sábado, novembro 14, 2015

Qadriños: A terra do pai

Patria

No terzo final do século XX diversas correntes autoriais tentaron derrubar as barreiras invisibles que circunscribían o cómic a un conxunto de xéneros e temas, limitando de feito a súa capacidade expresiva e reducindo o espectro de lectores ao que se dirixían. Dado o tradicional predominio dos xéneros fantásticos e de evasión no medio, moitos deses autores optaron por dar entrada á realidade nas viñetas, uns mediante narracións de corte autobiográfico, outros achegándose ao relato histórico ou documental. Ambas correntes converxen en títulos ben significativos e amplamente influentes do cómic recente, aqueles nos que a memoria familiar do autor está ligada a grandes acontecementos sociopolíticos. É o caso de Maus ou Persépole, dúas obras claves para comprender a evolución da banda deseñada de autor a ambas beiras do Atlántico nos últimos anos. E nesa tradición insírese decididamente Patria (Turner, 2015), obra na que Nina Bunjevac entrelaza a súa historia familiar coa convulsa historia dos Balcáns durante a segunda metade do século XX.

Nacida en Canadá pero de familia serbia, Bunjevac viviu na súa infancia o enfrontamento do seu pai, serbio monárquico e anticomunista, coa familia da súa nai e especialmente coa aboa materna, que loitara cos partisanos de Tito durante a II Guerra Mundial. O proceso de radicalización do pai, que comezaría a colaborar con grupos terroristas serbios que actuaban contra intereses iugoslavos no exterior, levaría á ruptura do matrimonio e ao retorno da nai con dúas das súas fillas a unha Iugoslavia que máis adiante comezaría a descompoñerse ata desaparecer como tal nos 90. Bunjevac examina a historia dos Balcáns durante o século XX, ao tempo que ascende na súa propia árbore xenealóxica e amosa as vivencias das dúas pólas da súa familia. Mais Patria, orixinalmente titulada Fatherland, é ante todo unha indagación na figura do pai, ao que a autora viu por última vez cando marchou de Canadá sendo unha nena e que morrería anos máis tarde manipulando unha bomba. A súa infancia e mocidade, o xeito como coñeceu á que sería a súa esposa válenlle á autora para deixar constancia do seu carácter difícil e tamén da súa progresiva radicalización ideolóxica. O retrato non é precisamente exculpatorio.  

As viñetas de Patria xorden coma xanelas luminosas da escuridade das páxinas. Bunjevac organiza as súas pranchas a partires dun fondo negro, sen matices, no que sitúa uns poucos cadriños grandes, apenas tres ou catro por páxina. O relato das pasaxes históricas remite directamente a Joe Sacco, autor cuxa ascendente neste traballo parece pouco discutible, mentres que os contornos rugosos das figuras humanas lembran a Howard Cruse. Nos abundantes primeiros planos intúese a utilización de referencias fotográficas. O coidado posto por Turner na edición castelá, a súa primeira incursión no eido da banda deseñada, consegue multiplicar o efecto dun proxecto visual ben definido pola autora, da que de seguro seguiremos a oír falar. 

Ningún comentario: