e sen apenas texto. Detrás desta nova liña editorial intúese a pretensión de abrirse a novos mercados, como confirmaría o feito de aparecer os paratextos desta obra en castelán ademais de en galego.

Situada nunha cidade en pleno desenvolvemento industrial, presumiblemente a principios do século XX, Operario conta un día na vida dun obreiro que se introduce na engrenaxe industrial na procura dun medio que lle permita ver satisfeitas as súas escasas e moi elementais necesidades. Unha tímida incursión na realidade das relacións de produción abondará para frustrar as súas expectativas e demostrar a inxenuidade das súas pretensións. Mediante unha cadea de acontecementos mínimos Jano amosa a desigualdade das relacións laborais, a alienación do obreiro e a conivencia das forzas da orde cos poderosos. Nada novo na súa mensaxe, que coincide no esencial coa dos clásicos da literatura industrial, pero que non deixa de resultar pertinente no contexto actual.
 
A obra, xa que logo, convida ao lector a indignarse, mais faino cunha contención formal que invita á reflexión. Coma o debuxo, as ideas sobre as que Jano constrúe o seu relato son simplificacións, síntese de formas máis complexas. O estilo ríspeto que caracterizou a maior parte do seu traballo previo deixa paso a un grafismo máis limpo e accesible. Os deseños planos e a abundancia de formas xeométricas transmiten unha frialdade que se ve reforzada polo uso repetido dunha cuadrícula de catro cadriños por páxina. O discurso é visceral pero as formas son asépticas. O contraste incita a non deixarse levar e reflexionar. A obra lese nun suspiro, pero permanece e ofrece matices nunha segunda lectura.

[Publicado en Galicia Confidencial Tendencias e en Qadriños o 19 de setembro de 2014]

mércores, setembro 18, 2013

Marshal Law: Miedo y asco


 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Durante moitos anos, o sentido moral foi unha cualidade tan definitoria do superheroe coma as súas habilidades de combate. No tebeo popular norteamericano por excelencia, os heroes enmascarados actuaban sempre guiados polos máis altos ideais de xustiza, nuns relatos que evitaban a mantenta introducir calquera situación que puidese sementar dúbidas a este respecto. Co tempo, o xénero evolucionaría cara relatos máis complexos, nos que uns personaxes que comezaban a amosar personalidades máis diversas debían confrontar dilemas cada vez menos simplistas, evidenciando o idealismo, mesmo a inxenuidade, daquela premisa. Tanto Watchmen coma Batman Dark Knight, ambas publicadas en 1986, formularían de forma explícita as reticencias que foran agromando nos anos anteriores, desactivando de forma definitiva o tópico do superheroe moralmente irreprochable. Pouco máis pode dicirse ao respecto dende entón.

Marshal Law: Miedo y asco (ECC, 2013), cómic creado por Pat Mills e Kevin O’Neill e editado orixinalmente baixo o selo Epic de Marvel Comics en 1987, é dicir, un ano máis tarde que as obras mencionadas, incide nunha liña semellante, aínda que, cómpre non enganarse, resulta un produto moito máis imperfecto. Carece da sutileza de Watchmen e tamén da complexidade narrativa de Dark Knight, a trama parece avanzar improvisadamente en non poucas ocasións e os personaxes, se exceptuamos os dous protagonistas, apenas están definidos. Porén, comparte con aquelas obras a súa vocación desmitificadora á que engade un sentido festivo ausente nelas. Dito doutro xeito, no canto dun sutil estudio, Mills e O’Neill artellan unha brutal parodia da condición superheroica que non só prefigura e probablemente supera outras máis recentes (e máis populares), senón que chega a adiantarse á dexeneración noventeira do xénero, cos seus heroes hipermusculados, de queixo cadrado e dentame tenso.  

A obra pode entenderse ademais coma unha representación da confrontación entre dúas tradicións do tebeo popular: a británica e a norteamericana. Se  Espírito Público é o paradigma do superheroe ianqui de moral supostamente irreprochable, o seu antagonista Marshal Law entronca coa estirpe xenuinamente británica do policía hiperviolento e fascistoide, cuxo expoñente máis coñecido é o Xuíz Dredd. Mills secuestra o superheroe para deconstruílo. O San Futuro no que transcorre a acción non é máis que unha versión da Mega-City One de Judge Dredd, onde os tópicos en vigor non son os do tebeo superheroico tradicional, senón os das distopías extremas do cómic británico. Xa que logo, a obra confirma unha idea que salientabamos hai pouco: que a influenza do cómic británico na transformación do tebeo norteamericano a partir de mediados dos anos 80 non se limitou á incorporación de autores, senón que tamén houbo unha asimilación de contidos. Mills e O’Neill contemplan o superheroe coa mirada revirada e estraña do cómic británico. Non hai misericordia.

mércores, setembro 11, 2013

Polo mar de Bretaña



















A Bretaña é unha terra aberta ao mar e a banda deseñada confírmao. Nas obras de Hergé, Patrice Pellerin, Alain Dodier, Aude Picault e Bruno LeFloc'h atopamos portos, illas, faros, cantís e brétema mareira. Paisaxes fortemente evocadoras que estes e outros autores escolleron para ambientar as súas historias. Unha mostra na máis recente Paisaxe de papel: Polo mar de Bretaña.

domingo, setembro 08, 2013

Next Men 1

























A carreira profesional de autores como Mike Mignola, Frank Miller ou Todd McFarlane cambiaría de forma irreversible nos primeiros 90, cando comezaron a buscar ou mesmo artellaron plataformas de publicación alternativas a Marvel e DC. A través de Dark Horse, Mignola crearía o seu célebre Hellboy e Miller publicaría Give me Liberty (coas súas continuacións) ademais das primeiras historias de Sin City, mentres que Todd McFarlane fundaría con outros debuxantes Image Comics e acadaría cifras espectaculares con Spawn. John Byrne tamén deu daquela un paso semellante, pero a súa sorte foi distinta, a pesar de partir dunha posición claramente favorable. O canadense conservaba aínda boa parte do seu merecido prestixio e seguía a ser un dos autores máis seguidos do momento, malia que a súa segunda etapa en Marvel, cara finais dos 80, non acadara nin o nivel creativo nin o éxito dos seus mellores traballos. Byrne apostaría tamén por Dark Horse, onde publicaría o volume unitario 2112 e posteriormente abriría a serie regular Next Men, que centraría a súa produción creator-owned durante os 90.

Malia ter obtido unha acollida crítica aceptable e contar con lectores abondo para manterse viva entre 1991 e 1995, non se pode dicir que sexa esta cabeceira a primeira que se vén á mente cando un menciona o nome do seu creador, ao contrario do que acontece cos autores mencionados anteriormente. Os motivos son varios. En primeiro lugar, o seu peche foi en falso; Byrne interrompeu o desenvolvemento da serie no seu número 30 coa idea de retomala uns meses máis tarde, o que finalmente non foi posible. O título foi, dende entón e por moitos anos, unha obra inconclusa e sobre a que periodicamente xurdían rumores de continuación ata que, en 2010, o canadense retomou e finalizou a serie da man de IDW. En segundo lugar, tras deixar a cabeceira en suspenso, Byrne traballaría de novo para Marvel e DC, ligando o seu nome aínda máis ao das grandes franquicias superheroicas, e non sería ata bastante máis adiante que recuncaría en proxectos da súa propiedade, ningún tan valorado coma Next Men. E por último, malia as virtudes desta obra, coido que existe un consenso en que os traballos nos que Byrne alcanzou a excelencia foron outros: a súa etapa en Uncanny X-Men, nos 4 Fantásticos, o seu Alpha Flight e The Man of Steel. É dicir, foi traballando con títulos alleos cando o canadense deu o mellor de si.

Dito isto, coido que tampouco pode negarse que, ademais de ser o seu mellor traballo creator-owned, Next Men debe contarse entre os títulos recuperables da bibliografía de Byrne, polo que é unha boa nova que Norma reedite en catro volumes a saga completa, incluíndo a etapa máis recente, ata agora inédita entre nós. O primeiro tomo (Norma, 2013) ábrese con 2112, one-shot que sería antesala da cabeceira, e contén os números 0 a 6 da serie regular, que abondan para formarnos unha idea de en que consistía a proposta. Nunha primeira impresión podería parecer que o canadense pretende distanciarse do xénero dos superheroes, que centrara a práctica totalidade da súa carreira e ao que debía (e debe) debe a súa sona, optando por unha aventura de ciencia ficción. Sen embargo, axiña queda claro que tanto no futurista 2112 coma especialmente en Next Men, os elementos de sci-fi son ornamento, mentres que as estruturas son claramente debedoras do tebeo superheroico. Os personaxes protagonistas non só teñen superpoderes, uns superpoderes que apenas que coñecen e que deben aprender a usar, senón que o reparto de roles entre eles reproduce fielmente as estruturas típicas das formacións superheroicas. E o mesmo pode dicirse do seu antagonista, expresivamente chamado Satanás, personaxe dotado da teatralidade propia dos superviláns de cómic. Cunha tópica investigación gobernamental que se extravía como punto de partida, Byrne elabora un relato de persecución no que os protagonistas deben desenvolverse nun mundo que non coñecen e no que non saben en quen poden confiar. Sen grandes pretensións, o canadense artella unha aventura de tempos ben medidos e no que, iso si, se permite ir un pouco máis aló do que estaba permitido no cómic mainstream do seu tempo.

E probablemente esa sexa unha última clave que explica por que Byrne non foi quen de triunfar como propietario das súas propias creacións. Malia a súa aparencia externa, nada en Next Men se afasta excesivamente do que levaba anos facendo e faría nos anos seguintes. Faltoulle a vontade ou a capacidade para diferenciar o seu produto e amosar unha versión distinta de si mesmo como autor, ofrecendo simplemente unha nova mostra do que xa sabiamos que era quen de facer.

luns, agosto 26, 2013

Tom Strong 5

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Sabemos que os cómics que Alan Moore creou para a súa liña ABC pretendían ser unha caste de competencia refinada ao tebeo comercial norteamericano. Por iso, malia tratarse dunha iniciativa “de autor”, tampouco debe sorprender que, chegado certo momento e na mellor tradición do cómic de masas, Moore confiase a outros autores a continuación dunha cabeceira coma Tom Strong, que a partir do número número 23 pasou a ser escrita e debuxada por diferentes equipos artísticos. Malia a súa diversidade, todos eles interpretaron o seu paso polo título coma unha continuación do labor previo de Moore, asumindo todos os sinais de identidade da serie e sen aspirar a alterar o status quo da mesma.
 
O quinto tomo da serie (Norma, 2008) contén os números 26 a 30 da cabeceira e neles atopamos a visión do personaxe de catro escritores e outros tantos debuxantes. A proposta do guionista Mark Schultz mestura ciencia e fantasía ao servizo dunha mensaxe ecoloxista, nun exemplo paradigmático de fidelidade aos conceptos de Moore. Perfectamente secundado polo infalible Pascual Ferry nos lapis, o seu capítulo ben podería ter sido asinado polo autor de Watchmen. Non tan atinado aínda que tamén coherente coa concepción orixinal do personaxe, é o seguinte relato, escrito por Steve Aylett e debuxado por Shawn McManus, que recunca nas viaxes interdimensionais que xa introducira Moore para ofrecer visións alternativas (e, para máis señas, cartoonizadas) dos personaxes do título. Pola súa banda, Brian K. Vaughan e Peter Snejberg desenvolven no número 27 unha narración que adopta o punto de vista de Pneuman, o robot axudante de Strong, e no que se propoñen os dilemas habituais dos relatos protagonizados por personaxes robóticos (o Eu, Pneuman que atopamos na cuberta do número resulta abondo elocuente), acompañando unha trama de ironía (unha antagonista chamada Mirada Crítica que libera a personaxes de cadros) xenuinamente mooreana. Sen ser un relato redondo, acerta na súa melancólica humanización do personaxe de Pneuman. O tomo péchase cunha historia en dúas partes a cargo de Ed Brubaker e Duncan Fegredo, na que o protagonista debe enfrontarse a unha versión de si mesmo exenta de atributos heroicos, e que, coma os capítulos precedentes, carece de pretensións, alcanzando os seus mellores momentos cando Brubaker exacerba a súa mirada irónica: “El cielo era siempre gris, los políticos siempre mentían, la gente vivía presa de la soledad. La aventura y el sentido de la maravilla no existían (…). Me di cuenta de que un lugar así no podía existir excepto en la mente de un loco”.
 

domingo, agosto 25, 2013

Qadriños: Asterix volverá falar galego da man de Xerais















Está a ter unha magnífica acollida nas redes sociais a noticia de que Xerais publicará en galego Asterix e os pictos, o novo álbum de Asterix e primeiro dos irredutibles galos sen participación de ningún dos seus creadores, Goscinny e Uderzo. O interese desta nova, da que falo extensamente en Qadriños, é dobre.
 
Dunha banda, axiña poderemos comprobar se a cabeceira pasa a estar en mellores mans tras a retirada dun Uderzo ao que deberiamos xulgar con máis visión de conxunto e non só considerando o mediocre e polémico tramo final da súa produción. Jean-Yves Ferri e Didier Conrad non parecen unha mala elección, mais probablemente o seu labor estará sometido a un férreo control editorial, así que cómpre ser prudentes e agardar para comprobar o que poden dar de si.
 
Doutra, a aposta de Xerais por Asterix, que non se limita á edición da nova aventura, senón tamén das posteriores, ademais da reedición do material clásico, supón a recuperación para o galego dun título fundamental da BD europea e uns personaxes que excederon xa hai moito os límites do medio para se converteren en auténtica cultura popular. Poucos cómics gustan indistintamente a nenos e adultos como o fai Asterix; poucos cómics resisten tan ben o paso do tempo e seguen ofrecer, décadas máis tarde, o gozo máis elemental, entretemento e diversión, na súa versión máis intelixente e refinada. Asterix é un clásico da BD por dereito propio e un dos poucos cómics do que existe unha tradición de edición en galego. En galego foron publicados, en distintas etapas e por diferentes editores, 20 álbums do personaxe e cómpre non esquecer que a edición en galego do último álbum da serie ata a data, O libro de ouro, foi posible porque houbo unha campaña popular demandándoo.

Xa que logo, a aposta de Xerais pola cabeceira será fundamental para que non se rompa ese fío que une as creacións de Uderzo e Goscinny cos lectores galegos e por iso é esencial que o apoio a esta iniciativa non se limite a rechíos, MeGustas e +1s, senón que se traduza na súa viabilidade comercial. Dende aquí, desexámoslle toda a sorte.

domingo, agosto 18, 2013

Fatale: La muerte me persigue





















Fatale é a nova serie de creación propia de Ed Brubaker e o debuxante Sean Phillips, unha nova volta de rosca ao xénero negro que ambos cultivaran xa en Sleeper, Criminal ou Incógnito. En La muerte me persigue (Panini, 2013), primeiro tomo da serie, Brubaker camiña simultaneamente en dúas direccións opostas. Por unha banda, recorre a algunhas das esencias más ortodoxas do xénero, ao ambientar parte da acción nos anos 50, o que lle permite recrear formas e ambientes dos grandes clásicos do noir. Por outra, engade elementos terroríficos á trama criminal, xogando a unha mestura de xéneros moito máis contemporánea. O resultado participa das virtudes habituais da escrita de Brubaker, que constrúe e resolve un relato sólido, sen fendas, ben fornecido polo debuxo duro dun Phillips que aporta a atmosfera sombría que a narración demanda.
 
Sen embargo, e malia a mestura de xéneros, o argumento non chega a afastarse da previsible estrutura do relato criminal da que o escritor é devoto. Acomodado na recuperación e posta ao día do xénero, Brubaker leva anos repetindo as mesmas fórmulas con talento suficiente para obter o recoñecemento da crítica e a fidelidade dun público incondicional, pero a súa escrita non evoluciona. A execución é tecnicamente irreprochable pero a partitura é sempre a mesma, con variacións que son apenas matices. Na súa produción, especialmente nos seus traballos nas marxes da industria, abundan os títulos notables. Mais alén de preferencias persoais, segue a faltar unha obra que destaque claramente por riba das demais e que represente a contribución ao tebeo comercial norteamericano dun autor que pasa por ser un dos mellores do panorama actual.

luns, agosto 12, 2013

La imposible Patrulla X 3

 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ademais do predecesor de John Byrne no título, Dave Cockrum fora o primeiro debuxante de Uncanny X-Men, o creador gráfico de moitos dos novos personaxes e o seu entendemento co guionista Chris Claremont durante a súa estadía no título fora bo, polo que traelo de volta cando Byrne deixou a cabeceira foi una decisión cargada de lóxica. Tamén foi unha decisión conservadora. Con todas as súas virtudes, o seu grafismo resultaba xa clásico naqueles anos, máis aínda en comparación coa modernidade dun Byrne que estaba a producir as mellores páxinas da súa carreira. O terceiro tomo de Marvel Gold: La imposible Patrulla X (Panini, 2012) recolle integramente esta segunda estadía de Cockrum na cabeceira mutante, ademais de capítulos soltos doutros títulos relacionados coa serie.
 
O volume ábrese cun capítulo debuxado por Brent Anderson no que Cíclope se enfronta a D’spayre, ao que segue unha decepcionante aventura en tres números, xa con Cockrum como debuxante, na que os antagonistas dos mutantes serán a Arcade e o Doutor Morte. Maior interese teñen os capítulos seguintes nos que Claremont recupera ao principal adversario da Patrulla X, Magneto, xa que neles comeza o proceso de transformación que faría do Amo do Magnetismo un dos viláns (ou non) máis complexos e interesantes da Marvel dos 80 e posterior. Se dende a súa orixe ata ese intre Magneto non pasara de ser un tirano plano e previsible, na saga que abrangue os números 148 a 150 da cabeceira Claremont aporta uns primeiros matices á súa figura, ofrecendo datos do seu pasado e facéndoo dubidar das súas propias conviccións, comezando unha produtiva remodelación do personaxe da que tiraría partido máis adiante.
 
Non sería Cockrum, senón de novo Brent Anderson, quen debuxaría o intranscendente Anual #5 da cabeceira, cos 4F e Arkón coma convidados, e os Badoon coma adversarios. Tamén descansaría durante un par de meses na serie regular, coincidindo coa reaparición da Raíña Branca e o resto do Club Hellfire. Mais regresaría no número 153 da cabeceira debuxando “o conto de fadas de Kitty”, un capítulo autoconclusivo no que a máis nova do equipo mutante facía dos seus compañeiros de equipo os protagonistas dun relato de aventura e fantasía. Escrita por Claremont a suxestión do propio Cockrum, a inocencia e desenfado desta historia contrasta co ton cada vez máis sombrío que caracterizara a cabeceira meses atrás. Os capítulos que pechan o tomo, do 154 ao 158, envolven a Patrulla nunha aventura espacial na que o debuxante se reencontrará con outros personaxes deseñados por el, os Saqueadores Estelares. Nela, mutantes e Saqueadores enfrontaranse aos Shi’ar e tamén ao Niño, unha nova raza extraterrestre que fai aquí a súa primeira aparición e que dará lugar a unha magnífica saga espacial que concluirá no tomo seguinte.
 
En conxunto, a segunda estadía de Cockrum no principal título mutante marca unha certa baixada da tensión dramática, que fora en ascenso durante a etapa de Byrne. Coa liña argumental central algo máis dispersa e tras algunhas historias de transición, o relato comeza a tomar forza de novo no tramo final, nos capítulos que serven de prólogo á Saga do Niño que leremos no seguinte volume.
 
Mais como diciamos, o presente tomo recolle tamén unha serie de historias alleas a Uncanny X Men aínda que relacionadas coa franquicia mutante. Atopamos en primeiro lugar os números 37 e 38 da cabeceira de Spiderwoman, no que a Muller Araña se enfronta a Juggernaut, Black Tom Cassidy e Syrin. Xustifica a inclusión dos mesmos non só a presenza da Patrulla X, que colabora coa superheroína seguindo o clásico esquema confrontación-cooperación dos crossovers, senón tamén o feito de ser Claremont daquela o guionista dunha cabeceira que esmorecería axiña. A tendencia do escritor a darlle un tratamento conxunto aos distintos títulos que escribía levaríao a introducir a Spiderwoman como secundaria no capítulo 148 de Uncanny. Algo moi semellante faría con Ms Marvel, personaxe cuxa serie estaba tamén a escribir e que, tras o seu peche, acubillou no título mutante coma secundaria. Antes escribiu o Anual #10 dos Vingadores, incluído tamén no tomo, un relato esencial na complicada cronoloxía da heroína e tamén punto de partida clave para Pícara, personaxe que fai a súa primeira aparición coma membro da Irmandade de Mística e que remataría por ser unha figura central na franquicia mutante. A historia vese claramente potenciada polo trazo poderoso de Michael Golden, un debuxante que leva anos fóra da industria e que asinaba entón un dos seus mellores traballos. Golden ilustra tamén dous dos catro capítulos da miniserie coa que arrincaría Marvel Fanfare, unha aventura na que a Patrulla X e Spiderman viaxaban á Terra Salvaxe para atoparse con Ka-Zar, Sauron e demais ilustres habitantes da mesma. Sen grandes achados, o interese está de novo no grafismo de Golden e do encargado de debuxar o derradeiro capítulo, Paul Smith, outro magnífico artista que ofrecería aquí a súa primeira versión dos Homes X antes de substituír a Cockrum coma debuxante habitual da cabeceira mutante. Pecha o tomo unha intranscendente aventura do Home de Xeo extraída do número de Bizarre Adventures debuxada por un George Perez case irrecoñecible.
 
Entradas relacionadas

venres, agosto 09, 2013

Skreemer

























Algunhas das cabeceiras máis influentes da primeira etapa do selo Vertigo, marca fundamental no cómic norteamericano dos 90, existían antes que o propio selo e foron reunidas dentro do mesmo tras a súa creación. É o caso de Sandman, Animal Man, Doom Patrol ou Swamp Thing. Tamén de Skreemer (Planeta, 2009), de Peter Milligan e Brett Ewins, obra que malia reeditarse habitualmente co selo de Vertigo na cuberta foi publicada orixinalmente por DC Comics en forma de serie limitada de 6 números en 1989, é dicir, catro anos antes de que a liña de cómic para adultos da compañía comezase a existir. A súa adscrición a posteriori xustificaríase no ton adulto do relato e tamén na orixe británica dos autores, elementos que resultarían característicos dos cómics Vertigo de principios dos 90.

Atopamos en Skreemer futurismo e violencia, dous ingredientes moi propios do cómic británico dos anos 80 (Judge Dredd, Rogue Trooper, Strontium Dogs...) do que ambos autores proviñan. Ambientada nunha Norteamérica distópica dominada por bandas mafiosas, a obra narra a loita do líder criminal Veto Skreemer por manterse no poder perante un inminente cambio de era. Argumentos clásicos coma o ciclo de ascensión e caída ou a imposibilidade de fuxir do destino conforman o núcleo dun argumento que, na tradición do mellor cinema de gangsters, xira arredor da figura dun Skreemer ao que Milligan pretende dotar dunha fasquía dramática, case shakesperiana. As constantes apelacións ao destino, as citas literarias (Finnegan's wake, tanto a novela de Joyce coma a canción popular irlandesa da que está tomado o título) ou a recorrente e moi teatral representación de Skreemer diante dun abismo evidenciarían o desexo demasiado obvio de Milligan de darlle profundidade á trama, o que remata por ser un obstáculo para o seu desenvolvemento. O traballo gráfico de Brett Ewins, de trazo ríspeto e escasamente vistoso, acompaña o relato correctamente, mais tampouco consegue engadirlle valor. A obra remata por diluírse nas súas pretensións.

Sen embargo e coas súas imperfeccións, Skreemer conserva aínda parte da súa forza primixenia e a súa lectura resulta interesante hoxe non só por ser o primeiro traballo de Milligan para o mainstream estadounidense no que agora se atopa solidamente instalado, senón tamén porque ilustra os primeiros intentos do cómic comercial norteamericano por abrirse a un público adulto, ao tempo que demostra que a estratexia adoptada non se limitou á fichaxe de creadores provenientes do mercado británico, senón tamén á importación de contidos claramente semellantes aos que levaban anos desenvolvéndose nas Illas.

domingo, xullo 21, 2013

Cuento de arena

























Cuento de arena (Norma, 2013) é a adaptación á linguaxe da banda deseñada dun guión que o produtor televisivo Jim Henson, pai dos célebres Muppets, elaborou xuntamente con Jerry Juhl, co que colaborou durante anos, destinado inicialmente a converterse nunha longametraxe. Durante aproximadamente unha década, Henson e Juhl someteron o proxecto a sucesivas reelaboracións ata abandonalo a mediados dos anos 70, ante a imposibilidade de atoparlle financiamento e a necesidade de atender outros traballos máis exitosos. Foi Lisa Henson, filla de Jim e directora de The Jim Henson Company, quen atopou recentemente o guión e promoveu a súa reconversión en novela gráfica tras poñerse en contacto co ilustrador Ramón K. Pérez, que é quen a levaría a cabo.
 
Mac, o protagonista de Cuento de arena, vese envolto nunha arriscada carreira que o levará a percorrer o deserto do Sur dos Estados Unidos perseguido por un letal antagonista. A falta dun sentido claro dos acontecementos, dende o propósito da carreira ata a relación antagónica que provoca a persecución, así coma a constante introdución de elementos fantásticos, dotan o relato dun deliberado espírito onírico, no que os autores parecen querer abraiar o lector a base de xiros ilóxicos, cambios de escenario arbitrarios e solucións imaxinativas. A dozura do debuxo de Pérez, a elegancia do seu trazo e a calidez cromática, resultan esenciais na creación da atmosfera surreal do relato, ao tempo que atenúan a aparente fereza dalgunhas das situacións descritas, impedindo que o lector chegue realmente a temer pola vida do protagonista. A súa frenética carreira, narrada con pulso firme por Pérez, atopará un final non menos críptico que o resto do percorrido, no que se intúe unha mensaxe de superación persoal.
 
Salientar o labor de Ramón K. Pérez nesta obra é pouco menos que unha obviedade. O seu magnífico desenvolvemento narrativo, o perfecto control do ritmo e a exuberancia dos seus deseños constitúen de seu motivos abondo para achegarse a esta obra, malia o cal o seu espectacular traballo non consegue ampliar os significados dun relato que se esgota nas súas premisas. A súa é unha resposta dificilmente mellorable ás dúas esixencias principais da historia: velocidade e fantasía. Alén diso, a constante interposición dun segundo relato, o que narra os avatares do guión orixinal, e que se nos lembra con teimosía dende as capas do libro ata os paratextos, rematando coa inclusión íntegra do texto, semella responder á vontade de conferirlle valor engadido á obra  apelando a circunstancias anteriores e externas a ela.

luns, xullo 15, 2013

“É unha mágoa que un cómic no que puxemos tantas ganas estea nun limbo editorial"














Es mi tebeo fantasma, una obra que dibujé y cobré, en la cual Kike y yo pusimos el alma y que me trae muy buenos recuerdos, pero en Galicia se conoce poco, y fuera de Galicia menos”. David Rubín referíase nestes termos nunha entrevista recollida no número 2 da revista Zona Cómic a Uxío Novoneyra: A voz herdada, cómic creado por el mesmo en colaboración co guionista Kike Benlloch e que foi publicado pola Xunta de Galicia en 2010, ano no que o Día das Letras Galegas estivo dedicado ao poeta do Courel. Con esa declaración como punto de partida, mantiven cos dous autores unha conversa que agora publica Praza Pública. Nela, ambos lembran como foi o proceso de creación do título e a súa posterior publicación, ao tempo que reflexionan sobre a figura de Novoneyra, os traballos por encomenda, a edición promovida institucionalmente e a liberdade creativa. 

xoves, xullo 11, 2013

Batman desde la periferia. Un libro para fanáticos o neófitos

























Ademais dun dos personaxes de cómic máis populares, Batman é unha figura amplamente coñecida alén das viñetas debido á súa longa e habitual presenza noutros medios. Un libro para fanáticos o neófitos, o revelador subtítulo do recente Batman desde la periferia (Alpha Decay, 2013), expresa esta dualidade ao tempo que ilustra o dilema que debe confrontar o editor que decide poñer no mercado un libro sobre o Home Morcego. Dunha banda, pode dirixirse ao reducido grupo de seguidores fieis do personaxe, que adoitan ser lectores dos seus cómics e profundos coñecedores da figura; doutra, pode apelar a un colectivo moito máis extenso de persoas que teñen un coñecemento máis reducido e probablemente derivado doutras fontes (o cinema e a TV, fundamentalmente), mais que poden tamén ter interese por achegarse ao personaxe. Os primeiros son poucos pero incondicionais; os segundos son moitos máis pero tamén máis difíciles de seducir. Hai unha terceira posibilidade, probablemente a máis complicada: pretender dirixirse por igual a todos eles. Esta foi a opción elixida por Laura Fernández, Enric Cucurella e Ana S. Pareja, coordinadores do volume que vimos de citar, no que se recollen dez textos sobre o personaxe a cargo de autores diversos e que ofrecen outras tantas perspectivas sobre o mesmo.

O tópico da heteroxeneidade propio desta caste de libros colectivos resulta pertinente tamén neste caso. Os autores son distintos en procedencia, formación e traxectoria, e o mesmo acontece con cadanseus puntos de vista á hora de abordar o mito do Home Morcego. De querermos atopar unha nota común, esta sería a brevidade, non tanto no que atinxe á extensión dos textos, por outra banda moi homoxénea, senón ao feito de que practicamente todos eles apuntan ideas que poderían ter desenvolvido con maior detalle.

O primeiro texto, escrito por Juan Francisco Ferré, pode resultar paradigmático disto. Calquera visitante habitual do seu blog coñece a tendencia expansiva da súa prosa, mais neste caso o autor de Providence amosa unha infrecuente contención. A premisa de partida, a explicación da bonanza cinematográfica da figura superheroica polo seu axeitamento ás necesidades da sociedade contemporánea, tanto no económico coma no social-institucional, é interesante, mais fica apenas apuntada, sen maior desenvolvemento. Algo semellante acontece co resto do texto, no que Ferré non pasa de apuntar ideas tan suxestivas coma concisas sobre títulos da significación de O regreso do Cabaleiro Escuro, A broma asasina, Arkham Asylum ou as moitas adaptacións cinematográficas do personaxe.

Do mesmo xeito, non hai que ser un profundo coñecedor da galería de viláns de Batman para decatarse de que pode ser sometida  a unha análise abondo máis exhaustiva que a que leva a cabo Greg Baldino no seu texto. Dende unha perspectiva distante e sen a pretensión de ofrecer unha visión completa dos adversarios do Home Morcego, Baldino encadea unha serie de reflexións entre as que atopo especialmente interesante a que define o Espantallo coma representación dun mundo rural antitético do contorno urbano que no que cobra o sentido a figura de Batman.

Dous textos introducen cuestións de xénero na súa análise. Por unha banda, Laura Fernández ocúpase das dúas contrapartidas femininas do Home Morcego, Batwoman e Batgirl. Da primeira constata o abismo que afasta á Kathy Kane orixinal da recente Kate Kane, dous personaxes tan contrapostos coma as concepcións da bat-familia que sosteñen. Froito de cadanseus tempos, o contraste permite explorar algúns dos atributos da figura do Home Morcego (basicamente, a súa sospeitosa sexualidade) aínda que a conclusión pode ser simple: pasou moito tempo entre a concepción dunha e outra, cada unha é filla do seu tempo e ambas representan a mudanza dos valores socialmente predominantes na súa época. A seguir refírese ás diferentes mulleres que teñen actuado baixo  nome de Batgirl, con especial atención a Barbara Gordon pola súa evidente maior relevancia. Doutra banda, Elisa McCausland detense no estudo de varias figuras femininas da bat-familia, a Robin de O regreso do Cabaleiro Escuro (Carrie Keene Kelley), Batwoman (Kate Kane) e Batgirl (Cassandra Cain), expoñendo en cada caso a alternativa que cada unha delas supón á figura do Home Morcego, nun texto que consegue ser persoal sen perder exactitude e rigoroso sen caer nunha erudición que impida o achegamento de lectores non iniciados. Resulta moi interesante tanto a súa reivindicación de Cassie Cain, personaxe de pouca fortuna editorial e traxectoria un tanto errática que McCausland atribúe á súa rareza, coma a recondución de varias das Mulleres Morcego ao esquema de Primeira, Segunda e Terceira Muller suxerido por Gilles Lipovetsky.

Pola súa banda, Javier Calvo analiza o Batman de Grant Morrison demostrando un notable coñecemento do personaxe en todas as súas vertentes, especialmente na historietística, e tamén da obra do guionista escocés, o que non sorprenderá a quen coñeza minimamente a súa traxectoria ou a quen lera, por exemplo, a súa novela Mundo maravilloso. Non tendo lido eu a etapa de Morrison e considerando a falta de consenso a respecto da mesma, é moi de agradecer un texto coma este, que non só contén unha análise pormenorizada e rigorosa da mesma senón tamén unha posición franca de defensa do seu valor.

O texto de Eloy Fernández Porta explora a relación de Batman coa arte. Coma nel resulta habitual, a súa ollada é aberta e con tendencia á hipertrofia, abranguendo dende a irrupción do Joker no Museo de Gotham na adaptación fílmica de Tim Burton ata a apropiación do Home Morcego elevado á condición de icona pop por artistas contemporáneos de distintas tendencias. O texto ofrece interesantes mostras da frecuencia e variedade de perspectivas con que Batman vén sendo representado nas artes gráficas.

En maior ou menor medida, todos os artigos citados ata agora adoptan un punto de vista ensaístico no seu achegamento á figura do Home Morcego. Non é ese o caso dos textos de Blake Butler e Christophe Claro, que escriben dende unha perspectiva máis persoal e literaria. O primeiro ofrece unha visión do Home Morcego que non é tanto unha análise da figura coma unha reelaboración subxectiva, a relación das vivencias do escritor relacionadas co personaxe, a súa comprensión da icona co paso do tempo. Butler parte de anécdotas, da visión deformadora da infancia, de teimas persoais posteriores ou das malas xogadas da memoria para soster algunhas reflexións sobre o personaxe. Pola súa banda, Claro leva a cabo un exercicio narrativo con Batman como motivo, no que o autor desliza algunhas ideas sobre o personaxe, pero no que este está máis ao servizo do escritor que o contrario.

Pechan o volume dous textos sobre as recentes adaptacións fílmicas de Batman. O primeiro, asinado polo desaparecido Aaron H. Swartz, non é nin unha crítica nin propiamente unha análise do filme O Cabaleiro Escuro, segunda parte da triloxía de Batman de Christopher Nolan, senón unha relectura do seu argumento, que aparece descrito cun alto grao de detalle, á luz da teoría dos xogos. O seu achegamento resulta orixinal, mais as conclusións ás que conduce non difiren no esencial do moito que se ten escrito respecto da devandita fita. O artigo sería a derradeira anotación do autor no seu blog antes de se suicidar. Pecha o libro un artigo de Slavoj Zizek sobre The Dark Knight rises, terceira parte da triloxía de Nolan e filme que, pola súa condición de blockbuster hollywoodense cun subtexto político explícito, estaba predestinado a ser obxecto da análise do filósofo esloveno. O seu texto participa da habitual lucidez de Zizek sen chegar a resultar críptico nin abusar de tecnicismos psicanalíticos, como lle acontece en ocasións. A súa interpretación abrangue a triloxía de Nolan no seu conxunto, sen pasar por alto os elementos dickensianos que a propia película introduce vía cita. O resultado, coma moitos dos traballos do autor de Lacrimae rerum, invita á reflexión ou mesmo a un novo visionado da fita á luz da súa exexese.

