domingo, decembro 28, 2008

The Umbrella Academy: Apocalypse suite



The Umbrella Academy, o fugaz pastiche pop imaxinado por Gerard Way, preséntase coma unha morea de tópicos coroada por virtudes tan estimables como a inmediatez e a coherencia. Xa no primeiro capítulo do arco argumental que inaugura a serie, Apocalypse suite (Dark Horse, 2008), fican presentados os personaxes, o escenario e o ton da cabeceira. Todo cabe: superheroes, fantasía, terror, pulp, ficción científica… De aí en adiante a trama flúe a borbotóns, nun desenfadado festival de acción, imaxinación e clixés de culebrón. Se a execución e o ritmo son impecables, non é menos certo que os recursos dos que o autor bota man son o estereotipo e a renuncia a calquera orixinalidade que non sexa superficial. Cando a trama chega á súa conclusión case todas as posibilidades da serie parecen esgotadas: o irmán desaparecido apareceu; a irmá marxinada cumpriu o seu destino; as combinacións románticas ficaron reveladas; tan só permanece un misterio, a morte do irmán 00.06, o lovecraftiano Horror. Seguindo a máxima punk, The Umbrella Academy vive apresa, morre axiña e deixa un bonito cadáver. O debuxante Gabriel Bá, cruce de camiños entre Mike Mignola e a escola Cartoon Network, acompaña con eficacia. O colorista Dave Stewart tamén.

mércores, decembro 24, 2008

Desolation Jones: Made in England



Warren Ellis é un autor interesante pero irregular. Na súa abondosa produción atopamos obras tan salientables e influíntes coma Planetary ou o primeiro volume de The Authority xunto a traballos prescindibles coma Mek, Red ou Dark blue. É por iso que mantiña unha actitude de prudencia ao achegarme a este Desolation Jones (Norma, 2007), obra non excesivamente popular na que o británico conta co sempre excelente J.H. Williams III aos lápices. E quer por esa actitude, quer porque a obra o vale, o certo é que a miña impresión é francamente boa, sendo este Desolarion Jones un dos traballos máis interesantes que lle teño lido a Ellis.

Resulta moi evidente que este primeiro arco argumental, composto por seis capítulos, estaba destinado a presentar un elenco de personaxes e bosquexar os rasgos dun particular universo coa intención de ser continuado en entregas posteriores. É moito o que se suxire deste detective albino e enfermizo e do seu entorno e relativamente pouco o que se amosa. Porén, os personaxes teñen carisma e a trama, unha revisitación en clave futurista (un tanto freak) do xénero criminal, está ben resolta. De feito, agradécese que o británico manteña unha certa contención sen renunciar á súa querencia pola extravagancia.

O traballo gráfico de Williams é, coma sempre, magnífico. O seu estilo é algo máis suxo e escuro que en Promethea, no que supón unha deliberada adaptación ao ton da historia, pero o que en calquera caso se mantén é a súa orixinalidade na composición e a súa perfecta caracterización de personaxes. Hai prometida unha continuación que aínda non chegou e alguén (cousa rara) mercou xa os dereitos para facer unha película. ¿Chegaremos a saber máis de Desolation Jones?

Entradas relacionadas – Warren Ellis
The Authority Vol.1

Entradas relacionadas – J.H. Williams III
Promethea 1
Promethea 2
Promethea 3
Promethea 4
Promethea 5

luns, decembro 15, 2008

Point blank



Semella imposible achegarse a Point blank (Norma, 2006) sen entrar en pouco favorecedoras comparacións con Sleeper. Point blank é, efectivamente, a miniserie que deu lugar a Sleeper. Dela, da súa resolución, xurde o que constituiría o leit motiv argumental de Sleeper: a complicada situación do infiltrado nunha organización criminal que fica abandonado á súa sorte. E non só iso. Co exceso de congruencia que posibilitan as lecturas a posteriori podemos entender Point blank coma un ensaio xeral, o episodio piloto onde se propoñen, sen explorarse debidamente, unha serie de posibilidades que serían desenvolvidas máis tarde, baixo outra cabeceira. Semella, xa que logo, que calquera consideración que podamos facer verbo desta obra parte da súa subordinación á serie que a sucedería. Velaí a súa febleza, mais velaí tamén o seu maior punto de interese.

É en Point blank onde Ed Brubaker comeza a experimentar coa mestura de xéneros que explotaría posteriormente con grande éxito creativo. O antiheroe do xénero negro, versión distorsionada (humana, falible, de moral máis complexa) do heroe detectivesco, válelle para humanizar á figura do superheroe. E así, Grifter, ata entón unha torpe actualización do superheroe Marvel en clave noventeira, preséntasenos como Cole Cash, sen poñer o uniforme, sen usar os seus superpoderes e coas ideas menos claras que nunca. Os tópicos superheroicos son apenas un adobío folclórico nunha ambientación inequívocamente noir, na que heroes e villanos apenas poden distinguirse. A cantina sustitúe á cova secreta; os tiros ao intercambio de raios cósmicos; mesmo aparece un amago de muller fatal. Brubaker abre e pecha unha trama de curto alcance que, porén, deixa as pezas situadas no taboleiro para a súa magnífica continuación. É inevitable, voltamos a Sleeper. Tampouco o debuxante, Colin Wilson, que cumple con discreción, está á altura da sutil xenialidade de Sean Phillips. Guionista, debuxante, personaxes, trama, solución; todo está a apenas un paso da excelencia.

Entradas relacionadas – Sleeper
Sleeper: Á súa sorte
Sleeper: Todo é mentira - Unha liña borrosa
Sleeper: O longo camiño a casa

Entradas relacionadas – Ed Brubaker

xoves, decembro 11, 2008

Promethea 5



Diríase que a serie de Promethea se sostén nun pacto tácito polo cal o lector accede a se adentrar na mesta cosmovisión máxica de Alan Moore mentres este se compromete a resultar lexible. O británico vencella a maxia coa imaxinación, a creatividade e a necesidade de ficcións do ser humano e por esa vía crea un produto híbrido, que alterna capítulos de pura elucubración esotérica con tramas máis convencionais. Se isto xa determina unha maior accesibilidade desta obra fronte a O amnios natal ou Serpes e escaleiras, igualmente esotéricas pero moito máis crípticas, o aspecto gráfico incide na mesma liña. Fronte esoutras obras, ilustradas polo marabilloso pero ríspeto Eddie Campbell, Promethea conta cos lápices dun espectacular e vistoso J.H. Williams III, perfectamente complementado por Mick Gray nas tintas e Jeremy Cox nas cores, ao que se debe engadir a exhaustiva planificación do aspecto visual por parte de Moore. De feito, cada capítulo de Promethea pode interpretarse coma unha reivindicación do comic-book non coma fin en si, senón como compoñente dun tapiz máis complexo pero, iso si e contrariamente á tendencia maioritaria hoxe, dotado de pleno significado formal e material.

Se unha cosmogonía sen Apocalipse é coma un xardín sen flores, podemos dicir que neste quinto tomo (Norma, 2008) a cabeceira atopa un punto e final de indiscutible coherencia. Moore amosa de novo as costuras da narración, situando ao lector no lugar onde se contan contos, na lareira, e esvaíndo as diferencias entre este e os personaxes. Todo é relato, todos somos relato. Promethea está ateigada de verdades universais como esta, tan profundas e inmutables que ninguén pode tomalas en serio. Iso si, a quen lle guste cismar por deporte atopará nas páxinas da serie un feixe de aforismos ben tentadores.

No derradeiro capítulo, inédito no noso país ata agora, Moore e Williams levan a experimentación formal ata unha nova fronteira, a que obriga ao lector a repensar o que os autores pensaron antes e o invita a ollar as cousas cunha perspectiva diferente. Mesmo a dimensión física do tebeo se pon en cuestión, ante a necesidade de operar materialmente con el para poder contemplar completamente a obra dos creadores. A solución de Norma, que edita en tomo e non en grapa, facilítalle a tarefa a lectores coma min, demasiado pudorosos na manipulación do papel para atreverse a desmontar e remontar un cómic.

Final de traxecto para Promethea. Póñanselle as pegas que se queira: estamos ante unha pequena xoia, un pracer para os sentidos, unha celebración da imaxinación do ser humano.

Entrada relacionadas – Promethea
Promethea 1
Promethea 2
Promethea 3
Promethea 4

Entradas relacionadas – Alan Moore
Watchmen
Lost girls
Top 10
Top 10: The Forty Niners
A cousa do pantano
O día do xuízo

martes, decembro 09, 2008

A educación de Hopey Glass



Non hai loita libre, nin animais prehistóricos, nin enxeñería seudo-futurista en A educación de Hopey Glass (La Cúpula, 2008). Jaime Hernández foi sustituindo vagariñamente o que as súas historias tiñan de extravagante para tinxilas dunha cotidianeidade enganosa, na que amores non correspondidos e bailarinas de strip-tease conviven con superheroínas de barrio. E no cerne desta versión calma e contida do particular universo de Hernández atopamos, máis outra vez, a Hopey e Maggie, tamén distintas, maiores, maduras, pero engaiolantes coma sempre. O xenio de Hernández é difícil de explicar máis aló dalgunhas ideas soltas: o seu inmenso talento como debuxante; a súa constante procura da orixinalidade narrativa; o seu alonxamento das formas convencionais do relato; as pingas de xenialidade coas que caracteriza aos seus personaxes; o enorme cariño e respeto con que trata ás súas heroínas, Hopey e Maggie… Coma nos trucos de maxia, o importante non son os pases máxicos, senón o abraio que deixan tras de si.

Entradas relacionadas
Locas 1
Locas 2
Locas 3

venres, novembro 28, 2008

Watchmen



Poucos cómics teñen sido obxecto de tantas e tan minuciosas análises como o Watchmen (Norma, 2003) de Alan Moore e Dave Gibbons, algo que se explica non só pola indiscutible mestría da obra e a súa influencia no medio, senón tamén polas súas características. Watchmen é un pozo prácticamente inesgotable de significados; densa e poliédrica, a obra resulta magnífica nunha primeira aproximación, pero as sucesivas lecturas aportan sempre novos significados. Pouco podo engadir ao moito (e moi atinado) que se ten escrito sobre Watchmen, de xeito que me limitarei a consignar as ideas que me suscitou a miña achega máis recente:

1. Primeiro o máis obvio. Watchmen é un puzzle narrativo fascinante, no que cada páxina de cada capítulo forma parte dun entramado milimétricamente ensamblado. Os autores amosan facetas dunha única maqueta estática, na que todo acontece simultáneamente e na que todo encaixa cunha coherencia que abraia. E ainda que as habelencias de Moore a este respecto son ben coñecidas, o labor de Gibbons, a súa obsesiva exactitude, non debe ser pasada por alto.

2. Unha das premisas de Watchmen é esta: a figura do superheroe é ridícula. Se a idea de sair á rúa a impartir xustiza por conta propria é de seu discutible, facelo en pixama resulta nin máis nin menos que grotesco. As inconsistentes xustificacións de distintos personaxes ao longo da obra así o demostran.

3. O anterior non debe levarnos ao equívoco, tantas veces asumido, de considerar que Watchmen parte da traslación do superheroe ao mundo real. Watchmen, é obvio, non transcurre no mundo real, non tanto porque se trate dun presente (hoxe pasado) alternativo, canto porque é un mundo no que os accidentes nucleares non matan ás súas vítimas, senón que as transforman en seres superpoderosos. Podería dicirse que, nunha escala de realismo, o mundo de Watchmen interpónse entre o mundo real e os universos superheroicos convencionais.



4. E onde se percibe ese maior realismo de Watchmen fronte aos escenarios superheroicos típicos? No que constitúe o cerne da súa deconstrucción da figura do heroe enmascarado: a moral. Non son os superpoderes os que transforman a unha persoa normal nun superheroe, senón o uso que fai deles. Agora ben, o discurso tradicional do cómic de superheroes simplificaba os dilemas aos que os heroes debían enfrontarse, facilitándolles sempre unha saída moral (e falo en pasado porque este estado de cousas cada vez se respeta menos no mainstream superheroico contemporáneo). Watchmen parte duns personaxes cun perfil psicolóxico non necesariamente máis complexo, pero si máis diverso que o do superheroe tradicional.

5. Encaixa algún dos “superheroes” de Watchmen no perfil superheroico tradicional? Non. Se hai un personaxe que se aproxima a ese canon é Rorschach: convencido do seu concepto de xustiza ata o punto de impoñelo individualmente; insubmiso fronte a prohibición do seu labor xusticieiro; implacable na persecución da súa idea de mal; pero individualista, outsider, non revolucionario; coherente consigo mesmo ata o final. E tamén desequilibrado, traumado, ultraconservador, chovinista…

6. E os demáis? O Moucho Nocturno non é máis que a plasmación dunha fantasía infantil, un ser timorato e inseguro, impotente fóra da súa autosublimación como heroe enmascarado e a quen Ozimandias desarma cunha soa verba: “madura”. O Espectro de Seda non é unha superheroína, nin o foi nin o quixo ser nunca; é unha nena en pescuda constante do home que a poida emancipar das poutas da súa nai; a vixiancia nocturna non é para ela outra cousa que un pretexto para o flirteo.

7. O Comediante é un cínico que, diagnosticando perfectamente a realidade, non pretende outra cousa que adaptarse a ela. Nin pode nin quere cambiar o mundo. É inmoral o seu comportamento? As máis das veces si. O Doutor Manhattan sería máis ben amoral, inhabilitado pola súa condición case divina para se guiar por un sentido ético de raíz cultural. Pode cambiar o mundo pero carece da motivación para facelo. E Ozimandias? Ozimandias posúe un sentido moral equiparable ao de Rorscharch e tanta capacidade para cambiar o mundo como Manhattan (ben que, por vías menos directas, máis sutís). Como todo autócrata, megalómano e totalitario, a súa conducta é fondamente moral. Tanto coma detestable. Ou non.

8. E que me din do final, dese delirio desenfocado de serie B? Watchmen é un camiño repleto de sutilezas que desemboca nun lovecraftiano polbo interdimensional. Desconcertante, congruente? Congruentemente desconcertante?

9. Cantas teses poderían escribirse sobre os Minutemen? Ata que punto se podería analizar a arañeira das súas relacións? Cantas hipótesis poden facerse a partires das pílulas de información que Moore proporciona sobre eles?

10. Nunha Norteamérica maioritariamente contraria á mascarada superheroica só os rednecks do New Frontiersman (ou debería falar en singular?) reivindican a figura do superheroe coma símbolo da cultura ianqui, esperanza e inspiración para o pobo, sinal de identidade nacional. Son iso os superhéroes, un símbolo do imperialismo ianqui? Abofé.



11. E a historia de piratas? Tan desconcertante na miña primeira lectura e que agora percibo plenamente integrada no texto, repleta de significados congruentes co discurso principal.

12. Watchmen podería ser unha estupenda novela. Sen embargo, a súa adaptación ás fórmulas habituais dos blockbusters cinematográficos resulta dificultosa. Watchmen é esencialmente estática, un xogo de espellos, un panel fragmentado que contemplar demoradamente, unha figura estraña que tamén na súa forma atopa o seu significado. Hai acción relevante en Watchmen? Hai algunha acción en Watchmen?

13. Pero Watchmen, co seu estatismo e a súa densidade, foi unha serie de masas, xurdida do mainstream e dirixida de xeito indiferenciado ao lector pixameiro, que a acolleu entusiásticamente. Se alguén quere sustituir a súa lentitude e reflexividade por pirotecnia e pinchacarneiros, se alguén quere ofrecer armaduras cool onde había pixamas camp, que non o faga xustificándose na necesidade de chegar ás masas, senón cecáis na escasa consideración da intelixencia das mesmas.

14. A pegada que Watchmen deixou no medio adoptou formas diversas. Tan fillos seus son o noventeirismo acéfalo e infantiloide como o enxeño posmoderno da liña ABC do proprio Moore. O seu carácter seminal traduciuse nun enorme catálogo de obras que, profundizando nunha ou outra faceta, seguen o seu ronsel: Legends, Powers, Alias, Authority, Supreme Power, Wanted, Noble causes, a Guerra civil de Marvel… ata Os Incribles de Pixar! E, sen entrar en comparacións que tampouco teñen moito sentido, a obra pioneira segue a ocupar un lugar destacado no imaxinario colectivo.

15. Sangue ou ketchup? Moore conclúe Watchmen coma outras obras, cuestionando o seu proprio discurso.

Entradas relacionadas – Alan Moore

luns, novembro 24, 2008

A perdida



Carla, a protagonista de A perdida (Astiberri, 2006) de Jessica Abel, é unha norteamericana que marcha a vivir a México, terra de orixe do seu pai. Desenganada co seu proprio país, Carla non pretende facer turismo senón converterse en mexicana: aprender español, mergullarse na cultura azteca, ficar a vivir. A primeira metade do libro céntrase nas dificultades desta pretensión e faino utilizando a dous personaxes como contraste. Un é Harry, ex-mozo de Carla para o que México é só o escenario axeitado para levar unha vida bohemia. O seu é un achegamento superficial, unha pretenciosa imitación das experiencias literarias de Burroughs nos anos 50. O outro é Memo, un mexicano de verborrea revolucionaria que se encastela na súa condición de oprimido e acusa a Carla de ser unha turista imperialista con mala conciencia.

O proxecto de Carla é indiscutiblemente inxenuo: négase a estar determinada pola cultura na que medrou, baséase nun pretexto biolóxico (a nacionalidade do seu pai) para porfiar na posibilidade de cambio, leva a cabo unha primeira achega folclorizante (roupas, peiteado, devoción por Frida Kahlo) para descubrir, tras unha denodada inmersión, que son os demáis os que nunca a recoñecerán como mexicana. Resulta moito máis viable, polo seu carácter superficial e estético, a aventura de Harry. No que atinxe a Memo, non deixa de ser significativo que module a súa rebeldía antiimperialista (perfectamente inoperante, por outra banda) á hora de tentar deitarse coas turistas. A reivindicación de si mesmo como espíritu do México combativo non deixa de ser, seica, un truco publicitario: Memo ofrécese como experiencia xenuinamente mexicana a cambio dun pouco sexo. Ou se cadra o que pretende é someter (montar) ao invasor.

O que na primeira metade da obra é teoría tradúcese en práctica violenta na segunda. O secuestro de Harry transforma a narración nun relato de suspense en cuxo fondo latexan os mesmos dilemas, abrindo un proceso que vén a demostrar que, malia a súa entrega, Carla é e foi sempre unha estranxeira en México, tanto como o seu ex.

martes, novembro 11, 2008

RG: Bangkok-Belleville



A revitalización recente do xénero negro na BD é un feito que admite poucas dúbidas, especialmente nos arredores do mainstream norteamericano: a deriva última de Frank Miller, a irrupción de escritores como Ed Brubaker ou a reinvención do cómic comercial mediante a mistura de xéneros así o demostran. Se algo demostra a serie RG é que hai vida para as historias policiais máis aló dos exercicios de xénero. Pierre Dragon e Frederik Peeters encetan un relato que participa das estructuras do xénero negro e recolle moitos dos seus lugares comúns pero, dun xeito que só pode ser deliberado, optan por darlle un acabado que non se asenta no diálogo coa tradición do mesmo. Non hai nin referencias, nin revisión, nin ironía. A resolución de Peeters e Dragón é plenamente contemporánea pero está concebida para ser afrontada directamente, sen reviravoltas irónicas. É dura e ríspeta, pero non podería cualificarse de crepuscular. Aceptando que o escritor Dragon sexa un policía de verdade (o misterio con que aparece nas capas é comprensible, pero dá para desconfiar), podería pensarse que é o realismo do relato, a súa suposta veracidade, o que o alonxa dos mecanismos de xénero. Porén, eu prefiro pensar que se é así é pola simple vontade dos autores, que buscan unha outra maneira de contar unha historia policial.

Bangkok-Belleville (Astiberri, 2008), segundo volume da serie mellora sen dúbida ao anterior. Prescinde da necesidade de presentar aos personaxes o que lle permite afondar na súa definición. Cun perfecto aproveitamento do espacio, os autores establecen e resolven unha trama policial ao tempo que exploran os diferentes lazos afectivos do protagonista.

Pero o que destaca por riba de todo é a mestría gráfica de Peeters, cuxo traballo neste volume debería ser ensinado nas escolas de arte como exemplo de pulcritude narrativa, dominio da cor e variedade de recursos. As súas páxinas son non só unha demostración de xenialidade, senón tamén dunha contención que elude calquera lucimento persoal en beneficio das necesidades do relato. Peeters demostra, ademáis, que non só está dotado para a narración intimista (Pílulas azuis, Lupus), senón tamén e en igual medida, para o relato de acción. Agardamos impacientes o terceiro tomo.

Entradas relacionadas – RG
RG: Riyad-Sur-Seine

Entradas relacionadas – Frederik Peeters
Pílulas azuis

domingo, novembro 09, 2008

Nightwing: Instinto asasino – Atando cabos



Aínda que non se mencione explícitamente no texto, todo indica que Atando cabos (Planeta, 2008) será o derradeiro tomo recopilatorio que Planeta edite da serie adicada ao que fora o Robin orixinal, en coincidencia coa marcha da mesma do que foi o seu principal artífice, o escritor Chuck Dixon. Botando unha ollada cara atrás pode facerse un balance moi positivo do labor deste guionista, que foi quen de recoller as esencias dun personaxe que tiña xa ao lombo unha longa traxectoria e enriquecelo dotándoo dun contexto de seu. Se Nightwing é hoxe unha figura destacada do universo DC é, en boa medida, grazas a que no seu día foi quen de soster de por si unha cabeceira propria (que aínda hoxe continúa nos USA).

Dito isto, o certo é que este tramo final da serie non lle fai xustiza ao que ata o de agora foi o nivel de calidade medio da mesma. Podemos exculpar a Dixon, por máis que siga a asinar os guións, e sinalar á política editorial de DC como responsable. E é que os máis dos números que recollen tanto o mencionado Atando cabos como o tomo que o precedeu, Instinto asasino (Planeta, 2008), están vencellados a dous deses macroeventos editoriais que multiplican as vendas na mesma medida en que dificultan o labor creativo dos equipos que levan as distintas series, máxime se, como é o caso, a cabeceira en cuestión só se ve afectada tanxencialmente polos acontecementos do evento principal. E así, o concurso de Nightwing no aséptico Joker’s last laugh ou nos máis interesantes Bruce Wayne: asasino e Bruce Wayne: fuxitivo podería ter sentido como parte daquelas historias, mais non como lecturas descontextualizadas, necesariamente incompletas e decepcionantes por moito oficio que lle poña o guionista.

É unha mágoa que Planeta decida non continuar coa etapa da que sería a seguinte guionista regular da mesma, Devin Grayson, escritora que xa deu unha interesante versión do personaxe durante a súa estadía á fronte da serie dos Titáns e que ofrecería tamén boas historias na súa propria cabeceira, como tivemos ocasión de comprobar nos tres tomos que no seu día publicou Norma e que enlazan co punto en que Planeta deixa a serie. Haberá que conformarse, seica, con apreciar os bos momentos que xa ofreceu esta serie e conservar a esperanza de que os que faltan vexan a luz algún día.

Entradas relacionadas

sábado, novembro 08, 2008

O parque da lúa



Carlo Fabretti e Miguel Navia son dous autores cunha longa traxectoria no eido da literatura infantil e xuvenil, o primeiro como escritor e o segundo como ilustrador. A primeira achega de ambos á banda deseñada é este O parque da lúa (SM, 2008), unha aventura de misterio en tono onírico dirixida a un público adolescente.

Fabretti propón unha historia de iniciación persoal nun contexto plagado de tópicos de xénero que se poden resumir na elección dun parque de atraccións abandonado como escenario fantasmagórico e refuxio de freaks. Lúa, a protagonista da historia, emprende unha odisea persoal na que a superación de sucesivas probas evidencia un proceso de maduración individual. O carácter metafórico da experiencia acentúase cunha conclusión que invita á aceptación completa da propria personalidade como paso previo para a integración social.

Aínda que a axilidade do escritor e o atractivo gráfico introducen ao lector rápidamente na trama, danse algúns detalles que revelan unha certa inexperiencia por parte dos autores. O máis evidente pode ser o acusado estatismo do debuxo de Navia e a frialdade que provocan tanto o abuso dos defuminados como a rotulación mecánica das onomatopeas. Igualmente, as abundantes escenas que carecen de texto poden obedecer ao propósito de axilizar o ritmo de lectura sen obstáculos nen redundancias, pero parecen resultar debedoras dunha visualización excesivamente cinematográfica, ignorando a natureza esencial da BD como medio híbrido no que imaxe e texto, iguais en relevancia, precisan o un do outro para ofrecérense como experiencia única ao lector. En sentido contrario, a experiencia do escritor tradúcese na construcción dunha trama que permite ser didáctico sen caer en excesos moralistas.

Sería unha mágoa que este volume fose unha incursión illada de Fabretti e Navia, e tamén da editorial SM, no mundo da BD. A escaseza no mercado de cómics vocacionalmente xuvenís de contido lúdico e non exclusivamente didáctico ofrece un espacio axeitado para autores de talento tan demostrado como estes.

domingo, novembro 02, 2008

The Boys: As regras do xogo – Molla



Un dos multiples achados de Watchmen foi a constatación de que o superheroe tradicional era inseparable da súa firmeza moral. Moore e Gibbons demostraron que a figura do xusticieiro enmascarado mudaba en formas moi diversas unha vez se introducían fendas éticas no seu comportamento. Tomando (provisionalmente) esta obra como momento inaugural da tendencia, numerosos traballos posteriores viñeron a incidir neste punto, contribuindo a expoñer algúns dos sobreentendidos sobre os que se construiu a iconografía superheroica.

The Boys, a cabeceira que Garth Ennis e Darick Robertson crearon inicialmente para o selo Wildstorm e que posteriormente trasladaron á editorial Dynamite, participa desta ollada desmitificadora sobre a familia superheroica, por máis que a súa capacidade de penetración sexa máis ben escasa. A urxencia transgresora de Ennis lévao pola vía de confrontación máis directa, esquecendo dotar de algún sentido a súa acometida.

O primeiro tomo, As regras do xogo (Norma, 2008), establece o tono da serie como aproximación gamberra ao universo superheroico. Sexo e violencia parecen ser argumentos suficientes para o discurso supostamente corrosivo dun Ennis que disfraza de tese o que non deixa de ser a liberación dunha fantasía adolescente. O concepto de escabrosidade subxacente precisa dun lector inxenuo, case virxinal, para funcionar. Malia a ser o seu propósito fundamental, o escritor irlandés non consegue resultar impertinente; de feito, o único que chega a molestar é que se aspire a incomodar a partires dun discurso tan pueril.

O primeiro arco argumental do segundo tomo, Molla (Norma, 2008), introduce unha certa melloría ao adoptar unha perspectiva máis abertamente paródica. Ennis, nun arrouto de orixinalidade, enreda cun dos lugares comúns máis frecuentados da escatoloxía superheroica, a dubidosa natureza da relación entre heroe e sidekick. Barra libre para os amantes do caca-cu-peido con Batman e Robin de por medio. Con ou sen gracia, agradécese que Ennis asuma implícitamente que o seu relato é un chiste prolongado. Algo semellante acontece co terceiro arco, Glorioso plan quinquenal, absoluto despropósito argumental que semella supeditado ao estimable propósito de facer unha broma cun consolador.

