De tripas y corazón
Remi Zaarour “Pozla” dá testemuño da súa loita contra a Enfermidade de Crohn cun relato repleto de forza expresiva.
É difícil achegarse a De tripas y corazón (Dibbuks, 2017), do historietista francés Pozla (Rémi Zaarour) sen evocar dous clásicos contemporáneos da BD europea: un é L’ascension du haut mal (Epiléptico, sins entido, 2009), o hipnótico relato do debuxante francés David B. dunha infancia e mocidade marcadas pola convivencia cun irmán enfermo de epilepsia; o outro é Pilules bleues (Píldoras azules, Astiberri, 2015), no que o suízo Frederik Peeters debullaba os pormenores da súa convivencia coa súa parella enferma de VIH. Coas súas moitas diferenzas, ambos títulos contiñan un achegamento en primeira persoa á experiencia da enfermidade e xogaron un papel fundamental na evolución da banda deseñada europea no cambio de século, achegando o medio a novos temas e formatos, dirixíndose a un novo perfil de lector e demandando tamén un novo xeito de recepción crítica. Asociando autobiografía e enfermidade, David B. e Peeters abriron un camiño que comezou a ser transitado dende aquel momento con certa asiduidade e sorte desigual por outros autores. De aí que o maior desafío que hoxe deben afrontar os novos títulos que veñen a sumarse a esta tendencia sexa o de evitar caer en fórmulas e atopar unha razón de ser alén da súa dimensión estritamente divulgativa.
De tripas y corazón, tradución libérrima de Carnet de santé foireuse, ábrese cunha breve ollada á infancia do autor, na que comezan a manifestarse as primeiras disfuncións do aparato dixestivo. A partires de aí, Pozla debulla un desesperante periplo vital marcado polo avance da enfermidade, con síntomas que mudan e se agravan, episodios críticos e visitas a médicos que encadean tratamentos erráticos ata que se identifica a súa doenza como a Enfermidade de Crohn. Lonxe de ser unha liberación, o diagnóstico é recibido como a confirmación dos peores presaxios. O terror innominado resulta ter un nome non menos terrorífico. Chega a cirurxía, os longos períodos de hospitalización, a posta en marcha dun intestino ao que se lle seccionaron 80 cm. A narración segue o itinerario previsible dos relatos hospitalarios, con avances e retrocesos que semellan inacabables. Mais nada indica que a procura de orixinalidade argumental estivese entre as preocupacións do autor.
O cómic de Pozla é ante todo unha odisea expresiva. Sen renunciar a dar testemuño do que implica padecer o Mal de Crohn, as súas páxinas transparentan o desexo de transmitirlle ao lector un relato fiel da experiencia vivida. É na descrición das sensacións, na reprodución das dores, no relato dos episodios críticos onde o autor inviste todo o seu arsenal expresivo, recorrendo a imaxes metafóricas, deformacións extremas ou mostrando como a dor altera o seu propio trazo. Pozla traza un revelador retrato do ser humano como maquinaria imperfecta, o corpo como “paisaxe de batalla”, en expresión de Lois Pereiro, situando ao lector fronte unha versión extrema de realidades que necesariamente coñece: a enfermidade, a dor. A ironía e un humor amargo funcionan como antídoto contra os excesos dramáticos, alivian a trama e facilitan a complicidade co lector.
É dubidoso que este cómic gozara de versión castelá de non ter sido premiado no Festival de Angoulême en 2016. E tería sido unha mágoa. Ademais dun valioso retrato da dignidade do enfermo, De tripas y corazón contén unha fascinante procura de camiños expresivos, achegándonos por vez primeira a obra dun debuxante de trazo enguedellado, un refinado caricaturista moi próximo á tradición do cómic satírico francófono que demostra ser ademais un narrador de talento. Velaí a utilidade dos premios.
[Publicado en Galicia Confidencial Tendencias 2 de maio de 2017]
Ningún comentario:
Publicar un comentario