Probablemente o libro cumpra o seu obxectivo e resulte apto para un amplo espectro de lectores, mais conségueo a cambio de renunciar á profundidade e tamén á coherencia interna. A contención da maioría dos autores e a súa renuncia (voluntaria ou inducida) a espremer ao máximo as posibilidades das súas achegas permítelles resultar máis accesibles, mais tamén limita o valor dos seus traballos. Simultaneamente e sen negar o interese da maioría dos textos, o conxunto deles resulta dispar e carente do mínimo de unidade que lle concedería ao volume unha voz unívoca. En definitiva, a imaxe do Home Morcego que ofrece Batman desde la periferia é poliédrica e un tanto inconexa, o que, por outra banda, podemos interpretar como unha expresión da complexidade que a figura ten adquirido a día de hoxe, froito das moitas vidas que leva vividas en medios diversos.

martes, xuño 18, 2013

Os Novos Mutantes: Nova Roma

























A dos Novos Mutantes non foi a primeira cabeceira protagonizada por superheroes adolescentes, de feito, o concepto de superheroe teen é case tan antigo coma o propio xénero. Sen embargo, a maneira en que Chris Claremont afrontou a franquicia xuvenil dos X-Men si incorporaba unha perspectiva novidosa ao impedir que a adquisición de superpoderes conducise automaticamente á transformación en superheroe convencional. Claremont puxo especial énfase na cuestión da aprendizaxe, explorando a dimensión "escolar" que estaba xa na orixe da franquicia mutante pero quedara practicamente esquecida. Malia introducir inevitables concesións aos tópicos superheroicos, a serie escapaba da rutineira confrontación dos heroes con viláns convencionais, como poderá comprobar quen se achegue a Nova Roma (Panini, 2013), tomo que contén os capítulos 5 a 13 da primeira cabeceira da serie.

Abre o tomo unha historia en dúas partes que introduce a dous viláns clásicos do Universo Marvel, o Samurai de Prata e Víbora, e tamén a un equipo de supermotoristas (o Equipo América) que gozara daquela dunha efémera serie propia e que hoxe percibimos como inequivocamente kitsch. Pero é na saga que segue e ocupa o resto do volume onde máis claramente se percibe a vontade de Claremont de subtraer a serie das dinámicas habituais da Marvel do momento. A saga de Nova Roma leva aos Novos Mutantes á selva amazónica onde atopan unha improbable civilización perdida, mestura de romanos e aztecas (a explicación sobre a orixe da cidade mudaría posteriormente). O relato semella unha actualización das aventuras decimonónicas de exploradores na liña de Henry R. Haggard, o que parece confirmado pola introdución do personaxe de Selene, unha caste de Ayesha malvada que gozaría dunha longa traxectoria posterior. Claremont aproveita a ocasión para introducir tamén a un novo membro do grupo, Magma, nunha aventura que hoxe só podemos xulgar coma inxenua e de perfil (deliberadamente) baixo

O volume válenos tamén para achegarnos ao debuxo de Sal Buscema, un profesional cunha longa traxectoria en Marvel que foi apreciado case unicamente pola súa puntualidade na entrega. Encargado nestes números só de facer uns bosquexos preliminares, os seus lapis serían acabados por distintos artistas con resultados moi desiguais. Bob McLeod, primeiro debuxante da serie e creador gráfico dos personaxes, impón o seu estilo, suavizando o acabado duro de Buscema ata facelo case imperceptible. Sen embargo, o seu peculiar grafismo abrolla nas escenas de acción, resoltas co estilo directo e o sentido do ritmo que caracterizou ao menor dos Buscema durante toda a súa carreira. A combinación co debuxante de orixe dominicana Armando Gil resúltalle pouco favorecedora, polo seu escaso detallismo nos fondos e pola aspereza do seu trazo. Finalmente, o debuxo algo impersoal de Tom Mandrake é o que máis deixa translucir os deseños orixinais dun Buscema que, pouco máis adiante, sería despedido da cabeceira (se cremos a versión de Sean Howe) sen moitas contemplacións. Bill Sienkiewicz chamaba á porta.

Entradas relacionadas
Os Novos Mutantes: Terceira Xénese
Os Novos Mutantes: Fillos das sombras
Os Novos Mutantes: A orixe de Lexión

venres, xuño 14, 2013

Grandville




















Bryan Talbot imaxina en Grandville (Astiberi, 2013) unha Gran Bretaña que inicia o século XX como República Socialista recentemente emancipada do imperio francés, ao que estivo sometida dende a súa derrota nas guerras napoleónicas. Na paisaxe ucrónica que Talbot debuxa, o Reino Unido aparece coma vítima da política colonial que el mesmo promoveu no mundo que coñecemos. A lingua inglesa, a día de hoxe a maior ferramenta de penetración cultural do mundo anglosaxón, é en Grandville un dialecto connotado pexorativamente que sobrevive só no rural. Os británicos falan en francés e son desprezados na antiga metrópole. Simpatizando con eles, o lector estará a censurar o pasado colonial británico no noso mundo, todo un paradoxo (especialmente para o lector británico) que nos indica que a ucronía de Talbot non ten nada de inocente. De feito, a compoñente política do relato, no que atopamos tamén alusións ao 11-S e ás célebres armas de destrución masiva, ten máis relevancia que a de ofrecer un simple escenario no que desenvolver un argumento policial. Ao contrario, diríase que a trama, un misterio criminal, é o pretexto que o autor se dá para presentar ao lector este mundo estraño que non só inverte o pasado histórico de Europa para desenvolver un discurso político, senón que crea un aparatoso escenario mediante a combinación de códigos narrativos diversos .