A sublime torpeza de Ennis constátase non só na súa incapacidade para elevar o seu discurso, senón tamén no nulo desenvolvemento dos personaxes protagonistas (non digamos xa dos secundarios) e na ríspeta construcción dunhas tramas que presentan demasiadas irregularidades para a súa escasa complexidade. O resultado é un cómic carente doutro sentido que non sexa o de escandalizar a velliñas e impresionar a adolescentes.

xoves, outubro 30, 2008

30 días de noite: Neve vermella



Recoñezo que non gostei en absoluto de 30 días de noite (Devir, 2003), obra que, ao meu entender, partía dunha premisa interesante que os autores, Steve Niles e Ben Templesmith, deixaban morrer de inanición. Pero foi un cómic exitoso, seguido da consabida adaptación cinematográfica e ata dúas secuelas en BD que non lin. Cae agora nas miñas mans 30 días de noite: Neve vermella (IDW, 2008), cuarto eslabón da cadea e paradigma de ata onde pode chegar o estiramento comercial dun producto rentable, no que a acción se traslada nada menos que á invasión da Unión Soviética polo exército nazi aló por 1941.

Tratándose de alguén que insiste en manter clínicamente vivo un producto creativamente morto, agradécese a contención do responsable único do proxecto, o debuxante Ben Templesmith, ao darlle á obra o único tratamento honesto que cabe nun traballo destas características: o de ser un eco lonxano, conciso e intrascendente da obra matriz. E así, este Neve vermella é unha obra sustancialmente anoréxica, incapaz de trascender a súa literalidade e afortunadamente breve, que busca o seu sentido na repetición dos elementos clave da obra orixinal nun ambiente exótico. Templesmith demostra máis outra vez que a súa espectacularidade como ilustrador vén acompañada dunha total incapacidade narrativa. É certo que apenas se bota en falta ao guionista e creador da serie, pero iso non é tanto falar ben de Templesmith como falar mal de Niles.

martes, outubro 28, 2008

A virxe do burdel



Nunha primeira achega, A virxe do burdel (Planeta, 2008) pode parecer unha obra construida demasiado ao gusto do consumidor de BD europea. Hubert e Kerascöet propoñen unha intriga criminal dosificada con corrección, narrada linealmente e aderezada con pingas de humor. Trataríase, xa que logo, dunha proposta nada arriscada, ben complementada polo debuxo de Kerascöet, que parece ser un destilado dos mellores artistas europeos: o seu trazo áxil lembra a Sfar ou mesmo a Blain, aínda que máis acabado e, polo tanto, máis dixerible, con expresións faciais moi próximas a Sempé. Hubert aporta cores fortes a unhas páxinas sen grandes achados pero técnicamente irreprochables.

Debo dicir, sen embargo, que o que inicialmente parece unha amable intriga policial vai mudando a súa apariencia a medida que a narración avanza. Tratándose dunha obra que transcurre case íntegramente nun burdel, agradécese a aparición dunha certa crudeza que conxure esa imaxe de dozura materna e exenta de conflicto con que en demasiadas ocasións se nos amosa a prostitución nas obras de ficición. Os poderes fácticos, valedores e usuarios principais da prostitución de luxo, amosan non só unha previsible doble moral na súa posición pública verbo desta, senón tamén e especialmente un fondo desprezo pola persoa da prostituta, obxectificada ata o punto de convertirse nun xoguete que manexar segundo o seu capricho. Non hai unha vocación moralizante pero si unha certa fondura na ollada que fuxe de simplificacións sen entorpecer o decurso da trama principal. Hubert e Kerascöet pechan o relato eludindo o camiño fácil, cunha conclusión cuxa violencia deixa un interesante amarguexo na boca e os postula como artistas a seguir.

domingo, outubro 26, 2008

Eu matei a Adolf Hitler



En Eu matei a Adolf Hitler (Astiberri, 2008) un asasino profesional recibe o encargo de matar a Hitler coa axuda dunha máquina do tempo. Elementos de xénero (thriller, ficción científica) que Jason descontextualiza para contar unha inesperada historia de amor. Tamén o estilo gráfico do autor provoca un contraste, unha sensación de afastamento. Figuras animais con sentimentos tan humanos como o desamor ou a inadaptación. A historia escapa a xéneros. Como todas as súas provoca unha sensación de melancolía, unha certa tristura non exenta dun sentido do humor que sobarda o irónico e chega a ser cáustico.

Narrativamente Jason controla absolutamente os tempos. Válese dos silencios, das olladas difícilmente interpretables dos seus personaxes, da plana monotonía dos seus encadres. Apela á complicidade do lector que coñece a súa obra. Toda esta parece tan idéntica formalmente como variada nos contidos. O que diversifica o semellante e unifica o diverso é o seu toque persoal, a pegada do autor, un sinais de identidade que non agradan a todo o mundo, pero conforman unha das obras máis xenuinas e orixinais do momento.

Entradas relacionadas
¿Por que fas isto?
Non me deixes nunca

venres, outubro 24, 2008

Fun home



Fun home (Mondadori, 2008) de Alison Bechdel recibiu, tras a súa publicación no noso país, unha marea de loubanzas que apenas deixou espazo para algunha escasa, aínda que significativa, voz disonante. Adoito a darlle certo creto a estas disidencias cando, como é o caso, proveñen de voces mínimamente autorizadas, mais neste caso só podo sumarme á corrente principal: Fun home paréceme unha obra magnífica dende calquera punto de vista.

Un dos aspectos que se ten criticado da obra de Bechdel é a peculiar relación entre texto e imaxe. É certo que en Fun home son as imaxes as que se acompasan ao texto escrito que, nunha inversión da tradicional relación de forzas entre ambos, é o que conduce a narración. Orabén, unha cousa é que esta opción resulte pouco usual en banda deseñada e outra ben distinta que deba interpretarse como un mal uso dos recursos da BD e que a obra esté máis próxima á literatura ilustrada que á narrativa gráfica. Pola contra, calquera lector atento poderá constatar que a imaxe non só non resulta redundante co texto, senón que aporta a súa información de xeito que, como resulta propio do medio, a narración é o resultado da xustaposición dunha e outro.

Por outra banda, non se pode separar a preeminencia do texto e a preminencia do eu no relato. Dito doutro xeito, a importancia da palabra escrita deriva directamente do carácter autobiográfico da obra, que é, polo tanto expresión dunha subxectividade que reclama a exposición detallada de opinións, pensamentos, sensacións, etc., algo que a imaxe gráfica difícilmente pode expresar por si soa. A imaxe obxectiva, amosa conductas externas. De aí que, en non poucas ocasións, Bechdel a utilice para destacar incongruencias típicamente humanas entre pensamento (revelado verbalmente) e comportamento (rexistrado gráficamente).

Igualmente, as abundantes mencións literarias téñense interpretado como un certo exhibicionismo da autora, que estaría a facer ostentación gratuita e autocompracente do seu nivel cultural. Tampouco comparto este punto de vista. Lonxe de posuiren un carácter meramente ornamental, as referencias literarias forman parte esencial da construcción do relato e aparecen harmoniosamente integradas nel. Bechdel válese dos clásicos de Joyce, Wilde, Colette e Fitzgerald para se explicar a si mesma e a súa vivencia. Non hai nin cita erudita nin apelación á autoridade, senón o establecemento de paralelismos e semellanzas na procura dun espazo literario compartido entre autora e lector que permita unha mellor comprensión do narrado. De feito, os textos escollidos son, ata certo punto, arbitrarios: a autora podería ter recurrido a outros xa que non é de literatura, senón de si mesma, do que está a falar.

Pero non se trata de defender esta obra dunhas críticas que ben pode afrontar por si mesma, senón especialmente de destacar as súas virtudes. Bechdel fai de si e da súa familia materia narrativa sen caer en narcisismos nin excesos dramáticos, construindo un relato no que destaca a autenticidade duns personaxes perfectamente perfilados. De feito, diríase que máis que a historia da propia autora, Fun home é o testemuño da súa relación co seu pai e da influenza que, ás veces ao seu pesar, este tivo no seu desenvolvemento persoal.

Como apuntaba ao inicio, o mellor que podo dicir de Fun home é que todo o que de bo lin sobre ela resultaba ser certo. E que non comparto o pouco que de malo se ten escrito sobre ela.

domingo, outubro 12, 2008

A revolución dos cómics



Comprender o cómic (Astiberri, 2005) era un proxecto complexo no que Scott McCloud desenvolvía unha teoría xeral da BD como medio, expoñendo exhaustiva e congruentemente as claves da súa mecánica interna. A revolución dos cómics (Norma, 2006), compartindo algúns dos propósitos da obra que a procedeu, resulta ser un proxecto ben distinto. McCloud, partindo dunha obvia reivindicación da dignidade e as posibilidades do medio, plantexa as que segundo el son as súas revolucións pendentes, isto é, os retos que, de se confrontaren correctamente, prestixiarían o medio e garantirían a súa pervivencia nun entorno tecnolóxico que evoluciona vertixinosamente. A visión persoal substitúe, xa que logo, á intencionalidade científica e divulgativa, e deriva nunha obra que resulta polémica na mellor das súas acepcións, isto é, encamiñada a promover un debate. Dado que a valoración pormenorizada das teses de McCloud excede con moito as pretensións desta entrada, limitareime a puntualizar os aspectos que me resultaron máis salientables.

Por unha banda, chama a atención que McCloud constrúa teses globais a partires dunha visión sorprendentemente local. A súa exposición da evolución histórica do cómic toma en consideración, de maneira case exclusiva, a produción anglosaxona (máis concretamente a norteamericana), resultando prácticamente anecdóticas as mencións tanto á BD europea como ao manga. Un discurso como este, tan conforme coa mentalidade estadounidense, resulta impropio dun autor como McCloud, que na súa obra previa demostrara unha notable sensibilidade cara a banda deseñada producida alén do seu entono inmediato.

Na mesma liña, resulta loubable que McCloud reclame que o mundo do cómic sexa representativo da diversidade cultural, pero hai un evidente paradoxo en que o faga empregando expresións tan sesgadas étnicamente como “grupos minoritarios”. Ningunha cultura é de seu minoritaria, senón que o será nun entorno determinado. Xa que logo, cando McCloud recurre a esta expresión faino referíndose a unha realidade social concreta, a súa, por máis que no seu discurso se obvie calquera mención á mesma. Deste xeito, o creador de Zot demostra inconscientemente que mesmo quen percibe e rexeita os sesgos culturais pode contribuir a perpetualos se non extrema o seu coidado.

Feitas estas observacións, o conxunto das teses que formula o autor parecen fácilmente compartibles. En esencia, o que McCloud reclama é a apertura do cómic a novas sensibilidades culturais e de xénero, a aposta polos medios dixitais na produción e distribución, a diversificación de xéneros narrativos, a posta en valor da autoría e os dereitos que lle son predicables, etc. Tamén é certo que todo o anterior non pode ser abordado sen tomar en consideración a configuración do mercado, algo que McCloud fai, máis outra vez, cínguíndose ao entorno dos USA.

Pero por riba de todo destaca a claridade expositiva dun McCloud que sae de novo exitoso da angueira de escribir un ensaio en banda deseñada, desta volta cunha maior carga especulativa, cuns contidos máis desvencellados da linguaxe da historieta que na anterior Comprender o cómic e, por tanto, cun maior esforzo para recurrir a unha iconografía que resulte lexible e funcional. O seu exemplo é a demostración palpable de que grande parte das posibilidades do medio están aínda por explotar e que para abrir novos camiños resultan recomendables bens tan escasos como o talento e vontade.

Entradas relacionadas
Comprender o cómic

mércores, outubro 01, 2008

Criminal: Lawless



Non parece que o propósito de Ed Brubaker e Sean Phillips coa súa serie Criminal sexa o de revisar ou homenaxear o xénero negro, senón máis ben o de explorar a súa viabilidade. A historia que preside esta nova entrega da cabeceira, Criminal: Lawless (Panini, 2008), ao igual que a precedente, presenta todos os tópicos do hard boiled norteamericano e invita ao seu consumo literal, sen reviravoltas irónicas nen chiscadelas referenciais. Brubaker constrúe a súa narración a partires duns alicerces noir que en ningún momento se someten a revisión ou cuestionamento senón que, pola contra, son desenvolvidos con previsible fidelidade ao modelo canonizado pola literatura, o cinema e, máis recentemente, por outras obras en banda deseñada. A obra é, xa que logo, un exercicio de xénero no mellor sentido da expresión. Brubaker, lonxe de quedarse na pura retórica, expón o seu discurso axeitándose ás coordenadas do xénero negro, tecendo, coa complicidade dun Sean Phillips soberbio e unha acertada coloración de Val Staples, unha historia tan fascinante coma predecible.

A vontade de Brubaker de penetrar nas posibilidades do xénero vese confirmada polos restantes contidos deste volume, ata tres artigos nos que autores diversos (Steven Grant, Mark Rahner e o propio Bru) se ocupan de diversas manifestacións do mesmo: o cinema dos 70, a Blaxploitation ou o Hong Kong cinema. Contrasta, por certo, co interese destes textos, un prescindible limiar de Frank Miller que non pasa de ser un feixe de loubanzas en tono peliculeiro.

Orabén, confeso que entre o purismo noir de Criminal e a hibridación de xéneros doutras obras de Brubaker (Gotham Central, Sleeper), prefiro estas últimas. O fatalismo, a poética do perdedor, o encanto do tipo duro, de non rebaixárense debidamente, terminan pedindo a gritos unha revisión paródica.

Entradas relacionadas – Criminal
Criminal: Covarde

Entradas relacionadas – Ed Brubaker
Sleeper: O longo camiño a casa

sábado, setembro 27, 2008

World War Hulk



Hulk nunca foi un personaxe moi do meu agrado. Demasiado forte e demasiado parvo (eufemísticamente poderíamos dicir "salvaxe"), o cal limita notablemente o número de boas historias que pode protagonizar. De feito, estes dous aspectos tan característicos da súa personalidade teñen sido obxecto de matizacións en momentos diversos, e de feito, alteracións desa caste teñen posibilitado etapas tan recoñecidas como a que no seu día escribiu Peter David.

Cae nas miñas mans o recopilatorio ianqui de World War Hulk (Marvel, 2008), que reúne os catro números que saíron baixo esa denominación e dous What if… Tras o periplo espacial de Planet Hulk, o xigante verde volta á Terra cun cabreo monumental e ganas de zoscarlle a certas figuras clave do Universo Marvel actual: Iron Man, Raio Negro, Reed Richards e o Doutor Estraño.

Efectivamente: Hulk destrozar.

Aparte de demostrar algo tan insospeitado como a fortaleza de Hulk, os guións de Greg Pak non parecen guiarse por outro propósito que o de sementar dúbidas verbo da integridade moral dos heroes mencionados, no que constitúe un rasgo moi proprio da Marvel pos-Guerra civil. John Romita fillo axeita o seu estilo gráfico aos requerimentos da historia, con páxinas que rara vez exceden das catro viñetas (e non poucas veces se compoñen de unha ou media) e unha limpa narración do que semella ser o atractivo esencial da miniserie: as leas. Non descubro nada se digo que estamos ante un cómic de consumo e sen pretensións, iso si, desenvolvido con corrección e profesionalidade. Non hai máis, pero tampouco menos.

sábado, setembro 20, 2008

Daredevil: Guerra de bandas



En páxina par, isto é, a volta de folla, contemplamos a Daredevil precipitándose ao vacío dende un rañaceos empurrado por Bullseye. A imaxe é espectacular, o lector vén de presenciar unha pelexa nun espazo pechado cando, ao pasar a páxina, o abismo xurde como unha forza que todo o atrae e o corpo do heroe semella suspendido por un segundo antes de comezar a caer. Trátase dunha viñeta do número 170 da serie orixinal de Daredevil que prefigura en boa medida unha das imaxes máis impresionantes do 300 de Frank Miller: aquela na que os espartanos guindan a un pozo aos emisarios persas que veñen a pedir a súa rendición. Tamén neste caso Miller prepara a escena creando un clima de tensión coa negociación entre Leonidas e o mensaxeiro persa. Entón, o lector vira a páxina e de súpeto aparece unha enorme fosa, unha boca, algo tan sinxelo coma unha circunferencia que detén o tempo antes de devorar ao emisario.

A comparación entre estas dúas imaxes evidencia o que ten depurado Miller a súa gráfica neste tempo (sepáranas máis de vinte anos de oficio), mais tamén dá testemuño do indiscutible talento que o autor demostraba xa nos seus primeiros traballos. En comparación co Miller maduro, o debuxante de Daredevil: Guerra de bandas (Panini, 2008) amosa fallos evidentes e resulta moito máis convencional nos seus plantexamentos, pero demostra tamén algunhas das virtudes que iría depurando cos anos: facilidade narrativa, dinamismo, vocación experimental, sentido da composición. Miller planifica as súas páxinas cuidadosamente pero tomando sempre a funcionalidade coma obxectivo fundamental. Moitas das súas solucións son complexas e merecen unha ollada detida, pero o normal é que, habitualmente, queden absorbidas pola narración e lle pasen desapercibidas ao lector, sinal da súa extrema funcionalidade.

Polo demáis, Miller altera a orientación da cabeceira e faino fundamentalmente a través dos villanos. Reinterpreta a Kingpin, ata entón antagonista de Spiderman, do que dá unha versión máis interesante e complexa; altera a relación entre Daredevil e Bullseye, mediante a introducción dunha compoñente persoal; recupera a unha Elektra de coidada ambigüidade (¿aliada? ¿rival?) que se incorpora poderosamente á galería de secundarios da serie. O último capítulo dos incluídos neste tomo introduce outro dos lugares comúns da obra de Miller, especialmente nestes anos, o mundo oriental, os ninja, as artes marciais. O arco que comeza no volume seguinte pode considerarse o primeiro 100% Miller.

Entradas relacionadas
Daredevil: Marcado pola morte - Elektra

xoves, setembro 18, 2008

AIDP: Unha praga de ras



AIDP: Unha praga de ras (Norma, 2005) permite matizar unha idea tan asentada (e con tantos argumentos a prol) como que a habilidade de Mike Mignola coma debuxante é superior ao seu talento coma guionista. Non se trata de levar a contraria porque si, son o primeiro que pensa que a afirmación anterior resulta atinada no esencial. Orabén, o volume da produción de Mignola coma escritor é xa o suficientemente considerable como para respaldar unha solvencia que excede mínimos amplamente. A presente obra é un bo exemplo.

Os dous volumes previos do spin-off AIDP viñan xustificados pola idea de promiscuidade (Mignola deixaba aos seus personaxes en mans dunha ampla nómina de autores) e homenaxe (historias de perfil baixo e suma fidelidade ao canon establecido coma forma de respecto ao creador por parte destes), e os resultados, sen chegaren a decepcionantes, non pasaban de ser unha lectura agradable. Unha praga de ras semella ser a primeira oportunidade real dos membros da Axencia de Investigación e Defensa do Paranormal como protagonistas dunha historia de certa entidade. Mignola tece un relato perfectamente equilibrado, fiel aos seus sinais de identidade (isto é, coa esencia lovecraftiana no cerne da trama) co que profundiza na personalidade dun secundario tan principal como Abe Sapiens. El e os demáis axentes reivindícanse como capaces de soster unha cabeceira de seu. Supoño que era iso o que se trataba de demostrar.

Pero tamén o outro extremo do lugar común acerca de Mignola, a súa invulnerabilidade coma debuxante, merece ser posto en cuestión. E é que as súas creacións cobran unha nova vida nas mans de Guy Davis, excelente artista cuxo talento teño loubado aquí en non poucas ocasións. Davis, ben complementado polas cores de Dave Stewart, responde perfectamente ás esixencias da historia cun estilo algo máis limpo de que nel é habitual, cunha magnífica ambientación (xeniais os seus deseños de futurismo victoriano) e un soberbio tratamento dos personaxes.

Entradas relacionadas
AIDP: As terras ocas – A alma de Venecia e outras historias

sábado, setembro 13, 2008

AIDP: As terras ocas – A alma de Venecia e outras historias



O mérito de Mike Mignola e o seu Hellboy é evidente, mesmo inusitado. Moitos outros artistas, escritores máis talentosos e debuxantes de maior tirón popular que el, teñen probado sorte cunha serie de creación propria. E poucos teñen dado lugar a obras tan lonxevas e persoais como a que protagoniza o demo dos cornos recortados. Pode dicirse que Mignola non inventa nada con Hellboy, pero a súa amalgama de referencias ofrece un resultado persoal e recoñecible, sustentado nuns personaxes dun carisma que para outros autores resulta inalcanzable.

A serie AIDP xurde coma un spin-off da cabeceira principal de Hellboy cuxa finalidade non é só a de ampliar o imaxinario da serie matriz e conceder ós seus secundarios (Abe Sapien, Liz Sherman, Roger, Johan Kraus, Kate Corrigan) a oportunidade de seren protagonistas, senón tamén a de dar entrada a autores distintos do seu creador. Os dous primeiros volumes da serie, As terras ocas (Norma, 2004) e A alma de Venecia e outras historias (Norma, 2005) recopilan narracións breves, variacións insignificantes dos contos de fantasmas e vampiros, relatos pulp e historias extraordinarias que as inspiran. Constreñidas pola súa brevedade e por unha certa falta de ambición, o maior interese das máis delas reside no aspecto gráfico, no que artistas tan diversos e interesantes como Ryan Sook, Michael Avon Oeming, Guy Davis ou Scott Kolins xogan cun universo que semella condenado a non dar de si tanto como podería.

sábado, setembro 06, 2008

The Surrogates



Unha obra como The Surrogates (Glénat, 2007) estaba abocada a pasar desapercibida. De autores descoñecidos (Robert Venditti e Brett Weldele), publicada orixinalmente nunha independente norteamericana (Top Shelf) e en España por unha editorial especializada en manga e cómic europeo, as súas opcións para facerse cun espazo de seu eran máis ben escasas. E porén, nos meses que seguiron á súa publicación recabou un feixe de boas críticas e non poucas recensións en prensa, blogs, etc., o que fala ben do criterio da editorial que preside Joan Navarro.

A imitación dos grandes clásicos da ciencia ficción, The Surrogates válese dun escenario futurista para reflexionar sobre a sociedade actual e a repercusión que nela teñen determinados avances tecnolóxicos. O anonimato e a conseguinte irresponsabilidade fronte ás proprias accións ou a posibilidade de ter outras identidades e levar outras vidas son cuestións tratadas con intelixencia na obra e a súa mensaxe, que inevitablemente soa a advertencia, non cae nunca en solemnidades ou moralismos vacuos. A narración discurre segundo a estrutura do relato policial, formato éste que tamén conta cunha significada tradición no ámbito da ciencia ficción, pero non estamos ante unha obra puramente referencial. Pola contra, hai nela unha vontade xenuina de lle dar novas pólas á rama da ficción na que se insire. Os resultados son magníficos.

Fálase xa de continuación. Tamén de adaptación ó cinema. Outra vaca no millo. Con Bruce Willis. Glups.

martes, setembro 02, 2008

The Authority Vol.4



O cuarto volume da serie The Authority (Norma, 2008) comeza como rematou o terceiro: sen unha idea clara acerca de cara onde dirixir a cabeceira. Robbie Morrison comeza coa rutinaria destrución de cidades enteiras (recurso esgotado por abuso), continúa cun ridículo enfrontamento entre meniñas (¿Jenny Quantum versus JennyFractal? ¿Vai en serio?) e remata cun fallido intento de profundizar no pasado persoal de Jack Hawksmoor.

A chegada de Ed Brubaker demostra que un escritor de talento pode crear boas historias mesmo nas peores circunstancias. No canto de enfrontar ó supergrupo á enésima ameaza global do espacio exterior, a proposta de Brubaker supón unha volta ás orixes, unha reflexión sobre o pasado dos personaxes e un evidente cuestionamento da súa evolución. A acertada recuperación de Henry Bendix, creador do supergrupo, é o pretexto do guionista para facer balance da súa traxectoria. E a conclusión deixa poucas dúbidas.

Brubaker recupera o pulso narrativo e trata ós personaxes con respecto, alonxándoos da caricatura lacónica na que foran trocando co tempo. Jenny Quantum deixa de ser un estorbo para se converter nun personaxe interesante, partícipe en boa parte do carisma da súa predecesora. O antagonista actúa dacordo cunhas motivacións que, por primeira vez en moito tempo, se xustifican debidamente. A súa ameaza, fronte as inmediatamente anteriores, parece real. A trama constitúe, en definitiva, un relato de acción e intriga perfectamente construido, con tempo aínda para as consabidas chiscadelas referenciais (homenaxes ós Freedom Fighters e a Iron Man), no que son os mellores episodios da serie dende a etapa de Warren Ellis.

Porén, o éxito de Brubaker non deixa de supoñer o fracaso da cabeceira. O discurso do escritor fai pasar a continuidade da serie polo desmantelamento dos seus sinais de identidade, no que supón a constatación dunha realidade que cómpre ir admitindo xa: unha cabeceira que se basea no cuestionamento do xénero superheroico non pode funcionar se se lle aplican as estructuras deste. The Authority arrancou con forza e supuxo unha interesante revisión da mitoloxía dos superheroes, pero a súa prolongación no tempo rematou axiña nunha calella sen saída. A idea do supergrupo proactivo que trascende as convencións superheroicas só funciona por contraste co modelo do que se pretende alonxar e, por tanto, esgótase en si mesma. Unha vez que se constata que ese camiño non leva a ningures só cabe recuar.

No epílogo da historia, a Enxeñeira afirma: “Algunhas caras son distintas pero en esencia estamos onde empezamos”. E así é.

Entradas relacionadas
The Authority Vol.1
The Authority Vol.2
The Authority Vol.3

luns, agosto 25, 2008

O Salón



Un pene, anaco insólito da fisonomía viril, fixo que O Salón (Astiberri, 2008) de Nick Bertozzi se vise envolto nunha abraiante polémica nos USA. Apenas un pene modesto e relaxado abondou para que se cuestionase non a adecuación da obra para o público infantil, senón a súa mera presenza en tendas de cómics nas que, xa se sabe, de cando en vez entran cativos. Ninguén poñería en cuestión esta obra, na que unha caterva de artistas se pon ata as cellas de absenta para se poder adentrar en pinturas impresionistas, se Bertozzi tivese obviado o pene de Picasso ou se, cando menos, lle tivese chantado diante unha folla de parra.

Pero non é da pequenez de certas mentalidades do que quero falar senón d’O Salón, obra coa que Bertozzi fai unha homenaxe informal á xeración de artistas (Picasso, Gertrude e Leo Stein, Toklas, Apollinaire, Matisse, Braque…) que compartiron inquedanzas no París de inicios do século XX. Informal porque, sen tratarse abertamente dunha parodia, o autor adopta unha ollada irónica e desmitificadora para desenvolver, en clave onírica, unha narración de trasfondo policial. O resultado é modestamente satisfactorio sempre e cando o lector estea disposto a baixar do pedestal ós personaxes implicados e admitilos como figuras pop. A iso e a non deixarse intimidar por un pene.

domingo, agosto 24, 2008

Río abaixo



O feito de que non poda falarse de Río abaixo (Norma, 2008) sen mencionar Enrugas (Astiberri, 2008) resulta, ó meu entender, abondo significativo. É certo que as dúas obras se publicaron case simultáneamente e que teñen en común algún rasgo, sobranceiramente o feito de teren ambas como protagonistas a anciáns. Pero non é menos certo que as semellanzas rematan aí e que ambos relatos discurren, polo demáis, por roteiros ben diferenciados. Xa que logo, ese factor común ha de ser ben escaso cando abonda de seu para emparentar estes dous traballos.

Non é nengún descubrimento. O papel subalterno que a nosa sociedade lle depara á terceira idade ten o seu correlato lóxico no eido da produción cultural. Non abundan as historias protagonizadas por vellos, nen na banda deseñada, nen no cinema, nen mesmo na literatura. Non son, semella, estéticos nen interesantes. Esta idea, que todos contribuimos a manter en maior ou menor medida, pode poñerse en cuestión cando se dá a difícil conxunción de talento artístico e valentía editorial. Así pasou con Enrugas e así pasa con Río abaixo (tampouco eu podo evitar emparentalas).

A obra de Pascal Rabaté que agora nos ocupa plantexa a posibilidade de afrontar a vellez sen resignación nen derrotismo. Emile, o protagonista da historia, chega a asumir que a súa posición nas marxes da sociedade non só é unha fonte de desvantaxes, senón tamén de liberdade. Non debe rendir contas a ninguén, nada lle impide abandonarse a disfrutar de calquera cousa que lle resulte pracenteira. Hai, xa que logo, unha mensaxe vitalista, mesmo hedonista, que ás veces se aproxima a un certo simplismo, pero interesante en tanto invirte a lóxica do fatalismo. Unha persoa para a que ninguén mira, ¿está desatendida ou é plenamente libre?

sábado, agosto 16, 2008

A conta atrás



Ainda fumegaba a denominada zona cero de Nova York e xa o patriarcado da literatura norteamericana (Updike, DeLillo, mesmo Auster) asumira a obriga de contar literariamente o suceso. De certo que non se tratou dunha manobra orquestada, pero non teño tan claro se foi unha coincidencia que xurdiu da vontade individual de cada un deles ou se a coincidencia responde a unha lóxica. ¿A simple necesidade de explicar os feitos, de comprendelos, de restablecer a orde? ¿Ou se cadra algo máis complexo, como a pretensión da novelística ianqui de se facer presente en todos os grandes acontecementos históricos do país?

A catástrofe do Prestige foi, se se me permite a comparación, o noso 11-S. Un evento tráxico que non deixou víctimas mortais (se excluimos a Man, o alemán de Camelle, dito sexa sen retranca algunha), pero que resultou demoledor para o noso medio ambiente, golpeou a determinados sectores produtivos, abafou a poboacións enteiras e, por unha xestión política vergoñenta, afrentou a dignidade dunha cidadanía cuxo comportamento foi exemplar. E conseguintemente, voces tan destacadas para as letras do país coma Rivas ou De Toro deron a súa versión dos feitos, pero fixérono dende a análise, o testemuño, a reflexión, non dende a ficción.

Carlos Portela, escritor galego de solvencia máis que demostrada, propón unha nova achega a aqueles feitos cunha obra de ficción, A conta atrás (Factoría K, 2008), desenvolvida en colaboración co debuxante catalán Sergi San Julián. A catástrofe do Prestige non é nesta historia un mero telón de fondo senón o miolo mesmo da narración, o problema que se trata de desentranar cunha trama que avanza cara atrás no tempo na procura de causas. O protagonismo dilúese entre unha confraría de personaxes arquetípicos, representativos de cadanseu colectivo: o gobernante; os xornalistas, o honrado, a trepa, o hipotecado; os homes de mar, o emprendedor, o concienciado, o crédulo… A narración vai encetando feitos, explicando conductas, encadeando consecuencias a causas. Ás veces os personaxes destilan unha certa frialdade, se cadra por estaren supeditados a unha función arquetípica. Pero non pode discutirse nen o bo pulso narrativo, especialmente complicado nunha obra de estructura complexa como esta, nen a amplitude de espectro dun retrato social que resulta ben recoñecible.

Guía esta narración non só a necesidade de comprender feitos como aqueles, senón a conveniencia de non dalos a esquecemento, cuestión que Portela salientaba nunha entrevista recente. É por iso que a iniciativa dos autores e de Factoría K merece as maiores gabanzas, máis aínda polo feito de editar a obra en galego, non só en castelán. Agardamos xa a publicación do segundo e derradeiro tomo.

Entradas relacionadas – Carlos Portela
Os Heresiarcas: a alma baleira

venres, agosto 15, 2008

O local



Hai en O local (Sins entido, 2008), o último álbum do italiano Gipi publicado en España ata o de agora, un conflicto xeracional que poderiamos cualificar como de baixa intensidade. Os catro mozos que protagonizan o libro manteñen relacións convulsas cos seus proxenitores, pero non máis do que adoitan ser as relacións entre pais e fillos. Tanto a personalidade de cada un dos rapaces como as súas relacións familiares posúen rasgos proprios. O feito de formaren un grupo musical é o que todos eles teñen en común e o que lles permite superar as súas diferenzas.

Agradécese que o enfoque de Gipi trascenda a concepción da música como canle de evasión para adolescentes. De acordo co seu relato, o feito de compoñer cancións e ensaiar no local ó que se refire o título non é para os protagonistas un xeito de se arredaren da realidade senón, pola contra, unha forma de aproximación a ela. Estes mozos compoñen e tocan para comprender e interpretar o mundo en que viven. A súa creatividade non é un refuxio no que illarse do entorno, senón unha axuda para o día a día. Esta forma de concebir o que implica estar nun grupo ten pouco que ver coa música como producto, como o proprio autor explicita no texto.

Non estamos perante unha obra excesivamente orixinal e as reflexións que contén tampouco chegan moi lonxe. Porén, Gipi consegue que os seus personaxes se alonxen do tópico e a súa historia proporciona unha certa sensación de autenticidade. Non teñen lugar grandes acontecementos, senón sinxelas aprendizaxes conducentes a un final que é, ó mesmo tempo, un principio.

Entradas relacionadas – Gipi
S

sábado, agosto 09, 2008

Nightwing: Artillería Pesada – No fío da navalla



Chuck Dixon non descubriu ningún continente sumerxido co seu Nightwing. Tampouco era esa a súa pretensión, senón a de facer medrar como personaxe ó ex-discípulo de Batman mediante unha serie de aventuras de evidente sentido lúdico. Ata o de agora a serie mantivo un nivel notable, con guións desenvolvidos con oficio e perfectamente plasmados polo que foi o debuxante regular da cabeceira durante os seus 40 primeiros números, Scott McDaniel.

Probablemente non sexa casual que a chegada de novos debuxantes anunciada no tomo precedente marque un notable descenso na calidade da serie. McDaniel non se limitara a definir visualmente a cabeceira; ademáis o seu estilo dinámico e excesivo mesturárase nas proporcións exactas cuns guións de Dixon repletos de acción e acrobacia, dando lugar a un producto xenuíno de paternidade necesariamente compartida por ambos. Greg Land debuxará en Nightwing algunhas das súas mellores páxinas (de feito, bastante superiores ás dos seus traballos máis recentes), pero o seu estilo non remata de encaixar co que a narración require. Patrick Zircher é un debuxante discreto e Mike Lilly nen sequera iso. Tan só Rick Leonardi, que ten aínda uns cantos números por diante na cabeceira, parece unha elección axeitada para sustituir a McDaniel de maneira estable. Sen ser un artista brillante, Leonardi posúe un estilo persoal, é un narrador eficaz e as súas páxinas destilan o dinamismo requerido.

O sexto tomo da serie, Artillería pesada (Panini, 2008) recolle un feixe de historias perfectamente esquecibles e alonxadas das liñas argumentais que Dixon viñera desenvolvendo ata o momento. Na súa continuación, No fío da navalla (Panini, 2008), Dixon volta ó argumento central da serie recuperando a Shrike, personaxe que el mesmo introducira na notable miniserie Robin: Ano Un (Norma, 2003). Anque os resultados son discretos o tono mellora e a cabeceira da síntomas de recuperación que permiten mirar ó futuro con certo optimismo.

Entradas relacionadas – Nightwing
Nightwing Ano Un
Nightwing: Un cabaleiro en Blüdhaven
Nightwing: Xustiza violenta
Nightwing: Amor e balas
Nightwing: O lado máis escuro da xustiza - A caza de Oráculo

mércores, agosto 06, 2008

Lost Girls



A pornografía constitúe un peculiar punto de encontro entre os tabúes socialmente establecidos e determinados instintos básicos do ser humano, unha caste de válvula de escape cultural fronte aquelo que a propia cultura reprime e oculta. O porno, como o cinema gore ou o telelixo (anque sin establecer comparacións), di moito da natureza humana e da súa relación co modelo social, o que o convirte en apaixoante obxecto de análise e reflexión. Agora ben, a achega científica a estes fenómenos é cousa bastante máis doada que a súa redención coma xéneros. O porno é esencialmente monótono, repetitivo e superficial nos contidos. Na pornografía, o argumental é sempre excusa para amosar e o obxectivo único de amosar é excitar. Pretender supeditar o discurso pornográfico a outros propósitos, sexan éstes cales sexan, é coma mínimo unha desnaturalización e, nos máis dos casos, un disparate que adoita oscilar entre o fallido e o pomposo.

Se hai algo que caracteriza á obra de Alan Moore na súa práctica totalidade é a súa incapacidade para se ater á pura literalidade. Ata os seus traballos de vocación máis popular adoitan incorporar elementos para a reflexión, por máis que en moitos casos aparezan sutilmente camuflados. De aí que cando acomete un proxecto como Lost Girls (Norma, 2008), definido expresamente coma un relato pornográfico, resulte difícil de crer que as súas pretensións se vaian limitar ás proprias da pornografía. Reforza esta idea o feito de contar coma debuxante coa que hoxe é a súa dona, Melinda Gebbie (non o era cando o proxecto botou a andar, alá por 1991), artista de talento indiscutible pero alonxada da inmediatez lúbrica de Milo Manara, Giovanna Cassotto, Erich Von Gotha ou outras figuras senlleiras do tebeo porno. Polo demáis, o feito de que as protagonistas da historia sexan Alicia, Wendy e Dorothy, personaxes clásicos da literatura infantil, permite a introdución dalgúns dos lugares comúns da obra de Moore: o diálogo metaliterario; a reflexión sobre a forza liberadora da literatura e, máis xeralmente, da imaxinación; a reinterpretación dos mitos populares; as viaxes oníricas, etc.

Xa que logo, nunha aproximación previa, todo indica que en Lost Girls o pornográfico será o envoltorio no que se presente un discurso máis complexo. Un proxecto así concebido resulta máis complicado do que pode semellar a primeira vista, debendo sobardar o obstáculo anteriormente sinalado: a resistencia da pornografía a ser vehículo de mensaxes complexas so pena de desnaturalización e/ou fiasco.

Nese senso, debo dicir que quedei sorprendido tras a lectura dunha obra que, en boa medida, non se axeitou ás miñas expectativas. Lost Girls é, na miña opinión, unha obra de tese, pero ésta se atopa máis implícita que explícita. Apenas dous capítulos, o 23 e o 30, o derradeiro, conteñen reflexións expresas sobre o xénero pornográfico, a súa vinculación coa capacidade fabuladora do ser humano e a función que desempeña, así coma un cuestionamento acerca dos seus límites coincidinte co que ó respecto teñen escrito autores como Susan Sontag ou J.M. Coetzee. O resto da narración participa aparentemente dos rasgos proprios do relato porno, por máis que a súa lectura non poda afrontarse dun xeito perfectamente literal.

Así, a relectura en clave sexualmente explícita dos contos para nenos non é, de seu, unha premisa excesivamente orixinal. Pola contra, as versións procaces de narracións infantís, personaxes de ficción e relatos populares constitúen un subxénero sobreexplotado dentro do porno. Asúmese hoxe que o contido moralizante de grande parte destes contos inclúe tamén patróns prescriptivos de conducta sexual, consignados de xeito máis ou menos consciente. Autores como Angela Carter, Robert Coover, Anne Rice ou entre nós Carmen Blanco teñen revelado literariamente estes contidos implícitos dun xeito semellante a como o fai Moore en Lost Girls, que escolle para a súa obra relatos tan cargados de sobreentendidos sexuais como Peter Pan, Alicia no país das marabillas ou O mago de Oz (especialmente os dous primeiros). Xa que logo, Moore limítase a liberar a potencialidade sexual das obras mencionadas e faino coa intelixencia que o caracteriza pero sen grandes achádegos.

A partires desta premisa, Moore entretece os relatos das protagonistas cunha estructura tan propria da narrativa posmoderna que el mesmo practica como da literatura erótica que imita. Como nel resulta habitual, o escritor xoga ó engano intercalando relatos e ilustracións apócrifos de autores de sona (Wilde e Löuys, Mucha e Beardsley), sendo a cuestión da autoría obxecto de debate no proprio texto. E aínda que, como adiantaba, o subtexto é máis ben escaso e subsidiario á literalidade dun relato repleto de trafego carnal (isto é, canónicamente pornográfico, polo menos en apariencia), segue a resultar pouco recomendable abandonarse á lectura na procura dunha simple satisfacción morbosa. Pola contra, a obra esixe, como adoita ser habitual en Moore, unha lectura reflexiva e peneirada polo coñecemento previo de cada lector.

Se a versión infantil das aventuras de Alicia, Dorothy e Wendy constitúe o punto de partida que permite unha comprensión mínima do relato, hai outras moitas referencias que o veñen a enriquecer. Habendo mencións explícitas a escritores e ilustradores, habendo influencias evidentes, coma a do debuxante Arthur Rackham nas pasaxes que se refiren a Peter Pan, o conxunto da obra non deixa de ser, de seu, a réplica inexacta dun xeito clásico de construir relatos pornográficos. Non hai unha reivindicación argumentada do xénero senón unha invitación á reflexión sobre o mesmo a partires dun obxecto, o libro, que non é orixinal nin copia, senón imitación. Outro porno é posible, semella dicir Moore. Un porno entendido como obxecto de luxo, literariamente pretencioso e coidado ata a afectación nas formas, pero tan dexenerado como esixe o xénero.

Como toda obra de revisión irónica, Lost Girls ten un punto lúdico. A opción por un formato tan belido como aparatoso e caro forma parte, sen dúbida, da mensaxe e supón unha invitación ó lector a que participe na broma engadindo á súa resignación económica unha miguiña de sentido do humor.

Entradas relacionadas – Alan Moore
O día do xuízo
A Cousa do Pantano
Top 10
Top 10: The Forty Niners
Promethea 1
Promethea 2
Promethea 3
Promethea 4

mércores, xullo 30, 2008

Top 10: The Forty Niners



Moitas páxinas ten adicado Alan Moore a analizar o mito superheroico. Dende traballos enganosamente convencionais, como Miracleman ou os seus números para Superman, á que sería a súa grande tese, Watchmen, e de aí ó xogo referencial e posmoderno de Supreme ou a exploración dos terreos limítrofes do xénero cos cómics da liña ABC. Dentro destes, a cabeceira orixinal de Top 10 presentábase como un divertimento no que o factor superheroico ficaba anulado por saturación. Aproveitando a forza devaluadora da ironía, Moore construía un relato policial aparentemente sinxelo e desenfadado, no que a vulgarización dos seres superpoderosos daba lugar ó humor, ó tempo que permitía unha nova forma de identificación con eles.

Pero non se detén aí a deconstrucción superheroica do de Northampton. Se Watchmen era unha obra ríspeta e crepuscular, presidida por un enfoque desencantado e violento, vinte anos máis tarde, a evolución do cómic superheroico e a propria traxectoria de Moore permiten (mesmo reclaman) a recuperación da tenrura e a inxenuidade. Top 10: The Forty Niners (Norma, 2007), precuela de Top 10, recupera para o xénero unha inocencia que parecía perdida e a cuxa liquidación Moore contribuiu de xeito indiscutible. A cuestión é que o arrebatarlle a inocencia ós superheroes nunca fora, en contra do que sosteñen certas interpretacións da obra, o propósito esencial de Watchmen, senón unha consecuencia inevitable da súa forza analítica. E así, o de Northampton non ten inconveniente en construir agora unha obra repleta de idealismo e candor, pero singularmente moderna e na que o humor da súa obra antecesora/sucesora deixa paso a un tono melancólico. Polo camiño preséntanse uns personaxes cativadores que ben poderían ser desenvolvidos delongadamente en historias sucesivas.

Por outra banda, a rockwellización de Gene Ha demostra a versatilidade do debuxante, reivindicándose de novo como o mellor compañeiro de Moore para esta viaxe. O ollo atento descubrirá acochadas nas súas viñetas numerosas referencias a clásicos do cómic, especialmente do cómic norteamericano. Pero alén do mero xogo referencial, o seu traballo na creación de espazos retrofuturistas e na definición visual dos personaxes merece as maiores gabanzas.

Dentro da producción recente e supostamente “menor” de Alan Moore, poucas obras resultan tan ricas e reivindicables como o conxunto de historias relacionadas coa comisaría de Top 10.

Entradas relacionadas – Top 10
Top 10
Entradas relacionadas – Alan Moore
O día do xuízo
A Cousa do Pantano
Promethea 1
Promethea 2
Promethea 3
Promethea 4

martes, xullo 22, 2008

A mala xente



Pode parecer unha obviedade dicir que A mala xente (Ponent Mon, 2006) de Étienne Davodeau é, como o era Morreu un home, unha obra abertamente política. Iso permite distinguila doutras obras da súa produción que, sendo igualmente políticas, sono dun xeito máis sutil. E permite tamén definir ó francés como un autor que nada contracorrente nun panorama como o actual, no que a definición política se contempla con desconfianza.

Diría máis, A mala xente excede o simplemente político para alcanzar o partidista. Davodeau rastrexa e recolle a traxectoria dos seus pais como militantes sindicais e a expón sen contrapeso. Pode intuirse no seu discurso unha vontade de trascender a verdade biográfica dos seus proxenitores para levar a cabo un retrato social e histórico interesante de seu. Pero o seu é un relato deliberadamente parcial, alonxado desa equidistancia acomplexada tan propria do noso tempo. Este plantexamento conleva a exposición do autor á crítica de quen non comparta o seu punto de vista, pero deixa constancia da súa total honestidade. Antes que convencer, Davodeau semella querer amosar, dar testemuño. O seu é un relato frontal en cuxa febleza reside tamén a súa forza.

A mala xente describe un mundo no que certos dereitos sociais que hoxe podemos considerar indiscutibles estaban ainda por recoñecer. A identificación do lector con quen os reclama pode parecer, daquela, cousa doada. Pero non é esa adscripción intuitiva e superficial a que busca o autor. Lonxe de estarmos ante un simple panexírico da loita pola xustiza social, asistimos ó proceso de concienciación duns colectivos que desemboca na creación de siglas proprias, no concurso electoral e na representación política. Dito doutro xeito, é doado asumir certos principios, pero non o é tanto compartir o entusiasmo co que os protagonistas acollen o triunfo electoral de Mitterrand. Velaí a meritoria sinceridade de Davodeau, cuxo discurso remata invitando a facer unha reflexión antes que pedindo unha ovación.

Tamén se reclama a atención do lector verbo da cuestión relixiosa. Que certos movementos da Igrexa católica se amosasen partidarios de apoiar e mesmo canalizar as reclamacións obreiras resulta máis congruente coa doutrina cristiana que coa política social eclesiástica. Isto permite poñer en cuestión os posicionamentos tradicionais da xerarquía eclesiástica, tan conservadores, tan proclives á resignación e á inacción, e revelalos como continxentes e susceptibles de cambio; pero non só iso, permite igualmente enriquecer a nosa visión do sacerdocio católico, percibíndoo como algo máis complexo e plural que a imaxe monolítica á que estamos afeitos.

Entradas relacionadas
Morreu un home
O testemuño