Unha das referencias máis obvias da obra é a estirpe holmesiana dos protagonistas, o inspector Le Brock de Scotland Yard e o seu axudante Roderick Ratzi. Aínda que a filiación das dúas figuras é máis que evidente, Talbot xoga a mudar os estereotipos, cun detective menos flemático e máis violento que o de Conan Doyle, ademais de activo sexualmente, e un pseudo-Watson que non se limita a ser testemuña asombrada das investigacións do seu compañeiro senón que é tamén un home de acción. Habería que especificar que non é un home senón unha rata, xa que Talbot concibe os seus protagonistas coma funny animals. Orabén, dado o ton sombrío do relato e o notable grao de violencia da trama, os animais de Grandville teñen pouco de funny. Ao contrario, participan da tendencia máis recente que subverte a tradición orixinal dos animais antropomórficos empregándoos en obras que pouco teñen que ver co entretemento infantil. E finalmente, o conxunto do relato desenvólvese nun grandioso escenario no que a ambientación art-déco convive con tecnoloxía anacrónica na mellor tradición do steampunk.

Grandville revélase así coma un texto hipercodificado, no que un aparatoso aparello formal sostén unha trama policial sinxela, mesmo convencional, e no que o máis interesante son as lecturas en clave política que suscita o escenario. O plan do autor é desenvolver a cabeceira en cinco volumes dos cales xa foron editados os tres primeiros. Esta primeira aventura pode considerarse unha introdución prometedora, mais está por ver se Talbot é quen de tirarlle todo o partido a este peculiar mundo que creou.

martes, xuño 11, 2013

Qadriños: Marcinelle en galego, Os Centauriños

















O historietista belga Pierre Seron é coñecido sobre todo por ser o creador de Les petits hommes, unha serie cun longo percorrido no mercado francófono (45 álbums en 40 anos), pero que apenas gozou de oportunidades de edición entre nós. Nesta nova anotación en Qadriños refírome á breve andaina editorial en galego de Os Centauriños, outra serie do mesmo autor da que Xerais publicou tres álbums a principios dos 90.

luns, xuño 03, 2013

Dúas obras de referencia


Palestina e Gorazde, zona segura 

O xornalista e debuxante norteamericano Joe Sacco viaxou a Palestina no inverno de 1991, cando a Primeira Intifada entraba no seu tramo final. En apenas dous meses de estadía, Sacco percorreu diferentes vilas e cidades da zona, recollendo numerosos testemuños dos seus habitantes, principalmente entre os palestinos. De volta a Estados Unidos, relataría a súa experiencia nos nove cadernos que conformaron a serie Palestina, posteriormente compilados nun tomo único que axiña resultaría acredor de distincións diversas e dun recoñecemento crítico unánime.

A metade de camiño entre a crónica xornalística e o caderno de viaxe, en Palestina atopamos unha instantánea do estado da confrontación entre palestinos e israelís a principios dos anos 90. Sacco foi quen de construír un denso macrotexto no que as súas experiencias na zona se mesturan con testemuños de cidadáns e datos históricos. Malia valerse de ferramentas xornalísticas, o propósito do autor non semella ser o de ofrecer unha visión global do conflito, senón o de expresar a súa percepción persoal ao respecto. No canto de aspirar a unha complicada neutralidade, Sacco opta polo compromiso, advertindo da desigual relación de forzas entre os dous bandos en conflito e denunciando os repetidos abusos dos colonos fronte os palestinos. O seu discurso é parcial, mais tamén honesto, e non renuncia a expoñer as zonas escuras da posición palestina, o fanatismo, a violencia ou a contraditoria situación na que se atopan as mulleres máis activas politicamente.

No que atinxe ao aspecto gráfico, o debuxo de Sacco denota unha clara influenza do underground norteamericano. De trazo groso e con tendencia á deformación expresionista, o seu estilo vai suavizándose a medida que o relato avanza, evolucionando cara un acabado máis realista e asumindo fórmulas narrativas cada vez máis convencionais.

Para comprender o impacto que supuxo a publicación orixinal de Palestina hai que decatarse de que o desafío que contiña era dobre: por unha banda, a súa visión do conflito contradicía a tradicional simpatía da opinión pública estadounidense cara o bando xudeu. Por outra, o feito de Sacco recorrer ao cómic para levar a cabo un proxecto destas características puña en cuestión os límites implícitos do medio, esnaquizando ideas preconcibidas acerca da capacidade da banda deseñada para ir máis aló das formas e  contidos que tradicionalmente se lle asignaban como propios.

Uns anos máis tarde, Sacco repetiría a fórmula con Gorazde, zona segura, obra centrada no conflito dos Balcáns e no que se expón cómo a vila de Gorazde, especialmente vulnerable pola súa ubicación e a súa escasa relevancia política e económica, pasou de ser un lugar onde serbios e bosnios de distintos credos convivían pacificamente, a converterse no escenario dunha guerra entre veciños. Sacco nútrese de testemuños de cidadáns bosnios para ofrecer un retrato estarrecedor dos horrores da guerra, ao tempo que expón algunhas claves da complexa historia de Iugoslavia imprescindibles para comprender o estoupido bélico dos anos 90. A alusión do título ao estatus de protección que a ONU lle asignou a zona é a única concesión á ironía que atopamos en toda a obra, que pode lerse tamén como unha contundente denuncia da ineficacia das Nacións Unidas e da diplomacia internacional para deter unha matanza que estaba a ter lugar no seo da civilizada Europa.
 
A publicación de Palestina e Gorazde, zona segura en versión galega por parte de Rinoceronte Editora achéganos dúas obras de referencia do cómic de autor, ademais de dous títulos fundamentais para comprender a evolución recente do medio. É unha ledicia poder ler na excelente tradución de Rafael Salgueiro uns traballos que, despois de dúas décadas, conservan toda a súa contundencia e que veñen a sumarse ao feixe de títulos esenciais da banda deseñada vertidos ao galego pola editorial canguesa. Con estas dúas obras fica completo o plan inicial da colección de Novela Gráfica, sen que ata a data se anunciaran novos títulos. Agardamos que axiña haxa máis.